Co dzieje się z dziećmi, gdy są wychowywane w rodzinach dwujęzycznych?. Zdjęcie: www.dak.de.
Wszystkie wady i zalety wychowania dwujęzycznego
„Can you hand me the Käseaufschnitt, please?” (Czy podasz mi ser w plastrach?). Takie mieszanki językowe można usłyszeć przy stole na śniadaniu, kiedy jedno z rodziców nie posługuje się biegle drugim z języków. A mimo tego, pragnienie dwujęzycznego wychowania, w przypadku wielu par jest ogromne – nawet jeśli znajomość drugiego języka ledwo wykracza poza poziom szkolny. Przy tym, motywacje do tego typu wychowania są tak różnorodne jak rodziny decydujące się na ten krok. Jedni chcą zadbać o elastyczność w przyszłym życiu zawodowym, drudzy stawiają na podróże oraz otwartość na świat, zaś inni zamierzają uchronić dziecko od męczarni ze szkolną gramatyką języka obcego i słownictwem. Jednak następujący powód wyróżnia się jako najbardziej naturalny: rodzice wywodzący się z innych krajów. Z dwujęzycznym „tłem” rodzinnym tak czy inaczej dziecko będzie wychowywane dwutorowo – w kontekście kultury i języka.
Zalety dwujęzyczności
· Mózg jest wyjątkowo podatny na „chłonięcie” nowych informacji do trzeciego roku życia. Z tego względu nie istnieje lepszy czas na naukę języka, niż wiek dziecięcy.
· Z reguły, bezakcentowe wyuczenie się języka możliwe jest tylko wtedy, gdy jest się dzieckiem.
· Dwujęzycznie wychowane dzieci potrafią się porozumieć w kilku językach. Oddziałuje to dobrze na przyszłe kontakty społeczne i zawodowe.
· Zazwyczaj takie dzieci wykazują wyższe umiejętności poznawcze, werbalne i niewerbalne. Występuje to przede wszystkim w momencie dobrego opanowania obu języków.
· Dzieciom wychowanym dwujęzycznie łatwiej przychodzi później nauka innych języków obcych.
· Lepiej odczuwają różnice kulturalne i osobliwości występujące w świecie.
· Mogą wczuć się w sytuację innych.
· Dwujęzyczność zapewnia ochronę przed demencją.
Wady dwujęzyczności
· Dzieci dorastające w systemie dwujęzycznym ryzykują nie opanowaniem żadnego z języków poprawnie, co może działać negatywnie na wyniki w szkole.
· Dzieci będą mogły napotkać trudności z nauką języka w szkole. Może to mieć negatywny wpływ na ich motywację; jednakże czasem zadziała pozytywnie, jeśli zbierają wyłącznie dobre oceny.
· Powstaje ryzyko wykluczenia przez mobbing, w momencie, gdy dziecko otacza się rówieśnikami mówiącymi w jednym języku.
· Jeżeli żadne z rodziców nie jest rodzimym użytkownikiem drugiego języka, którego dziecko ma się uczyć, mogą pojawić się pewne problemy. Więcej na ten temat w podrozdziale „Wychowywanie dziecka dwujęzycznie jako osoba niebędąca native speakerem”.
Właściwy moment
Ponieważ nauka języka poprzez słuchanie zaczyna się w łonie matki, pomocne może być mówienie w obu językach już na bardzo wczesnym etapie rozwoju dziecka. Najpóźniejszy moment na rozpoczęcie edukacji dwujęzycznej to tak naprawdę chwila narodzin. Języka, który jest rzadziej używany w życiu codziennym, należy używać świadomie, aby poziomem mógł wyrównać do drugiego. Może to być wspierane, oprócz czystym mówieniem, także przez czytanie na głos, słuchowiska lub piosenki w danym języku. Zatem – bez zbędnej paplaniny!
Co jest ważne w procesie dwujęzycznego wychowania
Aby taki proces się powiódł, potrzeba dużo zaangażowania. W szczególności wtedy, gdy drugi język nie jest ojczystym żadnego z rodziców. Nawet w przypadku rodzimych użytkowników języka, potrzeba konsekwencji w poprawianiu malucha w motywujący sposób oraz „zakotwiczaniu” nowych słów i wyrażeń. Przy tym ważne jest, aby nie tylko opiekun komunikował się w danym języku. Wtedy wzrośnie prawdopodobieństwo tego, że dziecko aktywnie będzie się mówiło w obu językach.
Zalety dla rodzin
Jednakże, czy ten cały bełkot językowy nie przeciąża dziecka? To, że znajduje się ono pomiędzy różnymi intonacjami, tysiącami słówek, osobliwościami gramatycznymi i nieustannym przeskakiwaniem z różnych płaszczyzn językowych, nie wpływa na nie negatywnie? Nie. Bowiem już od najmłodszych lat, maluch dysponuje mechanizmami umożliwiającymi łatwe przyswajanie umiejętności językowych. Dzięki nim szybko uczy się nowych struktur, co w perspektywie długoterminowej pomoże w nauce następnych języków. Niepokojące jest jednak zjawisko przerostu ambicji rodziców, przez co wywierają na dziecku presję. Bowiem takie negatywne doświadczenia związane z nauczaniem mogą opóźnić cały proces.
Wychowywanie dziecka dwujęzycznie jako osoba niebędąca native speakerem
Co w przypadku, gdy oboje rodzice mówią w jednym języku ojczystym i mimo tego chcą wychować swojego potomka w omawianym systemie? I czy wystarczy do tego szkolny angielski? Tylko w wybranych okolicznościach – gdyż powstaje ryzyko, że maluch utrwali nieprawidłowe zasady gramatyczne, które będzie później ciężko „wyrzucić” z głowy. Jeśli Ty i Twój partner/partnerka nie władacie płynnym angielskim, hiszpańskim lub tureckim, lepiej skoncentrujcie się na Waszym języku ojczystym. Zawsze macie jeszcze możliwość posłania malucha do przedszkola lub szkoły językowej. W tych miejscach, wychowankowie, na podstawie gestów i mimiki nauczycieli szybko rozumieją, o co im chodzi oraz uczą się mówić w obcym języku.
Podsumowanie
Choć edukacja dwujęzyczna oferuje wiele korzyści, nie należy wprowadzać jej za wszelką cenę. Najbardziej racjonalną motywacją jest fakt, że rodzice mówią w odmiennych językach ojczystych, a także jeśli dziecko wychowywane jest na obczyźnie – wtedy nawet omawiany sposób wychowania jest koniecznością. Jeśli jednak w Twoim domu mówi się płynnie tylko w jednym języku, a maluch wykazuje więcej talentu i entuzjazmu w innych dziedzinach, lepiej położyć na nich nacisk.