Tajemnice, ciekawostki i skarby Katedry św. Wita na Zamku Praskim

Dominantą Zamku Praskiego jest katedra św. Wita: imponująca gotycka świątynia, zbudowana na miejscu niegdysiejszej romańskiej rotundy i bazyliki na trzecim dziedzińcu zamkowym. Na pierwszy rzut oka nie wydaje się, że ukończono ją dopiero w XX wieku, ale właśnie tak jest: jej ostatnim budowniczym w 1929 roku był architekt Kamil Hilbert. W tym samym roku, 28 września, w rocznicę tysiąclecia zamordowania św. Wacława, w obecności Prezydenta T. G. Masaryka uroczyście otwarto katedrę. W jej ozdabianiu wzięło udział wielu znanych artystów XX wieku, od Alfonsa Muchy przez Karela Svolinskiego, Vojtěcha Sucharda i Maxa Švabinskiego po Františka Bílka. Co jest wisienką na torcie? Rękę do tego przyłożył też prezydent Czechosłowacji Antonín Zápotocký, choć jako zwykły kamieniarz.

Stary gotyk i nowy neogotyk

Na pierwszy rzut oka nie jest zbyt oczywiste, gdzie kończy się neogotycka dobudowa, a zaczyna starsza, oryginalna część gotycka. Najlepszym punktem orientacyjnym jest transept; tu kończy się nowsza nawa główna, a zaczyna starsza, historyczna część z wieńcem kaplic otaczających gotyckie prezbiterium. Najmłodsza jest zachodnia część nawy z dwiema osiemdziesięciometrowymi wieżami i fasadą z rozetą; powstała około 1925 roku, przedstawia biblijny motyw stworzenia świata i ma średnicę 10,4 m, co czyni ją największym tego typu oknem w Pradze.

Serce katedry i Komnata Koronna

Duszą i sercem katedry jest kaplica św. Wacława, zbudowana nad jego grobem. Poświęcono go już w 1367 r. i ozdabiano w kolejnych latach; dziś przypomina przepiękną gotycką szafkę na relikwiarze. W drzwiach w północnym portalu dostrzeżemy krąg z brązu, za który podobno chwycił św. Wacław tuż przed śmiercią. Sufit pokryty jest sklepieniem o gwieździstym wzorze, ściany zdobione są na wzór kaplicy św. Krzyża na Karlštejnie kamieniami półszlachetnymi w pozłacanym tynku.

Drzwi w południowo-zachodnim narożniku kaplicy św. Wacława wiodą do komnaty koronnej, w której spoczywają czeskie klejnoty koronne. Drzwi mają siedem różnych zamków, a każdemu przypada jeden klucz. Aby je otworzyć, muszą spotkać się wszyscy właściciele kluczy: prezydent Republiki, premier, arcybiskup Pragi, przewodniczący Izby Poselskiej, marszałek senatu, prepozyt kapituły Św. Wita i burmistrz Pragi. O koronie królewskiej mówi się, że jeśli ją założy osoba niebędąca członkiem rodziny królewskiej, umrze w ciągu roku. Legendę zdaje się potwierdzać śmierć protektora Rzeszy Reinharda Heydricha: oglądał on klejnoty koronacyjne 19 listopada 1941 r., a 4 czerwca 1942 r. poległ na skutek zamachu. Nie ma dowodu na to, że faktycznie założył koronę, ale dla potwierdzenia dawnego przesądu wystarcza fotografia, na której ogląda klejnoty.

Srebrny skarb

W starszej części katedry zobaczymy m. in. dwie duże barokowe rzeźby w drewnie, przedstawiające dewastację świątyni w 1619 r. i ucieczkę Króla Zimowego w 1620 r. W chórze, przed ołtarzem głównym, znajduje się białe marmurowe mauzoleum królewskie z końca XVI w., w którym spoczywają szczątki Ferdynanda I, Anny Jagiellonki i Maksymiliana II. Znajdziemy tu również imponujący nagrobek św. Jana Nepomucena, wykonany z marmuru i czystego srebra, którego projekt wykonał budowniczy dworski Johann Bernhard Fischer z Erlach.

Oprócz św. Jana Nepomucena i św. Wacława, w katedrze znajdują się też szczątki św. Wojciecha. W kwietniu 1997 roku, w 1000. rocznicę śmierci świętego, poświęcenie katedry rozszerzono na innych świętych i od tej pory oficjalnie nosi ona nazwę Katedry św. Wita, Wacława i Wojciecha. Pierwotna romańska bazylika została im poświęcona w 1074 roku.

Złota brama

Pierwotne główne wejście do katedry wiodło przez południowy przedsionek, obok najwyższej wieży; dziś Złota Brama jest używana tylko przy specjalnych okazjach. Swoją nazwę wzięła od mozaiki Sądu Ostatecznego, którą wykonali prawdopodobnie około 1370 roku mistrzowie weneccy. Potrzebowali do tego celu prawie miliona szklanych kostek i kamyczków w ponad trzydziestu odcieniach kolorystycznych. Na podziw zasługują także delikatne żebra gotyckich sklepień w przestrzeni wejściowej i wreszcie wieża główna wznosząca się bezpośrednio nad nią. Jej budowę rozpoczął Petr Parléř, ale na pierwotnie zamierzoną wysokość 96,5 m wzniosła się dopiero w XVI wieku dzięki renesansowemu dachowi hełmowemu. Obecną formę uzyskał w XVIII wieku. Po pokonaniu 287 schodów dotrzemy do krużganku na wysokości 56 metrów, z którego roztacza się wspaniały widok.

Dzwony św. Wita

Na południowej wieży katedry zawieszonych jest siedem dzwonów, w tym największy dzwon w Czechach – Zikmund. Waży około 15 ton, ma średnicę 2,56 m i został wykonany przez Tomáša Jaroša w 1549 roku. Aby nim zadzwonić, potrzeba sześciu dzwonników: czterech porusza dzwonem, dwóch obsługuje serce. Kiedy rozbrzmiał na uroczystość św. Wita 15 czerwca 2002 roku, pękło jego serce, a wielu przypomniało sobie dawny przesąd, że to zły znak i zwiastuje zbliżający się pogrom. Przepowiednia spełniła się dwa miesiące później, kiedy nasz kraj nawiedziła katastrofalna powódź. Oprócz Zygmunta w katedrze wiszą dzwony Wacława z 1542 r., Jana Chrzciciela z 1546 r., Józefa z 1602 r. oraz trzy nowe dzwony z warsztatu Dytrycha z Brodka k. Przerowa, odlane w 2012 r., Dominika, Marii i najmniejszy – Jezusa.

Kiedy możemy tu zajrzeć?

Teren Zamku Praskiego jest otwarty codziennie od 6:00 do 22:00, obiekty dla zwiedzających i katedra od 9:00 do 17:00, z wyjątkiem niedziel, kiedy katedra jest otwarta od 12:00 do 17:00. Ostatnie wejście do katedry jest zawsze o 16:40. Dla zwiedzających bez biletu wyznaczony jest teren pod kruchtą zachodnią, zwiedzanie nie jest możliwe w czasie nabożeństw. Na dużą południową wieżę katedry można wspiąć się codziennie od 10:00 do 18:00, ostatnie wejście zawsze o 17:30. Katedra jest objęta trasami zwiedzania A i B (wstęp 350/250 CZK), oprócz katedry na trasie A odwiedzisz Stary Pałac Królewski, wystawę Historia Zamku Praskiego, Bazylikę św. Jerzego, Złotą Uliczkę, Wieżę Prochową i Pałac Rožmberský.