Sześć ostatnich odkryć, które zmieniły sposób myślenia o pochodzeniu człowieka

Zdjęcie: Getty Images/iStockphoto

Naukowe badania nad ewolucją człowieka historycznie upewniły nas o pocieszającym porządku rzeczy. Przedstawiają ludzi jako mądrzejszych, bardziej intelektualnych i troskliwych niż nasi przodkowie.

Od archeologicznych rekonstrukcji neandertalczyków jako pochylonych, owłosionych i brutalnych, po filmy o „jaskiniowcach”, nasi starożytni przodkowie mieli złą prasę.

W ciągu ostatnich pięciu lat odkrycia zmieniły ten niezrównoważony pogląd. W mojej ostatniej książce, Hidden Depths: The Origins of Human Connection, twierdzę, że ma to znaczenie dla tego, jak postrzegamy siebie dzisiaj i jak wyobrażamy sobie naszą przyszłość, tak samo jak dla naszego zrozumienia naszej przeszłości.

Wyróżnia się sześć objawień.

Istnieje więcej gatunków ludzi niż kiedykolwiek wyobrażaliśmy sobie

Gatunki takie jak Homo Longi zostały zidentyfikowane dopiero w 2018 roku. Obecnie znanych jest 21 gatunków człowieka.

W ciągu ostatnich kilku lat zdaliśmy sobie sprawę, że nasi przodkowie Homo sapiens mogli spotkać aż osiem z tych różnych typów człowieka, od solidnych i krępych gatunków, w tym neandertalczyków i ich bliskich krewnych denisowian, do krótkich (mniej niż 150 cm) i małomózgich ludzi, takich jak Homo naledi.

Ale Homo sapiens nie byli nieuniknionym celem ewolucji. Nie pasują też do żadnej prostej liniowej progresji czy drabiny postępu. Mózg Homo naledi mógł być mniejszy niż mózg szympansa, ale istnieją dowody, że byli oni złożeni kulturowo i opłakiwali swoich zmarłych.

Neandertalczycy tworzyli symboliczną sztukę, ale nie byli tacy sami jak my. Neandertalczycy mieli wiele różnych przystosowań biologicznych, które mogły obejmować hibernację.

Ludzie hybrydowi są częścią naszej historii

Hybrydowe gatunki ludzi, kiedyś postrzegane przez ekspertów jako science fiction, mogły odegrać kluczową rolę w naszej ewolucji. Dowody na znaczenie hybryd pochodzą z genetyki. Ślad znajduje się nie tylko w DNA naszego własnego gatunku (które często zawiera ważne geny odziedziczone po neandertalczykach), ale także w szkieletach hybryd.

Jednym z przykładów jest „Denny”, dziewczynka z neandertalską matką i denisowiańskim ojcem. Jej kości znaleziono w jaskini na Syberii.

Mieliśmy szczęście

Nasza ewolucyjna przeszłość jest bardziej zabałaganiona, niż naukowcy zwykli sądzić. Czy kiedykolwiek dokuczał ci ból pleców? Albo wpatrywałeś się z zazdrością za swoim psem, gdy ten snuł się po nierównym terenie?

To powinno wystarczyć, by pokazać, że daleko nam do doskonałego przystosowania. Od jakiegoś czasu wiemy, że ewolucja tworzy rozwiązania w odpowiedzi na ekosystem, który mógł się już zmienić. Jednak wiele zmian w naszej ludzkiej linii ewolucyjnej może być wynikiem przypadku.

Na przykład tam, gdzie izolowane populacje mają cechę, taką jak jakiś aspekt ich wyglądu, która nie robi dużej różnicy w ich przetrwaniu i ta forma nadal zmienia się u potomków. Cechy twarzy neandertalczyków (takie jak wyraźne brwi) lub ciała (w tym duże klatki żebrowe) mogły wynikać po prostu z dryfu genetycznego.

Epigenetyka, czyli sytuacja, w której geny są aktywowane tylko w określonych środowiskach, również komplikuje sprawy. Geny mogą predysponować kogoś na przykład do depresji lub schizofrenii. Jednak choroba może rozwinąć się u tej osoby tylko wtedy, gdy zostanie wywołana przez rzeczy, które jej się przytrafią.

Nasz los jest spleciony z naturą

Być może lubimy wyobrażać sobie siebie jako panów środowiska. Jednak coraz częściej okazuje się, że zmiany ekologiczne nas kształtują.

Powstanie naszego gatunku zbiegło się z dużymi zmianami w klimacie, a my w tych momentach bardziej odróżnialiśmy się od innych gatunków. Wydaje się, że wszystkie inne gatunki ludzi wyginęły w wyniku zmian klimatu.

Trzy główne gatunki ludzkie Homo erectus, Homo heidelbergensis i Homo neanderthalensis wymarły wraz z poważnymi zmianami klimatu, takimi jak wydarzenie Adamsa. Było to chwilowe załamanie pola magnetycznego Ziemi 42 000 lat temu, które zbiegło się z wyginięciem neandertalczyków.

Życzliwość to zaleta ewolucyjna

Badania odkryły nowe powody, aby czuć nadzieję na przyszłe ludzkie społeczności. Naukowcy zwykli wierzyć, że brutalne części ludzkiej natury „podsadziły” nas na drabinie ewolucyjnej.

Ale pojawiły się dowody na opiekuńczą stronę ludzkiej natury i jej wkład w nasz sukces. Starożytne szkielety wykazują niezwykłe oznaki przetrwania po chorobie i urazach, co byłoby trudne, jeśli nie niemożliwe bez pomocy.

Ślad ludzkiego współczucia sięga półtora miliona lat wstecz. Naukowcy prześledzili wiedzę medyczną co najmniej do czasów Neandertalczyków.

Altruizm ma wiele ważnych korzyści dla przetrwania. Umożliwiał starszym członkom społeczności przekazywanie ważnej wiedzy. A opieka medyczna utrzymywała przy życiu wykwalifikowanych myśliwych.

Jesteśmy wrażliwym gatunkiem

Ewolucja sprawiła, że jesteśmy bardziej narażeni na emocje, niż lubimy sobie wyobrażać. Podobnie jak w przypadku psów domowych, z którymi dzielimy wiele genetycznych przystosowań, takich jak większa tolerancja dla obcych i wrażliwość na społeczne sygnały, ludzka nad-towarzyskość ma swoją cenę: emocjonalną wrażliwość.

Jesteśmy bardziej wrażliwi na to, jak czują się ludzie wokół nas, i bardziej podatni na wpływy społeczne, jesteśmy bardziej podatni na zaburzenia emocjonalne, na samotność i na depresję niż nasi poprzednicy. Nasze złożone uczucia mogą nie zawsze być przyjemne w życiu, ale są one częścią kluczowych przemian, które stworzyły duże, połączone społeczności. Nasze emocje są niezbędne dla ludzkiej współpracy.

Jest to znacznie mniej uspokajający pogląd na nasze miejsce w świecie niż ten, który mieliśmy jeszcze pięć lat temu. Ale postrzeganie siebie jako egoistycznych, racjonalnych i uprawnionych do uprzywilejowanego miejsca w przyrodzie nie wyszło nam na dobre. Wystarczy przeczytać najnowsze raporty o stanie naszej planety.

Jeśli przyjmiemy, że ludzie nie są szczytem postępu, to nie możemy po prostu czekać, aż sprawy przybiorą właściwy obrót. Nasza przeszłość sugeruje, że nasza przyszłość nie będzie lepsza, chyba że coś z tym zrobimy.