Małe samochody elektryczne miały być przyszłością – jednak to SUV’y rządzą na drogach

Nowe SUV’y, przekraczające most z Kanady do USA. | Zdjęcie: Reuters

Zwrot w kierunku małych elektryków nie ma pokrycia w rzeczywistości: na całym świecie 54% sprzedanych samochodów w 2024 roku stanowiły SUV’y, w tym benzynowe, z silnikami diesla, hybrydowe jak i elektryczne. Według GlobalData jest to wzrost w sprzedaży o trzy punkty procentowe w porównaniu z rokiem 2023, a w porównaniu z poprzednim rokiem 2022 było to aż pięć punktów procentowych.

Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej (MAE), spośród wszystkich SUV’ów, które obecnie jeżdżą po drogach – zarówno nowych, jak i starszych modeli – 95% z nich spala paliwa kopalne. Producenci twierdzą jednak, że ich nowe floty samochodów typu SUV stają się coraz bardziej elektryczne i nie wszystkie sprzedane SUV’y powodują wzrost emisji.

SUV’y trudno przeoczyć; są ciężkie, większe, z przestronnymi wnętrzami, większym prześwitem, z wysoką pozycją za kierownicą oraz z lepszym widokiem na drogę, chociaż na rynku bywają również mniejsze wersje.

Działacze na rzecz ochrony środowiska, tacy jak Greenpeace, postrzegają SUV’y jako jednego z winowajców kryzysu klimatycznego, twierdzą przy tym, iż ich produkcja pochłania znaczne zasoby, biorąc pod uwagę ich rozmiar.

Eksperci twierdzą również, że wymagają one większych akumulatorów do zasilania, co dodatkowo zwiększa zapotrzebowanie na kluczowe minerały, wywierając przy tym jeszcze większą presję na planetę.

Sądziło się, że elektryki będą mniejsze i bardziej energooszczędne. Jednakże sprzedaż standardowych modeli pojazdów elektrycznych (EV) ewidentnie spadła na głównych rynkach w Japonii i Niemczech. Natomiast w Indiach wzrost sprzedaży zmalał. W Europie SUV’y przewyższyły w sprzedaży pojazdy elektryczne, mimo że ponad dekadę temu przewidywano odwrotny trend.

Według GlobalData, w 2018 roku na starym kontynencie sprzedano 3,27 mln hatchback’ów – zarówno tych spalinowych, jak i elektrycznych – podczas gdy w 2024 roku sprzedaż wynosiła 2,13 mln.

Menedżer ds. prognoz sprzedaży Sammy Chan powiedział: „Wynika to częściowo z oferowanych alternatyw SUV’ów w mniejszych (rozmiarach), których sprzedaż w Europie wzrosła z 1,5 mln egzemplarzy w 2018 do 2,5 mln w roku ubiegłym”.

Według GlobalData, w 2024 roku w Chinach odnotowano największą sprzedaż SUV’ów, która wyniosła 11,6 mln. Wyprzedzając pod względem sprzedaży takie kraje jak: USA, Indie, czy Niemcy.

Co powoduje wzrost liczby SUV’ów?

Eksperci z branży twierdzą, że siła nabywcza obywateli szybko rozwijających się państw znacznie się poprawiła, co sprawia, że SUV-y są chętniej wybieranymi samochodami.

„Producenci reagują na popyt klientów, co sprawia coraz większe zainteresowanie kierowców pojazdami o podwójnym przeznaczeniu, biorąc pod uwagę ich praktyczność, komfort jak i dobrą widoczność drogi” – powiedział Mike Hawes, dyrektor generalny Stowarzyszenia Producentów i Sprzedawców Samochodów (SMMT).

Analitycy branży motoryzacyjnej twierdzą również, że producentów przyciągają wysokie marże zysku z SUV-ów: mogą zarobić więcej pieniędzy na SUV-ach, mimo że produkują mniej pojazdów.

