Jak nakręcić zegar mechaniczny?

Źródło zdjęcia: https://antiquevintageclock.com/2017/05/04/how-to-wind-a-mechanical-clock-the-basics/#jp-carousel-11218

W dzisiejszych czasach pełnych elektroniki, niektórych może zaskoczyć fakt, że nowo nabyty zegar mechaniczny kupiony na lokalnym pchlim targu lub w sklepie z antykami wymaga regularnego nakręcania. Nakręcanie zegara mechanicznego wymaga pewnej ostrożności, ale kilka prostych zasad powinny pomóc Ci w tej czynności. 

Rozpocznijmy od omówienia kilku pojęć. 

Wrzeciona lub osie do nawijania- jeden, dwa lub trzy – jakie jest przeznaczenie każdego z nich? 

Na tarczy zegara (poza wysokim zegarem szafkowym napędzanym za pomocą linek) zobaczysz jedno, dwa lub trzy otwory. Nazywają się one "wrzecionami do nawijania" lub osiami do nawijania. Każda taka oś ma swoje przeznaczenie. Liczba wrzecion do nakręcania odpowiada liczbie układów przekładni (lub zestawów przekładni) w zegarze. 

Na przykład, jeśli jest jeden otwór, oznacza to, że mamy do czynienia z zegarem tylko wskazującym czas; jeśli są dwa otwory, oznacza to, że mamy do czynienia zarówno z zegarem wskazującym czas, jak i zegarem bijącym, który bije odpowiednią godzinę oraz dźwięk o północy (istnieją różne warianty, takie jak zegar o mechanizmie podwójnym z mechanizmem Westminster Chime lub zegar tylko wskazujący czas z mechanizmem alarmowym). Zegary z trzema wrzecionami grają dźwięk co kwadrans. W zegarze z trzema wrzecionami, środkowe wrzeciono nakręca mechanizm czasowy, lewe odpowiada za bicie, a prawe za melodię. 

W niektórych zegarach, na tarczy w pobliżu lub powyżej pozycji 12, znajduje się mniejszy otwór. Jest to również wrzeciono, ale mniejsze, służące do regulacji prędkości zegara. Jeśli posiadasz klucz dwustronny, to jego małe zakończenie pasuje do tej osi. Regulujące osie niektórych zegarów umieszczone są pod kołem centralnym, do którego przymocowane są wskazówki. 

Jaka jest różnica między melodią a biciem? 

Bicie to po prostu bicie. Zegar antyczny lub zabytkowy, który ma funkcję mierzenia czasu i bicia, bije wskazaną godzinę za pomocą pojedynczego uderzenia na każdą godzinę lub dźwięku o dwóch tonach takiego jak bicie Normandia lub bicie „Bim-Bam”. Może także ale nie musi występować bicie co pół godziny. 

Zazwyczaj zegary bijące mają tylko dwa wrzeciona. 

Klucz z dwoma końcówkami. Źródło zdjęcia: https://antiquevintageclock.com/2017/05/04/how-to-wind-a-mechanical-clock-the-basics/

Na przykład starsze zegary antyczne z połowy XIX wieku, zwykle nie biją co pół godziny, aby zachować jak największą rezerwę energii z nakręcenia. 

Typową melodią obecną w większości zegarów z trzema punktami nakręcania jest dźwięk Westminster. Niektóre zegary oferują więcej opcji, na przykład zegar szafkowy bracket Schatz W3, który posiada trzy różne melodie: St. Michael, Whittington i Westminster. 

Gdzie znajdują się osie nakręcania? 

W tym zegarze sprężynowym Seth Thomas (na kolejnym zdjęciu) lewe wrzeciono (strzałka) nakręca mechanizm bijący, a prawe wrzeciono (strzałka) nakręca mechanizm wskazówek. Mniejszy otwór tuż poniżej koła centralnego służy do regulacji zegara. 

Wrzeciona nawijania na antycznym zegarze kominkowym Seth Thomas (strzałki). Źródło zdjęcia: https://antiquevintageclock.com/2017/05/04/how-to-wind-a-mechanical-clock-the-basics/

Jeśli nie przepadasz za dźwiękiem bicia lub bicie przeszkadza twoim gościom, zegar będzie działał równie dobrze, jeśli mechanizm czasowy będzie nakręcony bez nakręcania mechanizmu bicia.  

