„Królowa głębin” Sylvia Earle: „Za każdym razem, gdy wchodzę do wody, widzę rzeczy, których nigdy wcześniej nie widziałam”

W wieku 87 lat Sylvia Earle nie ma planów emerytalnych. Słynna oceanografka, która jest rekordzistką świata w najgłębszym spacerze bez podwieszenia wzdłuż dna morskiego, spędziła ponad siedem dekad, badając ocean. Jako jedna z najbardziej wyrazistych orędowniczek jego ochrony na świecie, nie jest jeszcze gotowa, by się zatrzymać.

„Wciąż oddycham, więc dlaczego miałabym?” Earle mówi Sarze Sidner z CNN 
z ogrodu swojego domu z dzieciństwa w Dunedin na Florydzie. Dzień wcześniej Earle była w oceanie z mokrym kombinezonem i zestawem do nurkowania na plecach, szukając nowego życia i zaspokajając swoją nieprzemijającą ciekawość.

Pływała tu od dziecka, ale Earle upiera się, że zawsze jest coś więcej, czego może się nauczyć. „Za każdym razem, gdy wchodzę do wody, widzę rzeczy, których nigdy wcześniej nie widziałam” – mówi. 

Tak jest nawet w wodach u wybrzeży Florydy, gdzie rozwój i katastrofy ekologiczne zniszczyły linię brzegową oraz otaczającą ją przyrodę. Earle była świadkiem pogłębiania, a także zasypywania łąk trawy morskiej, aby zrobić miejsce dla nieruchomości nadbrzeżnych; widziała skutki wycieku ropy naftowej z platformy Deepwater Horizon w 2010 r., kiedy to 168 milionów galonów ropy wlało się do Zatoki Meksykańskiej; a za jej życia wyginęły karaibskie foki mnichy, które niegdyś można było zobaczyć wylegujące się na plażach Florydy.

„To w niczym nie przypomina raju, który znałam” – mówi, ale jakaś forma uzdrowienia jest wciąż w zasięgu ręki. „Natura jest odporna, to powód do nadziei. Ale musimy dać naturze odpocząć, zdjąć z niej presję”. 

W Dunedin właśnie to się teraz dzieje. Linia brzegowa, rozciągająca się od Apalachicola Bay na północy do Ten Thousand Island na południu, została wyznaczona jako Hope Spot w 2019 roku, w ramach programu Mission Blue Earle’a, wspierającego badania i odbudowę oceanów. Na świecie istnieje ponad 140 Hope Spots, wszystkie obszary, które zostały naukowo zidentyfikowane jako krytyczne dla zdrowia oceanu i są obecnie chronione przez lokalne społeczności i instytucje.

„Zdrowy ocean zaczyna się od świadomości” – czytamy na stronie Mission Blue, do czego Earle niestrudzenie dąży. Dziś podróżuje po świecie, przemawiając w szkołach, na zgromadzeniach ogólnych ONZ i w Kongresie USA, dzieląc się swoimi opowieściami o oceanie oraz wzywając do działań na rzecz ochrony przyrody.

Okno na ocean 

Takie niezłomne zaangażowanie w sprawy oceanu przyniosło Earle wiele tytułów, od „Jej głębokości” i „Królowej głębin” po „Generała jesiotra”. Przypisuje się jej otwarcie drzwi dla kobiet w nauce o oceanach przez stanie się pierwszą kobietą-naukowcem w Narodowej Administracji Oceanograficznej i Atmosferycznej (NOAA) w 1990 roku, a także była pionierem w wykorzystaniu łodzi podwodnych do eksploracji głębokich oceanów.

Statki podwodne dały naukowcom takim jak Earle luksus czasu. Nurkowanie na ekstremalne głębokości jest bardzo techniczne i niebezpieczne, a schodzenie głębiej często oznacza krótszy czas przebywania na dnie z powodu zwiększonego ciśnienia oraz ograniczonych zapasów tlenu. W łodzi podwodnej badacze mogą jednak dotrzeć do dna morskiego i pozostać tam przez wiele godzin.

Podczas swoich podróży w głąb, Earle mówi, że wpatrywała się przez okno, zadając pytania morskiemu życiu przechodzącemu obok: „Kim jesteś? Skąd pochodzisz? Jak spędzasz swoje dni i noce? Jak to jest być rybą?” 

Dostęp pod wodą

Podczas gdy jej przesłanie z pewnością zaczęło przenikać, Earle uważa, że zwiększenie dostępu do głębokiego oceanu i pozwolenie ludziom na zobaczenie życia na własne oczy, pomogłoby naprawdę je ugruntować.

Jej największym celem jest zbudowanie nowych łodzi podwodnych dających zwykłym ludziom bezpośredni dostęp do głębokiego oceanu, mówi jej córka Liz Taylor, która jest również prezesem i dyrektorem generalnym DOER Marine, firmy założonej przez jej matkę w 1992 roku, która buduje łodzie podwodne. „Ona naprawdę chce być
w stanie oskubać jednostki z całego świata i dawać im możliwość, aby uzyskali to doświadczenie z nią w łodzi podwodnej”.

Taylor zgadza się, że podróże w głąb morza pomogłyby zmienić nastawienie ludzi do niego. „Naprawdę czujesz, że stajesz się częścią otaczającego cię oceanu. Zwierzęta są bardzo ciekawskie, lubią podejść i sprawdzić cię. (To) odwrotne doświadczenie akwarystyczne”.

Stojąc twarzą w twarz z rybą w jej własnym środowisku, trudno nie postrzegać ich jako dynamicznych i charakternych stworzeń – dodaje.

Empatia dla wszystkich żywych istot jest głęboko zakorzeniona w rodzinie. Taylor mówi, że idea, iż „każde życie ma znaczenie” była wpajana jej i jej dwójce rodzeństwa od najmłodszych lat. Earle przypisuje to swojej matce, która, jak twierdzi, głęboko rozumiała „kruchość życia” – prawdopodobnie z powodu ich własnej rodzinnej tragedii. Zanim Earle przyszła na świat, jej rodzice stracili czworo dzieci – pierwsze w wypadku samochodowym, drugie z powodu infekcji ucha, a także bliźniaki, które urodziły się przedwcześnie. 

„Perspektywa mojej matki była taka, że chcesz ratować stworzenia dla ich własnego dobra, zasługują na życie” – mówi. I w rezultacie stała się dzieckiem, „które miało kokony w słoikach, obserwując powstawanie gąsienicy w motyla”. 

Być może właśnie wtedy rozpoczęło się dążenie Earle do poznania świata przyrody, które jednak do tej pory nie osłabło. Po życiu spędzonym na służbie morzu, wierzy, że zrozumienie natury jest kluczem do jej odzyskania.

„Mogę, w pewnym sensie, wybaczyć wiele strasznych rzeczy, które zrobiliśmy wodzie, powietrzu, glebie, a na pewno życiu w morzu… ponieważ nie mieliśmy świadomości”, ale dziś nie ma wymówek, mówi. 

„Jesteśmy uzbrojeni w wiedzę, która nie istniała i nie mogła istnieć aż do teraz”.