Góra Swastyka potrzebowała nowej nazwy. Oto jak poszło.

Przez długi czas nikt tak naprawdę nie zauważał góry Swastyka położonej w Oregonie. 

Szczyt o wysokości 4,197 stopy zwykle nie zwraca uwagi. Oczywiście miał on niezwykłą, a nawet alarmującą nazwę, w pierwszej kolejności kojarzoną z największymi horrorami XX wieku. Jednak jest położony w głębi Umpqua National Forest, nie przy głównym szlaku. 

„To nie ogromna, majestatyczna góra, którą widać z odległości wielu mil” mówi dyrektor wykonawczy Oregon Historical Society Kerry Tymchuk. 

Więc stała względnie anonimowa przez dużą część stulecia. Potem dowiedziała się o niej Joyce McClain. W Kwietniu mieszkanka Oregonu przekonała amerykański Board on Geographic Names (USBGN) do przemianowania szczytu: Teraz to góra Halo nazwana po rdzennym plemiennym wodzu z pierwszej dekady XIX w.

Amerykański krajobraz jest w wielu miejscach zaśmiecony rasistowskimi lub innymi ofensywnymi nazwami. One się same nie zmieniają. Jednak mapy żyją, oddychające dokumenty. Wszystko, czego potrzeba do zmiany nazwy góry lub rzeki to osoba chcąca i poświęcona sprawie ‒ wraz z dobrymi pomysłami na zamianę. 

Jak zmienia się nazwę góry? 

Oto co stało się w Oregonie: W pierwszy dzień nowego roku 2022 para wspinaczy ‒ należąca do ludzi, którzy lubią schodzić ze szlaku ‒, została uratowana z góry Swastyka przez National Guard. McClain dowiedziała się o tym. 

„I pomyślała ‒ jak zapewne wiele osób ‒, dlaczego górę nazwano Swastyka?”, mówi Tymchuk, który służy także jako sekretarz wykonawczy Oregon Geographic Names Board. McClain zdecydowała się coś z tym zrobić, rozpoczynając kampanię na rzecz zmiany tej nazwy. 

Góry, rzeki, wzgórza i doliny są nazywane lub przemianowywane przez cały czas. 1 maja USBGN w swoim kwartalnym przeglądzie miał 45 oczekujących propozycji. 

Niektóre są oczywiste: właściciel ziemi z Kolorado ubiega się o zmianę nazwy „Jezioro trucizny” na „Jezioro złotej doliny”. (USBGN zgłasza, że wnioskodawca „informuje, że jezioro nie jest trujące i nie ma żadnego zagrożenia zdrowotnego dla bydła i dzikiej przyrody”). W Kalifornii petenci chcą zmiany nazwy „Jezioro Chińczyków” na „zatoka chińskich górników”. Niektóre to proste prośby o nazwanie wcześniej bezimiennych obiektów. 

Scott Zillmer starszy redaktor map National Geographic uczęszczał i śledził spotkania komisji przez ponad 20 lat. Mówi, że większość próśb jest przyjmowana i odsyłana, wzbudzając niewiele uwagi czy kontrowersji. „Większość spraw jest krótka i nudna”. 

Jednak sprawa góry Swastyki nie była tak prosta, jak mogłoby się to wydawać. Wielu Amerykanom słowo „swastyka” przywołuje na myśl Adolfa Hitlera, partię nazistowską i Holokaust. Jednak imię góry pojawiło się na federalnych mapach w 1930 roku, czyli zanim Hitler przejął władzę. Lokalne pochodzenie tej nazwy było niejasne ‒, wydawała się połączona z pobliską marką rancha zajmującego się bydłem ‒ jednak raport pracowników USBGN, wskazywał, że swastyka przez długi czas była traktowana jako „historycznie święty symbol” przez kilka religii i kultur.

Petycja o zmianę imienia ‒, którą podpisało ponad 500 osób ‒, potwierdzała tę historię. Jednak swastyka „obecnie symbolizuje coś innego; coś, czego my nie popieramy”, głosi petycja. „Imię tej góry musi trafić do książek historycznych”. 

To wywołało sprzeciw Hindu American Foundation. 

W liście do Oregon Geographic Names Board grupa napisała: „Słowo swastyka ‒ tłumaczone dosłownie po sanskrycku oznacza «dobra egzystencja» ‒ jest świętym symbolem dla Hindusów, Buddystów, Dżinistów i Zoroastrianów od ponad 4000 lat”.

Zrównoważenie tych interesów było wymagające. W oficjalnym protokole Oregon Geographic Names Board wyraziła swoje własne poparcie dla zmiany na nazwę góra Halo „była wspierająca dla imienia, które bardziej uhonorowało historię regionu i w żadnym stopniu nie okazała dezaprobaty dla Hinduizmu”. Góra została przemianowana ku pamięci Wodza Halito z plemienia Yoncalla Kalapuya. 

Kto zmienia nazwę miejsca?

W większości U.S. Board on Geographic Names ‒ złożona z urzędników pochodzących z różnych agencji federalnych ‒ jest „raczej reaktywna niż proaktywna”, mówi Zillmer, ponieważ narodowi biurokraci „nie chcą mówić lokalnym mieszkańcom, jakie mogą lub nie mogą być ich nazwy”.

To oznacza, że proces zwykle rozpoczyna się na szczeblu obywatelskim. W Oregonie Joyce McClain zapoczątkowała proces, otwierając petycję. Następnie lokalni działacze musieli wyjść z alternatywną nazwą, najlepiej zakorzenioną w lokalnych tradycjach ‒ „góra Halo” została zaproponowana przez antropologa z Oregon State University. Musieli także uzyskać zgodę od lokalnych liderów społeczności oraz stanowej komisji do spraw nazw geograficznych. 

Gdy propozycja dosięgnie komisji federalnej „to jest to efekt czyjegoś dużego nakładu pracy”, mówi Zillmer. 

Bardzo rzadko proces zaczyna się od rządzących. W listopadzie 2021 roku U.S. Secretary of the Interior Deb Haaland oświadczyła, że termin „indianka” jest uwłaczający i poleciła zmienić nazwę ponad 650 lokalizacji w całym kraju. 

„Nasze narodowe ziemie i wody powinny być miejscami celebrowania natury otaczające nas oraz dzielenia wspólnego kulturowego dziedzictwa ‒ nieutrwalania pozostałości opresji”, powiedziała w komunikacie prasowym. 

Nie jest to prawdopodobnie przypadek, że liczba proponowanych zmian nazw wzrosła po protestach Black Lives Matters z 2020 roku ‒ z 43 w 2019 roku do 104 w 2021 roku. 

Wraz z ewolucją kraju i zmaganiem się z jego historią więcej próśb zmian jest już na pewno w drodze. 

„Nazwy miejsc wywołują u ludzi wiele emocji”, mówi Zillmer. Kiedy dochodzi do zmiany imienia długo znanego miejsca, często wzbudza to kontrowersje.

Większość ludzi „patrzy na mapy i widzi wiele nazw jako rzeczy niezmienne”, mówi on. „Nazwa miasta jest dla większości ludzi oczywiście permanentna tak jak nazwa rzeki czy góry. Jednak nie ma żadnego powodu, dla którego powinny być permanentne. Są jak prawo państwa: Możemy je zmienić tak, jak uznamy to za stosowne”.