Zdjęcie: Ronnie Kaufman/ Getty Images
Ale co, jeśli mózg ma już oznaki beta-amyloidu lub białka tau - dwóch charakterystycznych objawów choroby Alzheimera i innych patologii mózgu? Czy zdrowy styl życia nadal chroni przed pogorszeniem funkcji poznawczych?
Odpowiedź brzmi „tak”, zgodnie z badaniami obserwacyjnymi, w których zbadano podczas autopsji mózgi 586 osób i porównano wyniki z danymi dotyczącymi ich stylu życia z okresu do 24 lat.
„Odkryliśmy, że związek między stylem życia a funkcjami poznawczymi był niezależny od obciążenia patologią choroby Alzheimera, co sugeruje, że (zdrowy) styl życia może zapewniać korzyści poznawcze nawet osobom, które zaczęły gromadzić patologie związane z demencją w swoich mózgach” - powiedział główny autor, dr Klodian Dhana, adiunkt geriatrii i medycyny paliatywnej w Rush Institute for Healthy Aging w Chicago, za pośrednictwem poczty elektronicznej.
Innymi słowy, badanie wykazało, że obecność choroby Alzheimera lub innego zaburzenia neurologicznego „nie miała znaczenia - zmiany stylu życia zapewniły odporność mózgu na niektóre z najczęstszych przyczyn demencji” - powiedział dr Richard Isaacson, dyrektor ds. badań w Instytucie Chorób Neurodegeneracyjnych na Florydzie.
„To jak gra wideo, w której strzelasz do potworów” - powiedział Isaacson, który nie był zaangażowany w badanie. „Pistolet - zmiana stylu życia - był w stanie pokonać duchy, upiory, gobliny, wampiry i zombie.”
Śledzono pięć zdrowych nawyków
Na potrzeby badania przeprowadzono sekcje zwłok 586 osób mieszkających w domach spokojnej starości, domach seniora i indywidualnych rezydencjach w rejonie Chicago, które uczestniczyły w projekcie „Rush Memory and Aging Project” w latach 1997-2022. Uczestnicy, którzy dożyli średnio 91 lat, przechodzili regularne testy poznawcze i fizyczne oraz wypełniali coroczne kwestionariusze dotyczące ich stylu życia przez ponad dwie dekady przed śmiercią.
Osoby biorące udział w badaniu zostały sklasyfikowane jako prowadzące zdrowy tryb życia o niskim ryzyku Jeśli uzyskały najwyższe oceny w pięciu różnych kategoriach: nie paliły papierosów; wykonywały umiarkowane lub energiczne ćwiczenia przez co najmniej 150 minut tygodniowo; ograniczały spożycie alkoholu do około jednego drinka dziennie w przypadku kobiet i dwóch w przypadku mężczyzn; i regularnie stymulowały swój mózg poprzez czytanie, odwiedzanie muzeów i granie w gry takie jak karty, warcaby, krzyżówki lub łamigłówki.
Piąta kategoria mierzyła stopień przestrzegania diety MIND (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay). Opracowana w 2015 roku przez naukowców z Rush University w Chicago, dieta MIND zawiera wiele z roślinnej diety śródziemnomorskiej, która koncentruje się na owocach, warzywach, pełnych ziarnach, fasoli, nasionach, orzechach i dużej ilości oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia. Czerwone mięso i słodycze są spożywane rzadko, ale ryby, które są pełne dobrych dla zdrowia kwasów tłuszczowych omega-3, są podstawą.
Dieta MIND zawiera również elementy diety DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension). Dieta DASH koncentruje się na obniżeniu ciśnienia krwi i cholesterolu, które mogą prowadzić do zawałów serca, udarów mózgu i zwężenia małych naczyń krwionośnych, co może prowadzić do demencji. Standardowa dieta DASH ogranicza spożycie soli do 2300 miligramów dziennie, czyli mniej niż łyżeczka soli kuchennej.
Eksperci twierdzą, że dieta roślinna o niskiej zawartości soli jest dobra dla mózgu. Zdjęcie: Kobus Louw/E+/Getty Images
Wykorzystanie sekcji zwłok było wyjątkowe
Zespół badawczy porównał następnie dane dotyczące stylu życia z różnymi miarami patologii w mózgu, w tym poziomami beta-amyloidu, splątków białka tau i oznakami naczyniowego uszkodzenia mózgu lub uszkodzenia małych naczyń krwionośnych w mózgu, które występują z powodu wysokiego ciśnienia krwi, chorób serca i cukrzycy.
Nie u każdego, kto ma oznaki choroby Alzheimera lub demencji naczyniowej, rozwijają się problemy poznawcze, ale w wielu przypadkach tak właśnie się dzieje. Naukowcy zmierzyli również markery trzech innych chorób mózgu, w tym padaczki lekoopornej, zwyrodnienia czołowo-skroniowego i otępienia z ciałami Lewy'ego, zaburzenia neurologicznego, które może powodować problemy z zachowaniem, nastrojem, ruchem i funkcjami poznawczymi.
Badania, opublikowane w poniedziałek w czasopiśmie „JAMA Neurology”, „są jednymi z pierwszych, które wykorzystują patologię mózgu” z autopsji do zbadania związku między modyfikowalnymi czynnikami ryzyka a pogorszeniem funkcji poznawczych, napisali profesor Yue Leng i dr Kristine Yaffe w towarzyszącym artykule redakcyjnym.
Yaffe, która nie brała udziału w badaniu, jest profesorem psychiatrii, neurologii i epidemiologii na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco Weill Institute for Neurosciences. Leng, który również nie brał udziału w badaniu, jest profesorem nadzwyczajnym psychiatrii w tej samej instytucji.
Na każdy 1-punktowy wzrost wyniku zdrowego stylu życia wykorzystanego w badaniu, przypadało 0,120 jednostki mniejszego obciążenia beta-amyloidem w mózgu i 0,22 standaryzowanej jednostki wyższego wyniku w zakresie sprawności poznawczej, która była mierzona za pomocą testu składającego się z około 30 elementów, które badały uwagę, pamięć, język i umiejętności wzrokowo-przestrzenne.
Korzyści poznawcze utrzymywały się niezależnie od występowania któregokolwiek z pięciu rodzajów schorzeń neurologicznych. W rzeczywistości „wyższy wynik zdrowego stylu życia wiązał się z lepszym poznaniem nawet po uwzględnieniu łącznego obciążenia patologiami mózgu”, twierdzą Yaffe i Leng.
Ponad 88% globalnego wyniku poznawczego danej osoby było „bezpośrednim związkiem ze stylem życia”, powiedzieli, pozostawiając nieco mniej niż 12% wpływu na obecność beta-amyloidu.
Yaffe i Leng stwierdzili, że jako badanie obserwacyjne nie jest możliwe udowodnienie bezpośredniej przyczyny i skutku. Jednak badanie jest ważnym krokiem” w zrozumieniu sposobów, w jakie ludzie mogą modyfikować swoje życie, aby zmniejszyć ryzyko choroby Alzheimera i innych rodzajów demencji.