„To przemysł napędzał popyt poprzez ogromne kampanie marketingowe i reklamowe w ostatnich latach” – powiedział Dudley Curtis, kierownik ds. komunikacji w Europejskiej Radzie Bezpieczeństwa Transportu.

„SUV’y zapewniły branży motoryzacyjnej prosty sposób na sprzedawanie większych samochodów, oferujących tyle samo co [inne miejskie samochody], tyle że drożej” – powiedział Dudley Curtis.

Czy SUV’y stanowią problem?

Ze względu na silny wzrost sprzedaży SUV-ów, MAE twierdzi, że zużycie ropy na całym świecie wzrosło o 600 000 baryłek dziennie w latach 2022-2023, odpowiadając za ponad jedną czwartą rocznego wzrostu globalnego zapotrzebowania na ropę.

„Gdyby uszeregować je według krajów, globalna flota SUV-ów byłaby piątym co do wielkości producentem CO2 na świecie, przekraczając emisje Japonii i wielu innych dużych gospodarek” – powiedział Apostolous Petropolous, modelarz energetyczny z MAE.

Agencja MAE twierdzi, że w porównaniu do średniej wielkości samochodów napędzanych benzyną i olejem napędowym, SUV-y spalają o 20% więcej takich paliw, ponieważ ważą średnio do 300 kg więcej. W rzeczywistości transport drogowy odpowiada za ponad 12% globalnej emisji dwutlenku węgla, która jest głównym czynnikiem powodującym globalne ocieplenie.

Naukowcy twierdzą, że wszystkie sektory muszą szybko ulec dekarbonizacji, jeśli chcemy uniknąć katastrofy klimatycznej. Przedstawiciele branży twierdzą jednak w odpowiedzi, że nie wszystkie sprzedawane obecnie SUV-y powodują wzrost emisji.

„Około dwa na pięć z tych [nowych] modeli pojazdów są zero-emisyjne, ponieważ ich  nadwozie dobrze nadaje się do elektryfikacji z akumulatorem o większym zasięgu, ten fakt może uspokoić zaniepokojonych konsumentów dostępnością ładowania” – powiedział Hawes z SMMT.

„Ta sytuacja doprowadziła do spadku średniej emisji CO2 nowych samochodów dwufunkcyjnych o ponad połowę od 2000 roku, pomagając sektorowi przewodniczyć  dekarbonizacji brytyjskiej mobilności drogowej”.

Chociaż zdecydowana większość nowych SUV-ów nadal spala paliwa kopalne, przedstawiciele MAE stwierdzili, że ponad 20% SUV-ów sprzedanych w 2023 r. będzie w pełni elektryczna, w porównaniu z 2% w 2018 r.

Jeśli chodzi o hybrydy, które mogą być zasilane zarówno energią elektryczną, jak i paliwami kopalnymi; badanie przeprowadzone w 2022 roku przez Międzynarodową Radę ds. Czystego Transportu wykazało, że średnio tylko około 30% całkowitego dystansu przejechanego przez hybrydowe pojazdy elektryczne typu plug-in (wszystkie modele, włączając to SUV-y) odbywało się w trybie elektrycznym. Podobne wyniki uzyskano w innych dużych rynkach zbytu, takich jak USA i Chiny.           

Podsumowując, niektórzy eksperci twierdzą, że zwrot w kierunku SUV-ów spowodował znaczny regres w dekarbonizacji sektora transportu.

„Trend w kierunku cięższych i mniej wydajnych pojazdów, takich jak SUV-y (w krajach, gdzie ten trend się utrzymuje), w dużej mierze zniweczył poprawę zużycia energii i emisji, osiągniętą w innych miejscach światowej floty samochodów osobowych” – stwierdziła MAE.

Komisja ds. zmian klimatycznych brytyjskiego parlamentu doszła do podobnych wniosków w swoim raporcie z 2024 roku dotyczącym dekarbonizacji w tym kraju.