Jak przetrwać atak rekina - lub jeszcze lepiej - jak całkowicie go uniknąć

Żarłacz biały z Afryki Południowej. Fot.: Hermanus Backpackers/Wikimedia Commons

Jednak rekiny od czasu do czasu atakują ludzi – a kiedy to robią, z pewnością pojawiają się w wiadomościach:

• 14-letni chłopiec został ugryziony w nogę przez rekina na plaży w Karolinie Północnej pod koniec czerwca 2024 roku
• Ratownik i instruktor surfingu, który pojawił się również w filmie „Piraci z Karaibów: Na nieznanych wodach”, zmarł po ataku rekina na północnym wybrzeżu Oahu na Hawajach pod koniec czerwca 2024 roku
• Funkcjonariusze straży pożarnej na Florydzie poprosili plażowiczów o zachowanie ostrożności na początku czerwca 2024 roku, po tym, jak trzy osoby zostały ranne w dwóch oddzielnych atakach rekinów w ciągu zaledwie 90 minut od siebie na sąsiednich plażach hrabstwa Walton.
• Obywatel Rosji został zabity przez rekina w Morzu Czerwonym w Egipcie w czerwcu 2023 roku

Chociaż tego rodzaju spotkania, co zrozumiałe, wywołują obawy u niedoszłych pływaków oceanicznych, nie ma potrzeby panikować z powodu zbliżających się wakacji na plaży. Szanse na bycie zaatakowanym przez rekina są niezwykle niskie, pomimo tych wszystkich nagłówków gazet.

Międzynarodowa Kartoteka Ataków Rekinów z Muzeum Historii Naturalnej na Florydzie wykazała zaledwie 69 potwierdzonych, niesprowokowanych ataków rekinów na ludzi i 36 potwierdzonych ugryzień na całym świecie w 2023 roku. Dla porównania, w 2022 roku odnotowano 57 potwierdzonych, niesprowokowanych ugryzień rekinów przez ludzi i 32 ugryzienia.

Pomyślmy o tym przez chwilę – światowa populacja liczy ponad 8 miliardów ludzi. Wielu z nich mieszka w pobliżu wybrzeża lub spędza tam wakacje. A to wszystkie zarejestrowane ataki rekinów. Średnia szansa na utonięcie są znacznie, znacznie wyższa.

W 2023 roku Stany Zjednoczone po raz kolejny przodowały pod względem niesprowokowanych ataków (36), a Floryda miała ich najwyższą liczbę (16).

Eksperci CNN Travel twierdzą jednak, że można podjąć kroki w celu zwiększenia swoich szans na przeżycie podczas wysoce nieprawdopodobnego ataku rekina.

Zanim wejdziesz do wody

Poznaj swoje środowisko

Rekiny to stworzenia słonowodne. Ocean jest ich domem i to my jesteśmy gośćmi.

„Jeśli wybierasz się do oceanu, musisz założyć, że możesz spotkać rekina, niezależnie od tego, kiedy i gdzie to jest" – jak powiedział Neil Hammerschlag, dyrektor programu badań i ochrony rekinów na University of Miami Rosenstiel School.

„Na szczęście ludzie nie goszczą w ich regularnym menu, a co więcej, rekiny mają tendencję do unikania ludzi".

Są jednak miejsca, w których prawdopodobieństwo spotkania rekina jest większe.

Ujścia rzek nie są najlepszym miejscem do pływania

Żarłacz tępogłowy zbliża się do nurków podczas nurkowania ekoturystycznego u wybrzeży Jupiter na Florydzie, 5 maja 2022 r. Fot.: Joseph Prezioso/Anadolu Agency/Getty Images

Należy unikać ujść rzek – radzi Richard Peirce, autor, ekspert od rekinów i były przewodniczący brytyjskiej organizacji na rzecz ochrony rekinów Shark Trust and Shark Conservation Society.

Ich często mętne wody są ulubionym miejscem żarłaczy tępogłowych, które wraz z żarłaczami białymi i żarłaczami tygrysimi najczęściej atakują ludzi.

