Ikoniczne lawendowe pola Prowansji mogą wkrótce wyglądać zupełnie inaczej

Każdego lata miliony podróżników wyruszają do słonecznej francuskiej Prowansji. Jedna z jej największych atrakcji? Symetryczne pola wonnej, fioletowej lawendy. Ich zdjęcia rozświetlają media społecznościowe od końca czerwca do lipca. Jednak jeśli ta aromatyczna roślina ‒ i wszystko, co reprezentuje we Francuskiej kulturze, ‒ ma się rozwijać w przyszłości, ta pocztówkowa sceneria musi się zmienić. 

Przez wysokie temperatury, małe opady deszczu i plagi szkodników warty 55 milionów dolarów przemysł lawendowy zbliża się do krytycznego punktu. Żeby chronić ten obszar i jego rolę we francuskiej kulturze lokalni hodowcy, naukowcy i przedsiębiorcy połączyli się, tworząc Fonds de Dotation Sauvegarde du Patrimoine Lavandes en Provence (Fonds SPLP) fundację finansującą ochronę zapylaczy, sadzenie odpornych na szkodniki hybryd i dodawanie systemów nawadniających.

Dla odwiedzających najbardziej zauważalną zmianą będzie wygląd pól lawendowych. Przyszłość jest mniej wypielęgnowana i zawiera inne kwitnące rośliny pośród fioletowych sadzonek. Pomoże to w uleczeniu gleby, zapewniając wartości odżywcze sadzonkom lawendy i zwiększając ich zawartość węgla.

„To zmieniająca się wizja tego, czym jest lawenda” mówi Justine Humbert inżynier i kierownik do spraw zrównoważonego zaopatrzenia marki kosmetycznej z siedzibą w Prowansji L’Occitane en Provence.

Oto jak odwiedzający mogą doświadczać tych kwiatów odpowiedzialnie. 

Symboliczny obraz

Lawendę zaczęto uprawiać w celach handlu we Francji wraz z rozkwitem przemysłu perfumiarskiego w 19 wieku w Grasse położonym w regionie prowansalskich Alp. Dziś około 1700 producentów w całej Prowansji uprawia około 62 000 akrów dwóch gatunków roślin: lawendy (używanej w perfumach i kosmetykach) oraz lawandyny, hybrydy o dłuższych łodygach, którą perfumuje się artykuły gospodarstwa domowego. 

Jednak zmiany klimatu przynoszą lub przyspieszają wiele problemów hodowców lawendy. Gorętsze lata przyczyniają się do zwiększenia populacji insektów m.in. destrukcyjnych Cixiidae, malutkich owadów z rodziny skoczkowatych spokrewnionych z cykadami. Niszczą uprawy zarówno przez ich zjadanie, jak i przez roznoszenie choroby zwanej fitoplazma stolbur odkrytej w 1970 roku. Zniekształca ona roślinę i skraca jej czas trwania życia z 10 lat do jedynie trzech lub czterech.

Kryzys klimatyczny przynosi także inne skutki. „Susza wpływa na uprawy lawendy”, mówi Humbert. „Nawet jeśli [lawenda] zaadaptuje się do ciężkich obszarów, potrzebuje jakiegoś minimum wody”.

Nowa wizja

Założony w 2012 roku Fonds SPLP pomógł rozwinąć dwie nowe odmiany odpornej na usychanie lawendy zwane MILA 2 oraz ETERNELLE 2. „Obie są obecnie na poziomie testowania przez producentów”, mówi Charlotte Bringer-Guerin koordynator w Fonds SPLP. 

Dodatkowo agroekologia ‒ sadzenie upraw okrywowych między rzędami lawendy ‒ okazuje się konieczna w celu ochrony cenionych kwiatów. „Sadzonki okrywowe zatrzymują wilgoć, aklimatyzują teren, aby był bardziej wytrzymały”, mówi Humbert. Inne sadzonki takie jak drzewa orzechowe, rośliny strączkowe i zboża zachowują się jak bariery pomiędzy lawendą i cixiidae, zapobiegając transmisji fitoplazmy stolbur oraz chroniąc grunt przed erozją i wiatrem.

Kiedy rośliny okrywowe wyrastają, przekształcają klasyczne estetyczne widoki w mniej wypielęgnowane scenerie, gdzie między fioletowe kwiaty lawendy wplecione są pasma w kolorach: żółtym, zielonym i innych. 

Oporne na zmianę

Tylko ponad godzinę na północny wschód od Marsylii znajduje się Plateau de Valensole mierzący 300 mil kwadratowych, który jest jednym z podstawowych obszarów do uprawy lawendy i turystyki w Prowansji. Yann Sauvaire, które jest jednym z kilku producentów w regionie po obserwowaniu ubytków w uprawach spowodowanych zarazą i suszą przyjął ideę agroekologii.

Na niektórych polach sadzi rodzime drzewa lub pozwala trawie wyrastać wśród lawendy. Na innych sadzi sparcetę roślinę strączkową, która zwiększa poziom azotu w glebie.

Dodatkowe rośliny i drzewa przynoszą korzyści także dla fauny, ptaki wracają na pola, a owce wypasają się na kępach trawy między sadzonkami lawendy.

Koszty zakupu i utrzymania roślin okrywowych powstrzymały wielu farmerów przed całkowitym przyjęciem agroekologii. 

Jednak niektórzy farmerzy podeszli do problemu połowicznie, sadząc rośliny okrywowe na tylko kilka miesięcy w roku. „W tym roku do 1000 akrów było obsianych jesienią i wyrwanych wiosną, ponieważ «syndrom pocztówki» kreuje barierę fizjologiczną”, mówi Sauvaire.

Ponad ochroną upraw mieszkańcy chcą chronić lawendę jako symbol Prowansji. „To dziedzictwo kulturalne musimy ocalić”, mówi Bringer-Guerin.

To wiąże się z kosztami dla turystów, którzy przyjeżdżają do regionu, by zrobić ikoniczne przepełnione fioletem zdjęcia. By w pełni doświadczyć scenerii, Humbert zachęca odwiedzających do odłożenia telefonu. „Nie patrz na scenę przez ekran. Słuchaj, oddychaj, ‒ użyj wszystkich zmysłów”, mówi. „Wizualnie jesteśmy przyzwyczajeni do perfekcyjnie wyrównanych pól, jednak ludzie będą musieli przyzwyczaić się do nowego krajobrazu”.

Co wiedzieć

Główne pola Prowansji są pomiędzy Luberon i Veron plateau na północ od Aix-en-Provence i Marsylii oraz na wschód od Avignon.

Okres kwitnienia lawendy rozpoczyna się w połowie czerwca i trwa do końca sierpnia. 

Kilka miast organizuje festiwale lawendy w czasie lata m.in. Valensole Lavender Festival (lipiec 16), Sault’s Fête de la Lavande (sierpień 15) oraz Digne-les-Bains’ Corso of Lavender (sierpień 4-8).

Dowiedz się w Musée de la Lavande w Cabrieres d’Avignon, jakie techniki destylacji lawendy stosowano na początku pierwszej dekady XX w. 

Podróżnicy mogą używać Routes de la Lavende, by stworzyć własną wycieczkę objazdową śladami kwitnącej lawendy.