Zdjęcie: Shutterstock
W Niemczech żyje około 15 do 20 milionów ludzi ze stanem przedcukrzycowym. Stężenie glukozy jest u nich regularnie wyższe niż normalnie, jednak nie jest nader podwyższone. Na ogół dotknięci chorobą nie wiedzą o wczesnym stadium cukrzycy, ponieważ z reguły stan ten nie wywołuje żadnych dolegliwości.
Problem: W zaledwie kilka lat może rozwinąć się cukrzyca typu 2. Dodajmy do tego jeszcze, że w poszczególnych grupach pacjentów występuje zwiększone ryzyko wystąpienia innych chorób, takich jak choroby układu krążenia czy zaburzenia czynności nerek.
„Stan przedcukrzycowy nie jest chorobą, ale wskazuje, że może być zapowiedzią choroby związanej z metabolizmem glukozy.” Dr. Jens Kröger, internista i diabetolog. I to jest szansa, aby nie zachorować na cukrzyce typu 2 albo opóźnić jej wystąpienie, wyjaśnia diabetolog doktor Jens Kröger.
Jak rozpoznaje się stan przedcukrzycowy?
Informacje o podwyższonym stężeniu glukozy daje ogólne badanie stanu zdrowia (Check-up). Zakłady ubezpieczeń zdrowotnych opłacają takie badania dla pacjentów powyżej 35 r.ż., co trzy lata. Według doktora Kröger’a lekarz rodzinny powinien częściej badać poziom cukru we krwi przy podwyższonym ryzyku, nawet corocznie np. gdy występują podwyższone wartości albo predyspozycje w rodzinie pacjenta. Pacjent też ponosi odpowiedzialność.
Jak lekarze rozpoznają stan przedcukrzycowy?
Lekarze mają trzy możliwości przeprowadzenia badań, aby stwierdzić stan przedcukrzycowy. We wczesnym stadium cukrzycy można oczekiwać, że:
- glukoza na czczo (według ADA) wynosi od 100 do 125 miligramów na decylitr,
- hemoglobina glikolizowana wynosi pomiędzy 5,7, a 6,4 lub
- wartość doustnego testu na tolerancje glukozy wynosi pomiędzy 140 do 199 miligramów na decylitr.
- Wyższe wartości wskazują na już istniejącą cukrzycę.
Ryzyko stanu przedcukrzycowego jest różne u poszczególnych osób. Sam umiarkowanie podniesiony poziom glukozy nie oznacza ryzyka dla zdrowia. Nie u każdego człowieka ze stanem przedcukrzycowym rozwinie się cukrzyca. U niektórych wartości same wracają do normy. U około 30 - 40 % dotkniętych tą chorobą w ciągu 5 lat rozwija się cukrzyca typu 2. Po 10 latach jest to około 50%.
Aby móc oszacować dokładnie indywidualne ryzyko, badacze z uniwersytetu w Tybindzie przebadali przez kilka lat około 900 osób. Dzięki temu ustalili 6 podtypów. Istnieje zwiększone ryzyko dla zdrowia, gdy występują pewne czynniki jednocześnie, jak np. insulinooporność i zatłuszczenie organów.
Najważniejsze czynniki ryzyka:
W przyszłości poziom ryzyka u osób z cukrzycą będzie dokładniej wykrywany w gabinetach lekarskich np. z pomocą sztucznej inteligencji. Już teraz istnieją możliwości, aby oszacować dokładniej indywidualne ryzyko. Przykładowe krytyczne to:
- predyspozycje rodzinne np. Cukrzyca u rodziców, rodzeństwa
- niezdrowe odżywianie np. Bogate w cukier i mięso
- brak ruchu
- nadwaga (otyłość)
- duży obwód brzucha
- palenie
- wiek (powyżej 45 lat)
- cukrzyca ciążowa.
Zakłady ubezpieczeń zdrowotnych nie płacą za chorych ze stanem przedcukrzycowym.
