Fizjologiczne efekty testosteronu

Zdjęcie: The Washington Post/getty images

Testosteron jest głównym męskim hormonem płciowym i odpowiada za wzrost oraz
rozwój układu rozrodczego u samców kręgowców.

Mechanizm działania

Testosteron działa poprzez aktywację receptorów androgenowych w swojej
niezmienionej formie lub ulega przekształceniu do 5α-dihydrotestosteronu przez
enzym 5α-reduktazę, po czym wiąże się z receptorami androgennymi. Po związaniu
kompleks receptor-hormon przemieszcza się do jądra komórkowego i wiąże się z
określonymi sekwencjami genów w DNA komórki, zwanymi elementami odpowiedzi
hormonalnej. Powoduje to modyfikację transkrypcji DNA i syntezę różnych białek, co
prowadzi do wystąpienia efektów androgenowych wywoływanych przez testosteron.
Testosteron może również zostać przekształcony w żeński hormon płciowy -
estradiol, najważniejszy estrogen biorący udział w rozwoju układu rozrodczego
kobiet oraz utrzymaniu zdrowia kości.

Działanie testosteronu

Testosteron odgrywa kluczową rolę we wzroście i rozwoju męskich narządów
rozrodczych, takich jak jądra i prostata. Niektóre specyficzne efekty działania
testosteronu obejmują:
- Efekty anaboliczne testosteronu - Testosteron jest podstawowym sterydem
anabolicznym. Wspiera przyrost masy mięśniowej i siły. Odpowiada również
za masę, gęstość i wytrzymałość kości. U mężczyzn związany z wiekiem
spadek poziomu testosteronu zwiększa ryzyko wystąpienia chorób kości,
takich jak osteoporoza.
- Efekty androgenowe - Wzrost podstawowych cech płciowych, takich jak
prącie i jądra, jest regulowany przez testosteron zarówno w okresie życia
płodowego, jak i w trakcie dojrzewania.
Wtórne cechy płciowe zależne od testosteronu obejmują pogłębienie głosu
oraz wzrost owłosienia na twarzy, pod pachami, na klatce piersiowej i w
okolicach łonowych.

Testosteron a wiek

Wpływ testosteronu różni się w zależności od wieku. Niektóre z efektów związanych
z wiekiem obejmują:
- W czasie ciąży
Między 7. a 12. tygodniem ciąży u płodu formują się gonady, a także rozwijają
się moszna i prącie. Główny wpływ na wzrost tych narządów rozrodczych
wywiera DHT (5α-dihydrotestosteron), a nie niezmieniona forma testosteronu.
- W okresie niemowlęcym
Poziom testosteronu utrzymuje się na wysokim poziomie przez pierwsze kilka

miesięcy życia, po czym spada do wartości charakterystycznych dla okresu
przedpokwitaniowego między 4. a 6. miesiącem życia.
- W okresie poprzedzającym dojrzewanie
W miarę jak dziecko zbliża się do okresu dojrzewania, testosteron wywołuje
szereg zmian rozwojowych zarówno u chłopców, jak i dziewcząt, takich jak
pojawienie się zapachu ciała, trądziku oraz nagły wzrost kości, który wydłuża
kończyny i zwiększa wzrost.
- W okresie dojrzewania
W okresie dojrzewania wzrost poziomu testosteronu u chłopców powoduje
powiększenie narządów rozrodczych, takich jak prącie i jądra, zwiększenie
libido, częstsze występowanie erekcji oraz wzrost owłosienia na twarzy, klatce
piersiowej, wokół brodawek i w okolicach łonowych. U niektórych
dojrzewających chłopców może również wystąpić utrata włosów na skórze
głowy, znana jako łysienie. Zmniejsza się także ilość tkanki tłuszczowej pod
skórą, podczas gdy masa mięśniowa, wzrost oraz rozmiar klatki piersiowej się
zwiększają. Głos się pogłębia, a szczęka, broda i nos zaczynają nabierać
bardziej dorosłego wyglądu. Wyraźniejszy staje się także tzw. jabłko Adama w
gardle.
- W wieku dorosłym
Testosteron utrzymuje płodność mężczyzny, libido, poziom energii
psychicznej i fizycznej, siłę mięśni, ogólne samopoczucie oraz zapobiega
depresji i uczuciu zmęczenia.