Do żywności wysoko przetworzonej zaliczamy hot dogi, kiełbasę, frytki, napoje, kupne ciastka, ciasta, cukierki, lody oraz wiele innych produktów spożywczych, które zawierają sztuczne słodziki. Źródło: CNN
„Badanie wskazuje na związek pomiędzy spożywaniem wysoko przetworzonej żywności a depresją z około 50% wyższym ryzykiem u osób spożywających 9 porcji (dziennie) lub więcej, w porównaniu do osób, spożywających tylko 4 porcje lub mniej.” - powiedział Gunter Kuhnle, profesor nauk o żywności i żywieniu na Uniwersytecie w Reading w Wielkiej Brytanii. Nie był on jednym z badanych.
Do żywności wysoko przetworzonej zaliczamy: paczkowane zupy gotowe do podgrzania, sosy, pizzę mrożoną, posiłki gotowe do spożycia oraz przekąski takie jak: hot dogi, kiełbaski, frytki, napoje gazowane, kupne ciastka, ciasta, cukierki, pączki, lody, a także wiele innych produktów spożywczych i napojów, zawierających słodziki.
„W naszych badaniach skupiliśmy się na powiązaniach pomiędzy żywnością, a późniejszym ryzykiem wystąpienia nowego epizodu depresyjnego.” - powiedzieli współautor badań Dr Andrew T Chan, profesor medycyny na Harvard Medical School Daniel K. Podolsky, oraz profesor immunologii i chorób zakaźnych na Harvard T.H. Chan School of Public Health w Bostonie.
„Jednakże, u osób cierpiących na przewlekłą depresję, spożywanie żywności wysoko przetworzonej może nasilić dolegliwości.” - powiedział Chan, który również jest dyrektorem oddziału epidemiologii klinicznej i translacyjnej w Massachusetts General Hospital w Bostonie.
Kiedy naukowcy przyjrzeli się konkretnej wysoko przetworzonej żywności, znanej również jako UPF, okazało się, że tylko żywność i napoje, zawierające sztuczne słodziki, miały związek ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia depresji u badanych osób, wśród których znajdowały się wyłącznie kobiety, powiedział Kuhnle.
„Jest to interesujące odkrycie, sugerujące, że powiązanie pomiędzy spożywaniem wysoko przetworzonej żywności a depresją jest determinowane przez jeden czynnik – sztuczne słodziki.” - powiedział.
Na czym polega ten związek?
Dlaczego taka żywność miałaby być powiązana z początkami depresji? Istnieje na przykład znany związek pomiędzy żywnością wysoko przetworzoną a przewlekłymi stanami zapalnymi, powiedział Chan.
Stany zapalne są podstawową przyczyną wielu przewlekłych chorób. Na przykład, badania wskazały na związek wysoko przetworzonego jedzenia z rakiem jelita grubego u mężczyzn oraz chorobami serca i przedwczesną śmiercią zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
„Dosłownie setki badań łączą wysoko przetworzoną żywność z otyłością, rakiem, chorobami układu krążenia i ogólną śmiertelnością” - powiedziała Marion Nestle, emerytowana profesor Paulette Goddard ds. żywienia, badań żywności i zdrowia publicznego na Uniwersytecie Nowojorskim w wywiadzie dla CNN w 2022 roku.
Badania z 2014 roku wykazały związek między dietetycznymi napojami gazowanymi oraz dietetycznymi napojami owocowymi a depresją. Pokazały również, że ludzie, którzy używali sztucznych słodzików do słodzenia kawy i herbaty byli bardziej narażeni na depresję.
Istnieje również powiązanie z demencją. Jak wynika z badania, przeprowadzonego w 2022 roku, jeśli 20% dziennie przyjmowanych kalorii pochodzi z wysoko przetworzonej żywności, ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych wzrasta o około 28%. W przypadku diety zawierającej 2000 kalorii dziennie, byłoby to 400 kalorii: dla porównania małe zamówienie w restauracji McDonald’s składające się z frytek i zwykłego cheesburgera zawiera łącznie 530 kalorii.