Stan przedcukrzycowy nie jest w Niemczech uznawany za chorobę. Zakłady ubezpieczeń zdrowotnych co do zasady nie płacą za porady żywieniowe czy zajęcia ruchowe. W tym kraju leki na cukrzyce nie są dopuszczone dla osób ze stanem przedcukrzycowym. Jednakże mogłoby być to sensowne, aby obniżyć stężenie cukru we krwi. Zwłaszcza gdy występuje razem więcej czynników ryzyka. W wielu przypadkach udaje się to za sprawą zdrowego stylu życia. Diabetolog doktor Kröger życzyłby sobie większego wsparcia dla ludzi ze stanem przedcukrzycowym. Również, aby zakłady ubezpieczeń społecznych opłacały istniejące na rynku kursy szkoleniowe.
„W ten sposób można uniknąć albo opóźnić wystąpienie zachorowań na cukrzyce typu 2.” Dr. Jens Kröger, Prezes Zarządu diabetesDE- Deutsche Diabetes-Hilfe
Te wskazówki pomogą obniżyć poziom cukru we krwi:
WSKAZÓWKA 1. OBNIŻYĆ NADWAGĘ
Przy nadwadze i otyłości jest przede wszystkim zalecane, aby zmniejszyć obwód brzucha o około 4 cm u kobiet i około 7 cm u mężczyzn. Według badaczy byłoby to szczególnie skuteczne w obniżaniu stężenia cukru we krwi.
WSKAZÓWKA 2. ODŻYWIANIE
Indywidualne porady dotyczące odżywiania są idealne, aby uwzględnić okoliczności życiowe, choroby współistniejące albo preferencje. Ogólne rekomendacje to: dieta śródziemnomorska, rezygnacja z cukrów, mniej węglowodanów (zamiast rafinowanych zbóż np. białej mąki, lepsze są węglowodany złożone, takie jak produkty pełnoziarniste, płatki owsiane rośliny strączkowe), dużo owoców i zdrowe tłuszcze. Przerwy w jedzeniu oraz okresowo post mogą wpłynąć na obniżenie poziomu cukru we krwi, powinny nastąpić jednak po konsultacji z lekarzem.
WSKAZÓWKA 3. RUCH I SPORT
Idealne jest połączenie sportów wytrzymałościowych (np. 5 razy w tygodni po 30 minut) i sportów siłowych. Można osiągnąć pozytywne efekty zwiększając ilość ruchu na co dzień (więcej kroków, rower zamiast samochodu, schody zamiast windy).
WSKAZÓWKA 4. ZAKAZ PALENIA
Każdy, kto rzuci palenie może znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzyce typu 2 w ciągu kilku lat.
WSKAZÓWKA 5. REDUKCJA STRESU I ZDROWY SEN
Stężenie cukru we krwi wzrasta pod wpływem stresu. Uwolniony kortyzol prowadzi, poza tym do zwiększenia się ilości tłuszczu na brzuchu. Środki, które zapobiegają stresowi jak ćwiczenia relaksacyjne, mogą obniżyć stężenie cukru we krwi. Również ważny jest dobry sen. Dlatego należy leczyć ciężkie zaburzenia snu, jak np. zespół bezdechu sennego.
WSKAZÓWKA 6. POMOCNE ŚRODKI
Aby zidentyfikować czynniki wywołujące podwyższony poziom cukru we krwi, można zastosować u osób ze zdiagnozowaną cukrzycą systemy ciągłego pomiaru glukozy, które są często używane przez pacjentów, którzy wstrzykują sobie insulinę, jako możliwość kontroli stężenia cukru we krwi. Aplikacje, które adresowane są do pacjentów chorych na cukrzyce, mogą pomóc w dokumentowaniu wartości cukru we krwi, wagi oraz odżywiania.
Wykryj za pomocą testów ryzyko cukrzycy u siebie. Nie zawsze da się unikać cukrzycy zmieniając swój styl życia. Może to wynikać np. Z wysokiego ryzyka genetycznego. Pomocne są darmowe i cenione oferty, jak np. niemiecki test ryzyka cukrzycy DIfE albo FINDRISK (Niemieckiej Fundacji Diabetologicznej). Testy te wykrywają indywidualne ryzyko zachorowania na cukrzyce typu 2 w ciagu następnych 10 lat.