Nowe przepisy dotyczące obrotu wyrobami tytoniowymi

W Parlamencie Republiki Mołdowy odbyły się konsultacje społeczne zorganizowane przez Komisję Ochrony Socjalnej, Zdrowia i Rodziny w sprawie projektu ustawy dotyczącej zmian niektórych aktów normatywnych mających na celu ograniczenie palenia.

Konsultacje społeczne odbyły się w Parlamencie. Zdjęcie: służba prasowa parlamentu Republiki Mołdowy

Warunkiem wstępnym do dyskusji nad nową ustawą była ratyfikacja w marcu 2022 r. Protokołu w sprawie wyeliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi w ramach konwencji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o ograniczeniu użycia tytoniu. W związku z tym nowa ustawa przewiduje wprowadzenie systemu „track and trace” do śledzenia wyrobów tytoniowych. Ponadto propozycje obejmują regulacje dotyczące e-papierosów beznikotynowych, zakaz stosowania charakterystycznych aromatów w produktach bezdymnych.

Dyskusję otworzył poseł Dan Perchun, szef Komisji Ochrony Socjalnej, Zdrowia i Rodziny:

„Mówiąc o wdrożeniu systemu "track and trace" warto zaznaczyć, że w tej chwili mamy ambitne plany, ale jesteśmy realistami i rozumiemy, że termin - wdrożenie za rok - jest nie do zrealizowania. Powiedziałbym nawet, że termin jest fantastyczny, więc trzeba zwrócić się do naszych europejskich kolegów i przeprowadzić badanie z UE. Istnieje wiele kwestii organizacyjnych i technicznych, które należy omówić.”

Przypomnijmy, że w krajach Unii Europejskiej system śledzenia obrotu wyrobami tytoniowymi jest wprowadzany od kilku lat. Od przyjęcia dyrektywy podatkowej do uruchomienia jednolitego systemu kontroli obrotu papierosami minęło pięć lat. W przypadku innych wyrobów tytoniowych, takich jak elektroniczne systemy grzewcze, przewidziano dodatkowy okres.

Władze Mołdawii chciały wdrożyć system w ciągu 12 miesięcy, ale już oceniają możliwość bardziej realistycznego podejścia i dłuższego okresu wdrożenia nowego systemu, wynoszącego do 3 lat.

„Musimy przeprowadzić głębsze rozmowy z organami kontrolnymi. Z wdrożeniem wiążą się problemy. Odbędzie się pierwsze czytanie, przygotujemy pierwszą edycję dokumentu. Prześlemy go wszystkim do redagowania ustawy, będziemy nadal prowadzić dyskusje i ustalać terminy, aby zmiany zostały wprowadzone w życie w najbliższej przyszłości, ale w realistycznych granicach.”

Pozycja uczestników rynku tytoniowego

Maxim Barabash, dyrektor generalny „Philip Morris” Ukraina, Kaukaz i Mołdawia, powiedział, że zarówno biznes, jak i państwo są zainteresowane tym, aby na rynku nie było nielegalnych produktów. Firma pozytywnie oceniła ratyfikację przez Parlament Protokołu w sprawie likwidacji nielegalnego obrotu.

Zdjęcie: służba prasowa parlamentu Republiki Mołdowy

„Ważne jest, aby zrozumieć złożoność wdrażania tego systemu. Na przykład w tej samej Unii Europejskiej regulacje zostały sfinalizowane w 2017 r., a ich wdrożenie ogłoszono w 2019 r. 
W rezultacie wiele krajów tego nie zrobiło, organizując procesy z dużymi problemami.”

Zdaniem uczestników rynku optymalny czas to 36 miesięcy, czyli od trzech lat od momentu pełnego przygotowania przepisów technicznych. Generalnie mieści się to w ciągu pięciu lat, przewidzianych w Protokole w sprawie wyeliminowania nielegalnego handlu wyrobami tytoniowymi, w ramach Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu.

Szef Komisji odniósł się także do zakazu, jaki może zostać wprowadzony w odniesieniu do charakterystycznych smaków i aromatów w systemach podgrzewania tytoniu i papierosach elektronicznych.

„Dyrektywa nie przewiduje zakazu stosowania aromatów zarówno w przypadku papierosów elektronicznych, jak i tytoniu bezdymnego, ale w UE będziemy rozmawiać o jej wdrożeniu 
w 2026 r.” – powiedział Dan Perchun.

Zdjęcie: służba prasowa parlamentu Republiki Mołdowy

Dlatego tutaj, zdaniem posła, dyskusja powinna przebiegać wokół terminu.

Z kolei przedstawiciel "Philipa Morrisa" zauważył, że surowe zakazy prowadzą do wzrostu nielegalnego rynku. Zakaz może dotyczyć nawet 90% dorosłych konsumentów wolnych od dymu tytoniowego, którzy wybierają produkty o wyrazistych smakach i aromatach. Ci konsumenci mogą łatwo znaleźć produkty w sektorze cieni.

„300 milionów lei akcyzy pójdzie w ciemno, bo rynek i tak nigdzie nie pójdzie. Ten segment powinien być uregulowany. Na przykład smaki takie jak truskawka, czekolada, pina colada i opakowania w jaskrawych kolorach powinny być zakazane. Wtedy takie produkty nie będą przyciągać nieletnich” – dodał Maxim Barabash.

Światowa Organizacja Zdrowia popiera zakaz smaków przyjaznych dzieciom.

Mihail Turcanu, szef organizacji pozarządowej ACTA, która promuje wymianę informacji na temat problemu palenia tytoniu i walki z paleniem, podkreślił, że dostęp nieletnich do wszelkich wyrobów nikotynowych musi być ściśle kontrolowany.

„Aby chronić dzieci przed wyrobami tytoniowymi, konieczne jest nie wymyślanie nowych przepisów, ale upewnienie się, że poprzednie, te, które istnieją, akty normatywne działają” – powiedział Mihail Turcanu.

Zdjęcie: służba prasowa parlamentu Republiki Mołdowy