Zdjęcie: alizoo.eu
Pies od dawna nazywany jest najlepszym przyjacielem człowieka. Jest to ocena, która często opiera się na zachowaniu psa: jego lojalności, miłości i chęci sprawiania przyjemności. Właściciele zwierząt, tacy jak Sharon Reid z Grand Rapids w stanie Michigan, mówią, że doświadczyli takiego oddania na własnej skórze. „Po śmierci męża mój pies był dla mnie najpewniejszą osobą w życiu, pomagał mi przetrwać trudne miesiące, które potem nastąpiły”. Do najpowszechniej rozumianych i akceptowanych korzyści zdrowotnych wynikających z posiadania zwierząt domowych należy to, że zapewniają one lepsze strategie radzenia sobie ze stresem, mogą sprzyjać większej empatii i współczuciu, a ich towarzystwo „może chronić ludzi przed niszczącymi konsekwencjami samotności” – mówi Alan Beck, profesor ekologii zwierząt i dyrektor Centrum Więzi Człowiek-Zwierzę na Uniwersytecie Purdue w stanie Indiana. Korzyści te znajdują odzwierciedlenie w niedawnym badaniu przeprowadzonym przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, które ujawniło, że 86 procent właścicieli uważa, że zwierzęta mają przeważnie pozytywny wpływ na ich zdrowie psychiczne i że około 90 procent uważa zwierzę za członka rodziny. Jednak zrozumienie stopnia, w jakim zwierzęta domowe przyczyniają się do zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia swoich właścicieli, jest przedmiotem debaty wśród naukowców. Chociaż większość naukowców zgadza się, że niektóre korzyści są dobrze udokumentowane, inne mogą nie być tak zakorzenione w dowodach naukowych, jak niektórzy sądzą.
Lepsze zdrowie kardiologiczne i psychiczne dzięki posiadaniu zwierząt domowych
Wśród ustalonych korzyści jest to, że interakcje zwierzę/właściciel mogą poprawić jakość życia. Badania pokazują, iż zabawa z psem może poprawić nastrój, czytanie zwierzęciu może pomóc dzieciom z problemami w nauce, zwierzęta mogą obniżać poziom kortyzolu – hormonu stresu u swoich właścicieli, a posiadanie zwierzaka może zwiększyć sprawność fizyczną - według American Heart Association. Rzeczywiście. Reid twierdzi, że wyprowadzanie owczarka australijskiego na spacer to czasami jedyny czas, jaki poświęca na ćwiczenia. Amerykańskie Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom zauważają, iż aktywność fizyczna inspirowana zwierzętami może: „obniżyć ciśnienie krwi, poziom cholesterolu i trójglicerydów”. Istnieje również szerokie rozumienie co do korzyści dla zdrowia psychicznego wynikających z częstego kontaktu z inną żywą istotą. „Posiadanie nieoceniającego powiernika może złagodzić wpływ stresu na zdrowie fizyczne i psychiczne” – wyjaśnia Nancy Gee, profesor psychiatrii i dyrektor Centrum Interakcji Człowiek-Zwierzę na Uniwersytecie Virginia Commonwealth. Zwierzęta mogą również poprawić wyniki w nauce swoich właścicieli - dwóch oddzielnych badaniach (jedno z dziećmi w wieku od sześciu do ośmiu lat, drugie ze studentami uniwersytetu) interakcja z psem zwiększyła funkcjonowanie wykonawcze, czyli zbiór procesów, które pozwalają nam planować i trzymać się zadania”.
Lepsze wyniki u osób starszych i osób z problemami zdrowotnymi
Wykazano również, że posiadanie zwierzęcia pomaga wielu osobom, w tym niektórym osobom cierpiącym na określone schorzenia psychiczne. Jedno z badań opublikowanych przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne w biuletynie interakcji człowiek-zwierzę Towarzystwa Psychologicznego wykazało, że psy terapeutyczne są szczególnie pomocne w zmniejszaniu objawów takich jak brak uwagi i obniżone umiejętności społeczne związane z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) u dzieci. Inne badanie pokazuje, jak głaskanie zwierzęcia może złagodzić objawy lęku, a dodatkowe pokazują, jak posiadanie zwierzaka może zwiększyć zachowania społeczne dzieci z autyzmem. Badanie przeprowadzone w 2022 r. pokazuje, że posiadanie zwierząt domowych podnosi na duchu także ofiary zespołu stresu pourazowego. „Nasze badania wykazały, iż posiadanie psa asystującego przy zespole stresu pourazowego nie tylko wiąże się z mniejszą liczbą objawów tego schorzenia, ale także wiąże się z mniejszą ilością gniewu, mniejszą izolacją społeczną i większą odpornością na stres” – wyjaśnia Kerri Rodriguez, adiunkt w dziedzinie nauk humanistycznych -interakcja ze zwierzętami w College of Veterinary Medicine na Uniwersytecie w Arizonie. Warto również zauważyć, że niektóre osoby starsze mogą odnieść korzyści z posiadania zwierzęcia. „Komfort posiadania zwierząt jest szczególnie ważny w przypadku osób, które mają mniej bliskich relacji z przyjaciółmi i rodziną, np. osoby starsze” – mówi Rodriguez. Zauważa, iż posiadanie psa może pomóc osobom starszym nawiązać kontakt z innymi ludźmi, gdy wyprowadzają go na spacer lub wizytę w parku. „Te drobne interakcje społeczne mogą być naprawdę ważne dla osób doświadczających izolacji społecznej, a także zapewniać im niezbędne towarzystwo w domu”.
