Czy Volkswagen pozostanie niemiecką firmą

Zdjęcie: Getty Images

Czy Volkswagen pozostanie niemiecką firmą?
Volkswagen jest postrzegany jako wyjątkowo niemiecki ze swoimi modelami Beetle, Golf, Polo i VW-Bus, ale producent samochodów działa globalnie i zależy od wielu innych krajów, aby utrzymać swoje linie produkcyjne. W 2023 roku Volkswagen - największa z dwunastu marek Grupy Volkswagen - wyprodukował ponad 4,8 miliona samochodów osobowych na całym świecie i wygenerował sprzedaż w wysokości ponad 86 miliardów euro (90,2 miliarda dolarów), co stanowi wzrost o 17 procent w porównaniu z rokiem poprzednim. Tak wynika z raportu rocznego opublikowanego w marcu 2024 roku.

Ale jest to już tylko przeszłością. W międzyczasie rynek motoryzacyjny zmienił się dramatycznie, zwłaszcza w przypadku pojazdów elektrycznych. Do tego dochodzą błędne decyzje kierownictwa Volkswagena, które zagrażają sukcesowi firmy.

Wewnętrzne i globalne problemy
Popyt na nowe pojazdy w Europie spada i może nigdy nie powrócić do poziomu sprzed pandemii koronawirusa, kiedy to sprzedawano 17 milionów pojazdów rocznie. W szczególności popyt na pojazdy VW spadł, ponieważ chińscy konkurenci są w trakcie przejmowania globalnego rynku pojazdów elektrycznych. W pierwszych dziewięciu miesiącach roku Volkswagen sprzedał 2,26 miliona pojazdów na całym świecie. To nieco więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku; obroty również nieznacznie wzrosły. Według firmy zysk operacyjny spadł jednak o prawie 37 procent z 2,12 mld euro w pierwszych trzech kwartałach 2023 r. do 1,34 mld euro w tym samym okresie tego roku. Powód: wyższe koszty stałe i restrukturyzacja. 

Volkswagen obecnie ma problemy na rodzimym rynku. Firma ogłosiła drastyczne cięcia. Rosnące ceny energii od czasu zakończenia dostaw rosyjskiego gazu, chińska konkurencja, wysokie koszty niemieckiej siły roboczej i zagrożenie amerykańskimi opłatami celnymi wymagają zmiany kursu. 20 grudnia firma ogłosiła dojście do porozumienia ze związkami zawodowymi w sprawie redukcji 35 000 miejsc pracy, a pozostali pracownicy Volkswagen w Niemczech będą musieli zrezygnować z podwyżek płac i premii w nadchodzących latach.

Volkswagen w Europie i na świecie
Czy inne kraje mogą teraz skorzystać na trudnościach w niemieckich zakładach VW? VW zatrudnia 76 000 pracowników w Niemczech i kolejne 63 000 na całym świecie. Czy to ze względu na bliskość klienta, czy tańszą siłę roboczą, firma posiada dużą sieć zakładów produkcyjnych na całym świecie. Oprócz Niemiec istnieją obecnie zakłady produkcyjne w Polsce, Hiszpanii, Portugalii i na Słowacji.

Po inwazji na Ukrainę w 2022 r. wszystkie zakłady w Rosji, w tym duża fabryka, zostały zamknięte, a import wstrzymany. Rok później VW sprzedał wszystkie swoje aktywa w tym kraju, co zrobili również inni europejscy producenci samochodów. Planowany zakład w Turcji nie został zrealizowany z powodu pandemii COVID-19. VW produkuje również pojazdy w Argentynie, Brazylii, Meksyku, USA, Chinach, Indiach i RPA. Poza Europą VW zdecydowanie najwięcej inwestuje w Chinach, a następnie w Meksyku i Brazylii.

