Tarczyca

Co to jest tarczyca?

Tarczyca (inaczej: gruczoł tarczowy) to gruczoł, który wydziela hormony znajdujący się w odcinku szyjnym. Podstawową funkcją gruczołu tarczowego jest produkcja hormonów: trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4), które są czynnymi metabolitami, jak również kalcytoniny, uczestniczącej w regulacji zawartości wapnia.

Dlaczego tarczyca jest ważna?

- Gruczoł tarczowy ma wpływ na metabolizm węglowodanów i lipidów, układ sercowo-naczyniowy, trawienny, rozrodczy, centralny układ nerwowy oraz metabolizm kości.

- Gruczoł tarczowy ma szczególne znaczenie we wczesnym rozwoju centralnego układu nerwowego dziecka. W związku z tym badania na wrodzone zaburzenia pracy gruczołu tarczowego są obowiązkową częścią badań przesiewowych noworodków, jak również obserwacja stężenia hormonów gruczołu tarczowego podczas ciąży.

- Hormony gruczołu tarczowego pomagają organizmowi wykorzystywać energię, utrzymywać jego odpowiednią temperaturę i umożliwiają prawidłową pracę licznych narządów.

Funkcjonowanie gruczołu tarczowego

Funkcjonowanie gruczołu tarczowego jest kontrolowane przez przysadkę mózgową, która produkuje tyreotropinę – hormon TSH stymulujący pracę gruczołu tarczowego i powstawanie hormonów tarczycowych. Gruczoł tarczowy pobiera jod ze spożywanej przez nas żywności i wytwarza T3 i T4. Hormony tarczycy są transportowane we krwi w połączeniu z białkami, lecz tylko wolne formy hormonów są aktywne biologicznie (free T3 i free T4). Zaleca się, aby podczas badań oznaczać wolne formy tych hormonów we krwi.

Zaburzenia działania gruczołu tarczowego

Dwa podstawowe zaburzenia funkcjonowania gruczołu tarczowego to niedoczynność i nadczynność tarczycy.

- W przypadku niedoczynności tarczycy najczęściej występują takie objawy jak: wyczerpanie, osłabienie, przybieranie na wadze lub problem z jej zrzuceniem, sucha skóra i włosy, wypadanie włosów, zaburzenia cyklu miesiączkowego, rozdrażnienie, depresja, zaburzenia pamięci.

- Nadczynność gruczołu tarczowego może powodować: kołatanie serca, wyczerpanie, nagły spadek masy przez przyspieszony metabolizm, bezsenność, zaburzenia cyklu miesiączkowego.

Pomiar TSH za pomocą metod immunochemicznych jest dziś postrzegany jako najważniejsze badanie w diagnostyce zaburzeń funkcjonowania gruczołu tarczowego. Jeśli TSH  jest podwyższone, najczęstszą tego przyczyną jest obniżona czynność gruczołu tarczowego (niedoczynność tarczycy), a jeśli TSH jest obniżone, zwykle oznacza to nadczynność tarczycy.

Badanie aktywności gruczołu tarczowego 

Zwykle podczas pierwszego badania wymagane jest określenie stężenia wolnej tyroksyny (fT4) i TSH we krwi, rzadziej wolnej trójjodotyroniny (fT3). Jeżeli otrzymane wartości wskazują na zaburzenia pracy gruczołu tarczowego, dodatkowo wykonuje się inne badania obok określenia stężenia przeciwciał przeciwko peroksydazie (A-TPO), stężenia tyreoglobuliny i przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (A-TG), przeciwciał przeciwko receptorowi TSH (TRab). Badania te umożliwiają dokładniejsze sprawdzenie przyczyn zaburzenia pracy gruczołu tarczowego.

Materiał do badań

Materiałem do oznaczania hormonów tarczycy jest krew żylna, oprócz badania przesiewowego noworodków wykonywanego bezpośrednio po narodzinach z próbki krwi pobieranej z pięty.