Zdjęcie: Kampus Production
Gdy pacjent zmaga się z poważną chorobą, strach i poczucie opuszczenia często sprawiają, że czuje się on odcięty od reszty świata. Z tego powodu niezwykle ważne jest, aby miał wokół siebie ludzi, którzy chcą i mogą się nim opiekować. Wszyscy jesteśmy świadomi tego, że pewnego dnia to my lub ktoś z naszych bliskich może potrzebować ulgi w cierpieniu. W tym miejscu pojawia się opieka paliatywna, dziedzina, która uzupełnia medycynę leczniczą o opiekę i wsparcie. 12 października obchodziliśmy Światowy Dzień Opieki Paliatywnej i Hospicjów, który zachęcił nas do refleksji nad znaczeniem tej dziedziny i postępami poczynionymi od czasu przyjęcia przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia w 2014 r. rezolucji 67.19, która wezwała kraje do włączenia tego typu opieki do swoich usług zdrowotnych.
Holistyczne i multidyscyplinarne podejście
Opieka paliatywna poprawia jakość życia pacjentów i rodzin zmagających się z przewlekłymi lub nieuleczalnymi chorobami poprzez łagodzenie bólu i innych objawów fizycznych, a także zapewnianie wsparcia psychologicznego, społecznego, a nawet duchowego. Opieka paliatywna może być świadczona na każdym etapie choroby i w połączeniu z leczeniem, pomagając pacjentom prowadzić aktywny tryb życia do samego końca. Współpraca między rodziną a zespołem opieki paliatywnej zapewnia zaspokojenie wszystkich potrzeb chorego - fizycznych, społecznych, emocjonalnych i duchowych. Odpowiada również na potrzeby osób bliskich pacjentowi - wsparcie w żałobie rozpoczyna się jeszcze przed stratą, pomagając członkom rodziny sobie z nią poradzić. To holistyczne i interdyscyplinarne podejście jest niezbędne do złagodzenia cierpienia oraz zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i zaufania.
10 lat postępu, lecz przed nami jeszcze długa droga
W 2014 r. Światowa Organizacja Zdrowia podkreśliła potrzebę włączenia opieki paliatywnej do polityki zdrowotnej i poprawy dostępu do podstawowych leków, takich jak morfina. Zwrócono również uwagę na znaczenie szkolenia pracowników służby zdrowia w zakresie opieki paliatywnej i promowania badań w celu poprawy jakości usług. W ciągu dziesięciu lat poczyniono znaczne postępy, choć nadal istnieją poważne wyzwania. W wielu krajach wzrosła świadomość na temat opieki nad chorymi z bólem i opracowano programy szkoleniowe, poprawiając jej jakość. Ułatwiono również dostęp do podstawowych leków przeciwbólowych. Niemniej jednak, na całym świecie tylko 14% osób potrzebujących opieki paliatywnej otrzymuje ją, przy czym w krajach o niskich i średnich dochodach istnieją bardzo wyraźne nierówności. Restrykcyjne przepisy dotyczące morfiny i innych leków pozostają przeszkodą, a brak zarówno zasobów finansowych, jak i ludzkich ogranicza zdolność wielu krajów do świadczenia wysokiej jakości usług.
W jaki sposób można poprawić opiekę paliatywną na całym świecie?
Rządy muszą opracować polityki krajowe oraz strategie, które włączą opiekę paliatywną do systemów opieki zdrowotnej, tworząc ramy prawne ułatwiające do niej dostęp na wszystkich poziomach. Niezbędne jest również szkolenie pracowników służby zdrowia, zarówno podczas nauki na kierunkach lekarskich i pielęgniarskich, jak i ciągłego dokształcania osób pracujących już w zawodzie. Zapewnienie dostępu do leków takich jak morfina ma kluczowe znaczenie, a restrykcyjne przepisy muszą zostać poddane przeglądowi i zmodyfikowane. Oprócz leczenia objawów fizycznych, opieka paliatywna musi obejmować wsparcie psychospołeczne i duchowe zarówno dla pacjentów, jak i ich rodzin. Ważne jest także podnoszenie świadomości społecznej poprzez działalność rzeczniczą i kampanie edukacyjne. Wdrożenie wszystkich tych kroków zapewni ogólnodostępną opiekę paliatywną o wysokiej jakości.
Jak możemy pomóc?
Wraz ze starzeniem się dużej części światowej populacji i wzrostem obciążenia chorobami niezakaźnymi, zapotrzebowanie na opiekę paliatywną będzie nadal rosło. Aby sprostać tej potrzebie, musimy budować sieci społeczności, które są świadome wartości opieki, współpracują z lokalnymi organizacjami i szkolą wolontariuszy, aby byli zdolni zapewnić godny byt osobom potrzebującym opieki paliatywnej. Pomoże to stworzyć opiekuńcze i pełne współczucia społeczności, które poprawią jakość życia pacjentów i ich rodzin. Oprócz przepisów i decyzji rządowych pojawiły się liczne inicjatywy mające na celu zaspokojenie tej potrzeby. Na przykład Pallium Latin America promuje szkolenia w zakresie opieki paliatywnej i wspiera pracowników służby zdrowia w ich pracy w całym regionie. Inicjatywy takie jak Pallium Canada i Pallium Project. W Hiszpanii szkolą osoby niebędące specjalistami w zakresie włączania opieki paliatywnej do systemów opieki zdrowotnej, umożliwiając szybszy i bardziej kompleksowy dostęp do niej. Inne organizacje, takie jak Pallium India i New Health Foundation w Hiszpanii, mobilizują społeczności do zapewnienia opieki i wsparcia osobom z zaawansowanymi lub przewlekłymi chorobami. Choć poczyniono znaczne postępy, nadal pozostaje wiele wyzwań. Fakt, że trzy na cztery osoby będą wymagały opieki paliatywnej w ciągu swojego życia czyni kwestie z nią związane sprawą każdego z nas.