Długa brazylijska historia Volkswagena
Pierwsza fabryka VW poza Niemcami została otwarta siedem dekad temu w odległej Brazylii. Dziś, według firmy, Volkswagen do Brasil jest największym producentem w kraju. W ubiegłym roku wyprodukowano 25-milionowy pojazdów. I chociaż Ameryka Południowa stanowiła tylko osiem procent sprzedaży w 2023 r., firma jest obecnie silnie uzależniona od Brazylii. VW cieszy się tam dobrą reputacją, a duża część pojazdów na brazylijskich drogach pochodzi od Volkswagena. Sprzedaż również rośnie.

Te pozytywne wiadomości z Brazylii zdjęły z firmy pewną presję. Jednak rynek ten jest zbyt mały, aby zrekompensować straty w innych regionach - a konkurencja nie jest daleko.

Meksyk jako brama do rynku amerykańskiego
Chociaż Ameryka Północna stanowiła tylko nieco ponad dziesięć procent sprzedaży VW w 2023 roku, jest to kluczowy rynek. Jest to jednak również trudny rynek, który może stać się jeszcze trudniejszy, jeśli USA nałoży cła na pojazdy produkowane gdzie indziej.

Volkswagen ma fabrykę w amerykańskim stanie Tennessee. Ponieważ Volkswagen polega również na tańszej sile roboczej i swobodnym przepływie towarów w ramach północnoamerykańskiej strefy wolnego handlu USMCA, firma posiada również duży zakład w Meksyku. Strategia ta może jednak zostać zagrożona przez namacalne amerykańskie cła. Prezydent elekt USA Donald Trump ma na oku Niemcy i niemieckie firmy. Podczas kampanii wyborczej powiedział: „Chcę, aby niemieckie firmy samochodowe stały się amerykańskimi firmami samochodowymi. Chcę, by budowały swoje fabryki tutaj”.

Ogólnie rzecz biorąc, niemieccy producenci samochodów produkują dużą liczbę pojazdów w USA. Wiele z nich jest przeznaczonych na rynek lokalny, inne są eksportowane. Niemniej jednak Volkswagen jest również zależny od importu z Europy, aby w pełni zaspokoić popyt w Stanach Zjednoczonych. Taryfy celne, którymi grozi Trump, mogą zatem zadać kolejny cios wynikom sprzedaży i wynikom biznesowym Grupy Volkswagen.

Szczególna, problematyczna rola Chin dla Volkswagena
Przez lata Volkswagen wiązał duże nadzieje ze swoją działalnością w Chinach i z Chinami. W ciągu ostatnich dziesięciu lat firma polegała na tym kraju, aby osiągnąć duży wzrost sprzedaży i zwiększyć swoje moce produkcyjne. Oba te elementy są obecnie na skraju załamania, a chiński sen Volkswagena może dobiec końca. W 2019 roku Volkswagen był największym producentem samochodów w Chinach i miał 19-procentowy udział w rynku, który jest obecnie największym rynkiem samochodowym na świecie. Dla VW Chiny były najważniejszym i najbardziej lukratywnym regionem firmy, odpowiadającym za jedną trzecią całkowitej sprzedaży i dużą część zysków.

Obecnie Volkswagen ma w Chinach 14-procentowy udział w rynku, a tendencja jest spadkowa. Krajowi chińscy konkurenci nabierają tempa i sprzedają coraz więcej pojazdów. Są szczególnie dobrzy w produkcji tanich samochodów elektrycznych, które są dobrze odbierane przez klientów - tak tanich, że Kanada, USA i UE nałożyły ostatnio dodatkowe cła na chińskie samochody elektryczne. Obecnie Chiny są największym na świecie eksporterem samochodów i są mniej niż kiedykolwiek zależne od zagranicznych modeli.

Pomimo długiej historii i globalnej obecności, Volkswagen nie jest odporny na spowolnienie gospodarcze. Aby wyjść na prostą, firma musi ponownie skupić się na karnych cłach, różnych i zróżnicowanych rynkach oraz chińskiej konkurencji, która depcze Volkswagenowi po piętach.