Zdjęcie: Camilla Bender Larson
Czym jest fika?
Fika jest ważnym elementem szwedzkiej kultury i czymś, z czym wielu Szwedów się utożsamia, odzwierciedla ona pewne podejście do życia, mentalność. To swoisty rytuał, który kładzie nacisk na spotkania i relacje międzyludzkie.
Nie chodzi więc o wypicie kawy samotnie przy biurku, prawdziwa fika to przerwa, która łączy rozmowę, napój (kawę, herbatę lub sok) oraz coś słodkiego. Wśród klasycznych dodatków do fiki znajdziemy cynamonowe bułeczki, biszkopty czy ciasteczka, które są stałym elementem szwedzkiej kawowej tradycji, ale czasem może pojawić się też kanapka lub owoc.
Powstanie słowa fika
Uważa się, że termin „fika” pojawił się około 1910 roku i jest zniekształceniem dialektalnego słowa oznaczającego kawę - kaffi. Tworzenie nowych słów przez przestawianie liter (tzw. backslang) było popularną zabawą językową, dzięki której „kaffi” stało się właśnie „fika”.
Historia fiki
Tradycja picia kawy ma w Szwecji długą historię z silnym aspektem społecznym. Pierwszą osobą, która opisała smak kawy, był szwedzki dyplomata Claes Rålamb, który już w 1657 roku wspomniał o niej w swoim raporcie, co stanowi najstarszy znany zapis o kawie w kontekście szwedzkim. Na szerszą skalę kawa pojawiła się w Szwecji w XVIII wieku. Kawiarnie oferowały wtedy nie tylko kawę, ale także napoje alkoholowe i piwo. Ze względu na swoje zagraniczne pochodzenie i luksusowy charakter, kawa była przez pewien czas uznawana za potencjalne zagrożenie dla gospodarki, przez co została tymczasowo zakazana.
Napój ten był często serwowany podczas towarzyskich spotkań, zarówno tych mniej formalnych, jak i poważniejszych rozmów intelektualnych, gdzie kobiety i mężczyźni mogli spotykać się w przyzwoitych warunkach.
W XIX wieku kobiety zaczęły organizować spotkania przy kawie w swoich domach. Były to chwile odpoczynku od codziennych obowiązków i okazja do spędzenia czasu wśród innych. Pogawędki przy kawie były niemalże rytuałem, podczas których szczególną wagę przykładano do serwowania kilku rodzajów wypieków, takie przyjęcia były też sposobem na zaprezentowanie się przez gospodynię.
Wiek XX przyniósł dalszy rozwój tej tradycji. W społecznościach wiejskich spotkania kawowe stały się bardzo popularną formą świętowania i integracji.
W drugiej połowie XX wieku przyjęcia kawowe w domach zaczęły tracić popularność, a kawiarnie stały się bardziej powszechne.
Jest kilka krajów na świecie, w których spożywa się najwięcej kawy: są to Finlandia, Szwecja, Norwegia i Dania. Szwecja plasuje się na drugim miejscu z 3,2 filiżankami dziennie. W Finlandii wypija się 3,5 filiżanki dziennie, a w Norwegii i Danii 3,1 filiżanki dziennie.