Jednakże, aby utrzymać równomierne zużycie, zaleca się nakręcanie obu stron zegara z funkcją bicia. 

Czas pracy 

Większość zegarów jest zaprojektowana do pracy przez osiem dni. Niektóre starsze zegary pracują przez 30 godzin, a inne nawet przez 30 dni po nakręceniu. Jeszcze inne, takie jak zegary na wahadle torsyjnym, będą działać przez 400 dni. 

Nakręcanie zegara raz w tygodniu dla zegarów ośmiodniowych zapewnia, że zegar nie przestaje działać. Dobrą praktyką jest nakręcanie swojego zegara w określony dzień każdego tygodnia. Również dobrą praktyką jest dokonywanie drobnych regulacji zegara od czasu do czasu, na przykład możesz czasami przyspieszyć lub zwolnić zegar w miarę zmian pór roku.  

Klucze 

Często nowo nabyty zegar będzie pozbawiony klucza, a jeśli już jest, to zazwyczaj będzie to klucz zastępczy. Rzadko zdarza się znaleźć zegar z oryginalnym kluczem. Klucz, który znajduje się w zestawie z zegarem, prawdopodobnie będzie pasował. Jeśli twój zegar ma wrzeciono regulacji prędkości na tarczy zegara (F-S), zazwyczaj umieszczone na górnej części tarczy, będziesz miał klucz dwustronny. Natomiast, jeśli zegar został dostarczony z jednostronnym kluczem do nakręcania (tylko wrzeciono nakręcania), podczas gdy na tarczy zegara znajduje się wrzeciono regulacji prędkości, to nie jest to oryginalny klucz do zegara. Konieczne są dwa końce, ponieważ wrzeciono regulacji prędkości jest mniejsze niż wrzeciono do nakręcania.  

Typ i rozmiar klucza 

Wszystkie zegary mechaniczne wymagają klucza do nakręcania. Wyjątkiem są oczywiście budziki i niektóre zegary kieszonkowe, które posiadają zintegrowane klucze do nakręcania. Klucze występują w różnych rozmiarach, więc ważne jest, aby mieć odpowiedni rozmiar klucza do wrzeciona zegara. Musi on pasować dobrze i nie być zbyt luźny. Jeśli twój zegar został dostarczony bez klucza, można go zakupić w każdym sklepie z zegarami, takim jak Perrin w Kanadzie. Timesavers i Merritts to dostawcy zegarów w USA, gdzie również można zakupić klucze. 

A teraz przyjrzyjmy się, jak nakręcić twój zegar 

Nakręcanie zegara mechanicznego 

Jeśli tarcza jest zasłonięta szklanymi drzwiczkami, otwórz je, aby uzyskać dostęp do tarczy. Włóż klucz do jednego otworu z wrzecionem, a drugą ręką stabilizuj obudowę, podczas gdy nakręcasz zegar. Polecam noszenie bawełnianej rękawiczki na twojej drugiej ręce, aby nie niszczyć wykończenia obudowy. 

Następnie obróć klucz w prawo. Jeśli nie będzie się obracał w prawo, obróć go w lewo. Tak, niektóre zegary nakręca się w prawo, a inne w lewo. Nie kręć na siłę; Używaj minimalnej siły i skończ kiedy nie da się dalej nakręcić. Gdy napotkasz opór, nie forsuj klucza dalej. 

Poniżej znajduje się doskonały przykład poprzedniego właściciela, który użył nadmiernego nacisku, aby nakręcić mechanizm w złym kierunku. Prawy bęben sprężyny jest odłączona od głównego koła, co może się zdarzyć tylko podczas próby nakręcenia sprężyny z dużą siłą, w przeciwnym kierunku. 

Źródło zdjęcia: https://antiquevintageclock.com/2017/05/04/how-to-wind-a-mechanical-clock-the-basics/

Jeśli zgubisz klucz, kup nowy! Nigdy nie używaj szczypiec ani żadnych narzędzi do nakręcania zegara. 