„Istnieje również powiązanie pomiędzy wysoko przetworzoną żywnością a zaburzeniem mikrobiomu jelitowego” - powiedział Chan. „Jest to ważny potencjalny mechanizm łączący wysoko przetworzoną żywność z depresją, ponieważ pojawiają się dowody na to, że drobnoustroje w jelitach są powiązane z nastrojem poprzez ich rolę w metabolizowaniu i wytwarzaniu białek, które mają aktywność w mózgu".
Związek, a nie przyczyna i skutek
Badanie, opublikowane w środę w czasopiśmie „JAMA Network Open” przeanalizowało dietę prawie 32 000 kobiet w średnim wieku, które są częścią Nurses’ Health Study II - badania podłużnego mającego na celu obserwację zdrowia kobiet. W badaniu nie brali udziału żadni mężczyźni, więc wyników nie można generalizować na obie płcie.
Ponadto badanie ma charakter obserwacyjny, co oznacza, że badacze mogą jedynie znaleźć powiązanie między początkiem depresji, a spożywaniem wysoko przetworzonej żywności. Zatem badanie nie uwzględnia możliwości wystąpienia zjawiska znanego jako „odwrotna przyczynowość”, powiedział Dr David Katz - specjalista w dziedzinie medycyny prewencyjnej i stylu życia, który nie był zaangażowany w badania.
„W stopniu, w jakim słodkie napoje i wysoko przetworzona żywność zapewniają natychmiastowy, chociaż chwilowy, „komfort”, występuje również prawdopodobieństwo, że wczesne dolegliwości związane z rozwijającą się depresją motywują do większego polegania na takiej żywności” - powiedział Katz. „W myśl tej idei, depresja powoduje zwiększone spożycie wysoko przetworzonej żywności, a nie odwrotnie.”
Jest również możliwe, że depresja i zwiększone spożycie „śmieciowego” jedzenia oraz jedzenia „dla poprawy nastroju” „karmią się” wzajemnie, powiedział Katz, który założył organizację nonprofit True Health Initiative - globalną koalicję ekspertów zajmujących się medycyną stylu życia opartą na faktach naukowych.
„Wczesna depresja może zagrozić wstrzemięźliwości żywieniowej i spowodować nadmierne spożywanie żywności „śmieciowej” i jedzenia „na pocieszenie”. Pogarszający się nastrój może mieć późniejszy wpływ na pogorszenie diety i nakręcić spiralę degeneracji” - stwierdził.
Trudno jest również oddzielić wpływ diety na ryzyko wystąpienia depresji w porównaniu z innymi znanymi czynnikami, takimi jak: historia występowania depresji w rodzinie, wysoki poziom stresu czy brak wsparcia - powiedział dr Paul Keedwell, konsultant w dziedzinie psychiatrii i członek Royal College of Psychiatrists. Nie był zaangażowany w badanie.
Badacze uwzględnili liczbę innych potencjalnych przyczyn depresji, takich jak: wiek, wskaźnik BMI, łączna liczba przyjmowanych kalorii, terapia hormonalna w okresie menopauzy, spożywanie alkoholu, czas trwania snu, ból i inne choroby, takie jak: cukrzyca i nadciśnienie.
„Lista czynników powiązanych z konsumpcją wysoko przetworzonej żywności, takich jak: wyższe BMI, więcej palenia i mniej ćwiczeń podkreśla, jak wiele może istnieć czynników zakłócających” - powiedział Keith Frayn, honorowy profesor metabolizmu człowieka na Uniwersytecie Oksfordzkim. Frayn nie był zaangażowany w badanie.
„Niemniej jednak wydaje się, że autorzy przygotowali się do nich tak starannie, jak to tylko możliwe, a relacja pomiędzy sztucznymi słodzikami i depresją wyraźnie się wyróżnia”, stwierdził Frayn.
„Zwiększa to obawy związane ze sztucznymi słodzikami i zdrowiem kardiometabolicznym” - dodał. „Związek z depresją wciąż potrzebuje potwierdzenia i dalszych badań, które sugerowałyby, co go powoduje.”