Japończyk ma prawo do ponownego procesu po 45 latach spędzonych w celi śmierci

Iwao Hakamada na konferencji prasowej w 2019 roku. Fot: 195122+0900/AP

Sąd w Japonii zezwolił na ponowne rozpatrzenie sprawy mężczyzny - uważanego za najdłużej przebywającego w celi śmierci na świecie - który został skazany na powieszenie za zamordowanie czteroosobowej rodziny prawie sześć dekad temu.

Sąd Najwyższy w Tokio orzekł w poniedziałek, że Iwao Hakamada, lat 87, powinien być ponownie sądzony za zbrodnie.

Hakamada został skazany za morderstwa w 1968 roku i spędził 45 lat w celi śmierci, zanim nowe dowody doprowadziły do jego uwolnienia w 2014 roku. W momencie uwolnienia był uważany za najdłużej przebywającego w celi śmierci więźnia na świecie.

Były bokser początkowo przyznał się do morderstw, ale później wycofał swoje przyznanie się i upierał się, że jest niewinny podczas swojego dwuletniego procesu. Jego wyrok śmierci został uprawomocniony w 1980 roku.

Prawnicy Hakamady rozwinęli transparenty z napisem „ponowny proces” po poniedziałkowym orzeczeniu, podczas gdy jego siostra, Hideko, wyraziła ulgę, że dekady nacisków przyniosły sukces.

„Czekałam na ten dzień 57 lat, a teraz nadszedł”, powiedziała 90-latka, która prowadziła kampanię, aby udowodnić niewinność swojego brata. „Wreszcie ciężar został zdjęty z moich ramion”
 

Hideko Hakamada (w środku) z Hideyo Ogawą, adwokatem Iwao Hakamady, po zarządzeniu ponownego procesu. Fot: Kazuhiro Nogi/AFP/Getty Images

Japonia, jedyny kraj G7 wraz z USA, który zachował karę śmierci, ściągnęła na siebie międzynarodową krytykę za „tajne” egzekucje. Działacze wykorzystali sprawę Hakamady, by oskarżyć japońskie władze o doprowadzanie więźniów do szaleństwa i poddawanie ich „okrutnemu, nieludzkiemu i poniżającemu”  traktowaniu.

Więźniowie z celi śmierci są powiadamiani tylko rano w dniu egzekucji, a ich rodziny są zazwyczaj informowane po jej przeprowadzeniu. Hakamada podobno spędził większość czasu w celi śmierci w odosobnieniu.

Grupy przeciwne karze śmierci z zadowoleniem przyjęły decyzję sądu najwyższego i powiedziały, że ponowny proces powinien odbyć się w czasie, gdy Hakamada, obecnie w złym stanie zdrowia, był jeszcze w stanie wziąć udział w przesłuchaniach.

„To orzeczenie stanowi długo oczekiwaną szansę na wymierzenie sprawiedliwości Iwao Hakamadzie, który spędził ponad pół wieku pod wyrokiem śmierci, pomimo rażącej niesprawiedliwości procesu, w którym został skazany” - powiedział Hideaki Nakagawa, dyrektor Amnesty International Japan.

„Skazanie Hakamady było oparte na wymuszonym 'wyznaniu' i istnieją poważne wątpliwości co do innych dowodów użytych przeciwko niemu. Jednak w wieku 87 lat nadal nie otrzymał możliwości zaskarżenia wyroku, który utrzymywał go pod stałą groźbą szubienicy przez większość jego życia.”

„Teraz, gdy sąd najwyższy w Tokio uznał prawo Hakamady do sprawiedliwego procesu, którego odmówiono mu ponad 50 lat temu, konieczne jest, aby prokuratorzy mu to umożliwili.”

Hakamada był żyjącym w miejscu pracy pracownikiem producenta miso, kiedy został aresztowany w 1966 roku za napad i zamordowanie dyrektora zarządzającego firmy, jego żony i dwójki ich nastoletnich dzieci. Ofiary zostały zadźgane na śmierć, a ich dom w Shizuoka, w środkowej Japonii, został spalony.

Hakamada, który od 2014 roku przebywa na „tymczasowym zwolnieniu” ze względów humanitarnych, początkowo zaprzeczał zarzutom, ale później przyznał się do winy, twierdząc następnie, że policja groziła mu i atakowała go podczas 20 dni przesłuchań.

Sąd okręgowy w Shizuoka przyznał ponowny proces w 2014 roku, mówiąc, że śledczy mogli podłożyć dowody po tym, jak testy DNA wykazały, że krew znaleziona na kilku elementach odzieży nie należała do Hakamady.

Sąd najwyższy w Tokio uchylił jednak to orzeczenie cztery lata później, a sprawa trafiła do sądu najwyższego, który w 2020 roku nakazał sądowi najwyższemu ponowne rozpatrzenie swojej decyzji.