6 zaskakujących ciekawostek o pszczołach z okazji Światowego Dnia Pszczół

Niestety, wiele gatunków pszczół jest zagrożonych w wyniku zmian w użytkowaniu gruntów, pestycydów, intensywnego rolnictwa i zmian klimatycznych – ale istnieją kroki, które można podjąć, aby pomóc im się rozwijać.

Oto sześć zaskakujących rzeczy, których możesz nie wiedzieć o najciężej pracujących zapylaczach przyrody, przygotowanych z okazji Światowego Dnia Pszczół.

1. Pszczoły lubią „tańczyć”

Pszczoły mogą komunikować się i podejmować decyzje poprzez taniec. 

Kiedy pszczoła miodna wyszukuje i sprawdza nowe gniazdo, używa tańca, aby poinformować o nim resztę pszczół. Im lepsze miejsce, tym dłużej i intensywniej tańczy. Jeśli inna pszczoła na nią wpadnie, wyruszy obejrzeć to miejsce, a jeśli również jej się spodoba, to także zacznie tańczyć.

2. Pszczoły potrafią używać narzędzi

Pszczoły miodne w Wietnamie i innych częściach Azji są zagrożone przez drapieżne gatunki szerszeni, które atakują kolonie pszczół, zabijając dorosłe osobniki broniące gniazda i żerują na młodych pszczołach. W szczególności żarłoczny gatunek szerszenia Vespa soror (szerszeń olbrzymi) jest w stanie zniszczyć ul w ciągu kilku godzin. Zaobserwowano, że aby odeprzeć takie ataki pszczoły zbierają świeże odchody zwierząt i smarują nimi wejście do ula. Naukowcy badający to zjawisko, uważają, że odchody odpychają drapieżne szerszenie (podobne do szerszeni azjatyckich) od gniazda. Dzięki temu, nie mogą one naruszyć pszczelego gniazda. 

„Zachowanie pszczół jest niezwykłe z kilku powodów” – można przeczytać w badaniu. „Jest to pierwsze doniesienie o pszczołach miodnych dowolnego gatunku wykorzystujących materiały, które nie pochodzą z roślin lub płynów na bazie wody. Jest to również pierwszy wyraźny przykład pszczoły używającej narzędzi w naturze.

Pszczoły miodne ostrzegają również o zbliżającym się ataku, wydając mrożący krew w żyłach dźwięk ostrzegawczy. 

3. Pszczele odchody niemal doprowadziły do konfrontacji podczas Zimnej Wojny

W latach 80. „żółty deszcz” –  małe plamki żółtego koloru znalezione na liściach dżungli w Laosie i Kambodży –  był uważany za pozostałość broni chemicznej. Uchodźcy twierdzili, że żółty deszcz powodował choroby i śmierć. Zarzuty te skłoniły Stany Zjednoczone do oskarżenia ówczesnego Związku Radzieckiego i jego sojuszników o prowadzenie wojny chemicznej.

Eksperci od pszczół odkryli później, że żółte kropki były odchodami ogromnych rojów dzikich pszczół miodnych.

4. Trzmiele bywają złe z głodu

Rośliny wytwarzają olśniewające kwiaty pełne nektaru, aby przyciągnąć zapylacze, ale co ma zrobić niecierpliwy, głodny trzmiel, gdy te kwiaty jeszcze nie zakwitły?

Naukowcy ze Szwajcarii i Francji odkryli, że gdy brakuje pyłku, trzmiele uszkadzają liście pomidorów i gorczycy w unikalny sposób, który powoduje kwitnienie roślin do 30 dni wcześniej niż rośliny nieuszkodzone.

Dla pszczół pyłek jest źródłem białka, którego potrzebują do wychowania młodych. Jednak cieplejsze temperatury będące skutkiem kryzysu klimatycznego oznaczają, że pszczoły budzą się wcześniej z zimowej hibernacji, aby odkryć, że kwiaty, których potrzebują do pożywienia, jeszcze nie zakwitły. Mniej dotknięty zmianami klimatu jest czas kwitnienia, który zależy od ekspozycji na światło. Powoduje to niezgodność, która może sprawić, że pszczołom zabraknie pożywienia wczesną wiosną.

5. Ludzie wykorzystują pszczoły miodne od tysięcy lat

Malowidło jaskiniowe w Hiszpanii, którego wiek szacuje się na 8000 lat, przedstawia człowieka zbierającego miód z drabiny. Ślady wosku pszczelego na ceramice sugerują również, że pierwsi rolnicy hodowali pszczoły 9000 lat temu. Miód znaleziono również w starożytnych egipskich grobowcach.

Miód był prawdopodobnie rzadkim przysmakiem w prehistorycznej diecie, która zawierała niewiele słodkich pokarmów. Mógł mieć on też zastosowania lecznicze. Wosk pszczeli mógł być używany do produkcji doniczek wodoodpornych lub jako klej.

Obecnie miód może stanowić nową nadzieję w walce z antybiotykoopornością. Zawiera naturalne antybiotyki, które pomagają organizmowi zwalczać infekcje. Naukowcy pracują nad sposobami, aby lepka substancja była łatwiejsza do nałożenia na rany. Dzięki temu mogłaby być stosowana w chirurgii, strefach wojennych i naszych domach.

6. Niektóre pszczoły jedzą mięso

Zdecydowana większość pszczół żywi się pyłkiem i nektarem, ale niektóre gatunki wyewoluowały tak, by żywić się mięsem, zastępując łąki kwiatowe padliną martwych zwierząt.

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego, Uniwersytetu Columbia i Uniwersytetu Cornella odkryli w 2021 r., że pszczoły sępy w Kostaryce mają jelita bogate w bakterie kwasolubne, podobne do tych występujących u hien i innych zwierząt żywiących się padliną. Ich badania polegały na ustawieniu 16 pułapek z przynętą w postaci 50 gramów surowego kurczaka zwisającego z gałęzi około 1,5 metra nad ziemią. Naukowcy twierdzą, że chociaż owe pszczoły żywią się mięsem, ich miód jest słodki i jadalny.