Kiedy korzyści są zawyżone
Pomimo tak wielu ustalonych korzyści, zdarzają się przypadki, w których posiadanie zwierzęcia może zyskać więcej uznania, niż na to zasługuje. „Dowody naukowe potwierdzające korzyści zdrowotne, wynikające z posiadania zwierząt domowych są ogólnie bardziej zróżnicowane, niż wydaje mi się to powszechnie postrzegane przez opinię publiczną” – mówi Megan Mueller, profesor nadzwyczajny ds. interakcji człowiek-zwierzę w Cummings School of Veterinary Medicine na Uniwersytecie Tufts. Na przykład Hal Herzog, emerytowany profesor psychologii na Uniwersytecie Zachodniej Karoliny, twierdzi, że nie wykazano, aby osoby posiadające zwierzęta radziły sobie w czasie pandemii lepiej niż osoby niebędące właścicielami zwierząt domowych, jak niektórzy sądzą oraz brak poparcia w badaniach: „ponieważ w grupie, właściciele zwierząt są szczęśliwsi niż osoby niebędące właścicielami.” Prawdopodobnie najczęściej przecenianą korzyścią z posiadania zwierzęcia jest jego wpływ na osoby cierpiące na depresję kliniczną. Przeglądając 30 recenzowanych badań mierzących związek między posiadaniem zwierząt domowych a depresją, Herzog stwierdza, że 18 z nich nie wykazało: „żadnej różnicy” we wskaźnikach depresji między właścicielami zwierząt domowych a osobami niebędącymi właścicielami zwierząt. „Posiadanie zwierzęcia nie jest szczególnie wiarygodnym prognostykiem objawów depresyjnych” – powtarza Mueller.
Dopasowanie zwierzaka do odpowiedniego właściciela
Jednak uczeni są zgodni co do jednej rzeczy: dla osób, które chcą posiadać zwierzęta, niezbędne jest dopasowanie odpowiedniego zwierzaka do każdego właściciela. Mueller wyjaśnia, że o korzyściach zdrowotnych wynikających z posiadania zwierzaka w większym stopniu decyduje sposób interakcji pomiędzy właścicielem a zwierzęciem. „Podobnie jak w przypadku ludzi, to, czy masz partnera w życiu, prawdopodobnie nie jest tak dobrym prognostykiem pozytywnych wyników, jak jakość tego związku” – mówi. Oznacza to wybór odpowiedniego zwierzaka zarówno indywidualnie, jak i w ramach określonej rasy lub gatunku. Chociaż korzyści z posiadania psów i kotów są zdecydowanie najlepiej zbadane, przeprowadzono inne badania dotyczące korzyści zdrowotnych wynikających z interakcji człowiek-zwierzę domowe z innymi zwierzętami. Należą do nich ryby, świnki morskie, konie, a nawet owady domowe. Wybierając zwierzaka, Mueller radzi, aby wziąć pod uwagę takie kwestie, jak rodzaj czynności, które ktoś lubi wykonywać, na kogo jeszcze w domu będzie miało wpływ zwierzę, koszt i przystępność cenowa, cele, zadania danej osoby oraz ilość czasu, jaki chce się spędzić na opiece dla zwierzęcia „Jeśli lubisz wędrówki po lesie, być może dobrze pasowałby do ciebie energiczny pies (taki jak border collie, bokser lub jack russell terrier) – mówi - ale jeśli wolisz spędzać czas na kanapę ze swoim zwierzakiem, być może będziesz bardziej odpowiedni dla psa, kota lub małego zwierzaka, takiego jak świnka morska, o niższym zużyciu energii. Niezależnie od tego, jakie zwierzę wybierzesz, ważne jest również, aby pamiętać, że większość właścicieli zwierząt otrzymuje związane z nimi korzyści w zależności od tego, ile wkładają w tę relację. „Aby w pełni czerpać korzyści z posiadania zwierzęcia – mówi Gee - będziesz chciał spędzać czas ze swoim zwierzakiem i aktywnie angażować się w zajęcia, które sprawiają przyjemność obojgu”.