Dźwięk „kliknięcia”, który słychać podczas nakręcania osi, to dźwignia blokująca zazębiająca się z kołem zapadkowym na głównej sprężynie. Celem tej blokady jest zablokowanie głównej sprężyny podczas każdego obrotu klucza. 

Zegar ośmiodniowy zazwyczaj wymaga 14 półobrotów klucza, ponieważ oś wykonuje jeden pełny obrót na dobę. 

Pozwól, aby klucz po kliknięciu delikatnie wrócił na swoje miejsce. W tych rzadkich przypadkach, gdy koło zapadkowe może się zsunąć lub złamać, musisz oprzeć się pokusie, aby puścić kluczyk. Pozwól, aby klucz powoli obracał się w twojej dłoni, w przeciwnym razie może dojść do potencjalnych uszkodzeń zębów i kół (a także twojej dłoni!). Puszczenie klucza może spowodować dodatkowe uszkodzenia innych części mechanizmu. 

Zbyt mocne nakręcenie zegara jest powszechnym mitem. Zegar, który „wydaje się” przekręcony, zatrzymuje się z powodu gromadzenia się starego oleju i brudu w zwoju głównej sprężyny, co powoduje jej zablokowanie. Regularne serwisowanie zegara mechanicznego jest ważną częścią jego użytkowania i zmniejsza ryzyko przyszłych problemów. 

Koło zapadkowe sprężyny głównej. Koło blokuje sprężynę podczas każdego nakręcenia kluczem. Źródło zdjęcia: https://antiquevintageclock.com/2017/05/04/how-to-wind-a-mechanical-clock-the-basics/

Zegary wagowe 

Oczywiście, nie wszystkie zegary posiadają sprężyny. Jednym z przykładów jest zegar szafkowy. W zegarach napędzanych ciężarami wagi muszą być podniesione na górę, aby rozpocząć cotygodniowy cykl. Można to zrobić za pomocą klucza korbowego umieszczonego we wrzecionie na tarczy zegara lub poprzez ręczne ciągnięcie łańcuchów, aby podnieść ciężary. 

Dla zegarów, które posiadają łańcuchy do nakręcania, powoli pociągnij łańcuch z krótszej strony w dół, aż ciężar dotrze do spodniej strony drewnianej deski siedziska na górze belki zatrzymującej ciężary. Zrób to samo dla pozostałych dwóch łańcuchów, jeśli jest to zegar z mechanizmem bicia. Pozwól, aby łańcuchy wykonywały swoją pracę. Nie „pomagaj” im, podnosząc jednocześnie ciężary. Podnoszenie ciężarów może spowodować skok łańcucha na zębach koła do nakręcania lub nawet odpięcie ciężaru. Aby ustabilizować ciężary podczas ich podnoszenia i zachować mosiężne wykończenie obudowy ciężarów, używaj bawełnianych rękawiczek. 

Wysokie zegary szafkowe z napędem na kablu, nakręcaj za pomocą klucza korbowego, wkładając klucz do każdego otworu do nakręcania na tarczy zegara i obracając powoli, aż ciężary dotrą na górę. 

Wszystkie trzy ciężary w zegarze szafkowym z mechanizmem bicia opadają razem przez tydzień. 

Oba ciężary w zegarze ściennym lub zegarze szafkowym z mechanizmem bicia i wskazania czasu opadają razem przez tydzień. 

W starszych zegarach szafkowych z ciężarami ukrytymi za drzwiczkami, otwórz drzwi, aby obserwować, jak ciężary podnoszą się podczas nakręcania zegara. W miarę jak ciężary podnoszą się na górę, zwolnij tempo nakręcania i zatrzymaj się, gdy ciężary napotkają opór.  

Zegary 30-sto godzinne z mechanizmem bicia i wskazania czasu zazwyczaj są nakręcane korbą wkładaną do wrzecion na tarczy zegara raz dziennie. Nakręć zegar o tej samej porze każdego dnia. 

 Uwagi końcowe 

Ciesz się swoim zegarem mechanicznym i pamiętaj o regularnym nakręcaniu, dbaniu o niego, serwisowaniu, gdy będzie to konieczne, a nawet jeśli zdecydujesz się go nie uruchamiać, ciesz się kawałkiem zegarmistrzowskiej historii.