Zdjęcie: stylzycia.polki.pl
Na pewno kojarzy ci się uspokajające uczucie, kiedy ktoś cię przytula po stresującym dniu lub głaszcze po ramieniu, gdy czujesz się przygnębiony. Jednak pozostaje pytanie: czy dotyk naprawdę może sprawić, że poczujesz się lepiej i czy ma znaczenie kto i w jaki sposób cię dotyka? By znaleźć odpowiedź na te pytania naukowcy z Social Brain Lab w Netherlands Institute for Neuroscience i Szpitala Uniwersyteckiego w Essen zrobili szeroko skalową analizę badań na temat interwencji dotykowych.
Korzystny wpływ dotyku na zdrowie psychiczne i fizyczne
Czy dotyk naprawdę może poprawić czyjeś samopoczucie? Łatwo zadać pytanie, jednak odpowiedź jest bardziej skomplikowana. Poszczególne badania często koncentrują się tylko na konkretnych przypadkach i mogą być ze sobą sprzeczne. Połączenie tych badań do dużej analizy oferuje bardziej klarowną odpowiedź: tak, dotyk zasadniczo poprawia fizyczne, jak i psychiczne samopoczucie, np. poprzez redukcję bólu, poczucia niepokoju, depresji czy stresu u dorosłych. Ponadto dotyk wpływa bardziej korzystnie na osoby z problemami ze zdrowiem psychicznym i fizycznym (czyli najbardziej potrzebujących wsparcia) niż na zdrowych dorosłych.
- Jest to szczególnie istotne, biorąc pod uwagę, jak często pomijane są interwencje dotykowe - dodaje Packheiser, pierwszy autor.
- Kluczową kwestią naszego badania jest wykorzystanie setek pojedynczych badań w celu określenia, jaki dotyk ma najlepszy wpływ - dodaje profesor Keysers, dyrektor Social Brain Lab. - A co jeśli nie ma w pobliżu kogoś kto mógłby cię przytulić? Czy dotyk obcej osoby czy nawet maszyny także jest pomocny? Jak często? Badanie wyraźnie pokazuje, że dotyk rzeczywiście można zoptymalizować, ale najważniejsze czynniki niekoniecznie są tymi, które podejrzewamy.
Co ciekawe nie ma znaczenia kto, w jaki sposób i jak długo cię dotyka. Dlatego długi masaż wykonany przez terapeutę będzie tak samo efektywny jak szybkie przytulenie przez przyjaciela. To znaczy jest tal, dopóki nie weźmie się pod uwagę częstotliwości interwencji. Im częściej interwencja dotykowa jest oferowana, tym większy ma wpływ. Dlatego szybkie przytulenie może być bardziej efektywne niż długi masaż, jeśli jest często powtarzane.
Dotyk ludzki czy nieludzki?
Kolejnym pytaniem było czy ma znaczenie czy jest to ludzki dotyk. Wychodzi na to, że dotyk przedmiotu czy robota może być tak samo efektywny w poprawianiu fizycznego samopoczucia.
- Jest wiele osób, które potrzebują poprawy samopoczucia, może dlatego, że są samotni, ale może być to też spowodowane stanem zdrowia. Według badań dotykający robot lub zwykły koc obciążeniowy może pomóc tym osobom - wyjaśnia ostatni autor, Frédéric Michon.
Jednakże dotyk robota czy przedmiotu nie ma, aż tak korzystnego wpływu na zdrowie psychiczne. Zaburzenia psychiczne takie jak depresja czy nerwica lękowa wymagają jednak ludzkiego dotyku, być może sugeruje to znaczenie elementu emocjonalnego związanego z dotykiem - zauważa Michon.
Badacze byli także zainteresowani tym czy styczność ludzi ze zwierzętami ma znaczenie, jednak istniejące badania są nadal niewystarczające.
- Warto byłoby wiedzieć czy dotyk zwierzęcia ma wpływ na poprawę samopoczucia i czy ma to też korzystny wpływ dla zwierząt, jednak nie ma wystarczająco dużo badań, ani na tyle poprawnie wykonanych, byśmy mogli wyciągnąć ogólny wniosek na ten temat - wyjaśnia Michon.
Interwencje dotykowe w zależności od wieku
Po przeanalizowaniu badań na noworodkach, grupa naukowców dowiedziała się, że dotyk ma też na nie bardzo korzystny wpływ. Jednakże osoba dotykająca ma w tym przypadku znaczenie: dotyk rodzica jest korzystniejszy niż dotyk pracownika służby zdrowia.
- Może być to bardzo ważne odkrycie - mówi Packheiser. - W niektórych krajach wskaźnik zgonów spowodowanych przedwczesnym porodem jest wysoki, a wiedza na temat korzystnego wpływu dotyku rodzica jest formą wsparcia zdrowia niemowlęcia, którą łatwo wdrożyć.
Ze względu na brak badań, trudno wyciągnąć wnioski na temat dzieci i nastolatków.
- Dzięki wielkoskalowym badaniom takim jak to łatwo wyciągnąć ogólne wnioski, a także zidentyfikować braki w badaniach - wyjaśnia Michon. - Mamy nadzieję, że nasze odkrycia będą motywacją do przeprowadzenia badań odpowiadających na pytania, które pozostają bez odpowiedzi. Włącznie z dotykiem zwierząt, dotykiem wśród różnych grup wiekowych i osób w różnym stanie zdrowotnym, jak np. pacjenci z autyzmem, ponieważ nie ma szczegółowych badań na ich temat.