„Bardzo wiele ataków ma miejsce u ujść rzek, gdzie znajduje się muł i inne materiały w zawiesinie w rzece – ludzie piorący ubrania, ludzie myjący się” – tłumaczy Peirce.

Hammerschlag wskazał inny obszar, w którym spotkanie jest bardzo prawdopodobne: głębsze kanały między linią brzegową a mieliznami.

Unikaj obszarów, w których prowadzone są połowy

Zanim wskoczysz do morza, rozejrzyj się po horyzoncie: Co widzisz? Jeśli widzisz łodzie rybackie – jak mówi Peirce: „zapomnij o tym.”

„Niezależnie od tego, czy działalność połowowa ma charakter komercyjny czy rekreacyjny, często porzucany jest materiał, a niechciane martwe ryby, części ryb i samo ich patroszenie powodują, że w wodzie robi się rozgardiasz, a to przyciąga uwagę rekinów” – wyjaśnia.

Zanim wejdziesz do wody, zwróć uwagę na nietypową aktywność ryb, taką jak cała masa małych i średniej wielkości rybek wyskakujących z wody – sugeruje Hammerschlag. To możliwy znak, że w pobliżu może znajdować się rekin.

Poradził on również, aby nie pływać w odległości do około 50 metrów od miejsca, w którym ktoś łowi ryby z brzegu.

Unikaj zmierzchu i świtu

Pływanie wcześnie rano lub późno w nocy może być przyjemne, ale jest to również czas, w którym atak rekina jest najbardziej prawdopodobny.

„Wiele ataków rekinów to przypadki błędnego rozpoznania” – mówi Peirce – „ze względu na ograniczoną widoczność i zdolność identyfikacji rekina.”

Trzymaj się ratowników

Ratowniczka obserwuje pływaków na plaży Terre Sacrée na francuskiej wyspie Korsyka na Morzu Śródziemnym. Ratownicy mogą być w stanie wiele stwierdzić o aktywności rekinów na ich plaży, a co ważniejsze, mogą informować ludność o porywistych prądach odpływowych i innych zagrożeniach przed utonięciem. Fot.: PASCAL POCHARD-CASABIANCA/AFP/AFP via Getty Images

Chris Lowe, profesor biologii morskiej i dyrektor Shark Lab na California State University w Long Beach, dobrze radzi by „odrobić pracę domową” przed wypłynięciem na nieznane wody. Zapoznaj się więc nieco z gatunkami, które możesz spotkać w różnych miejscach.

Jeśli masz jakieś pytania, zapytaj lokalnego ratownika. Twierdzi, że są oni świetnym źródłem informacji.

„Zawsze polecam ludziom plaże strzeżone. Są o wiele bezpieczniejsze”.

Nie noś błyszczących przedmiotów w wodzie

„Uważaj na biżuterię, wszystko, co błyska, ponieważ rekiny zawsze szukają ryb” – tłumaczy Lowe.

W mętnej wodzie rekin może pomyśleć, że błysk znaczy tyle co następny posiłek. „A chyba nie chcesz, aby twoja ręka lub stopa została z tym pomylona.”

Kieruj się instynktem

„Prawdopodobnie najważniejszą rzeczą jest podążanie za swoim instynktem” – mówi Hammerschlag. „Jeśli masz obawy przed wejściem do wody... po prostu do niej nie wchodź.”

„Wiele osób, które zostały ugryzione, mówiło, że wcześniej mieli dziwne przeczucie, jakby doświadczali wewnętrznego głosu mówiącego im, aby wyszli z wody, lecz go nie słuchali”.

Jeśli w pobliżu znajduje się rekin

Żarłacz biały pływa u wybrzeży wyspy Guadalupe w Baja California w Meksyku. Znajduje się tam jedna z najbardziej płodnych populacji żarłaczy białych na świecie. Fot.: Kike Calvo/AP

Nie panikuj

Jesteś okrążony przez rekina. Najgorszą rzeczą, jaką możesz teraz zrobić, jest panikowanie.

„Nie zaczynaj pluskać wodą – tylko pobudzisz, podburzysz i zachęcisz rekina do zainteresowania się tobą” – przestrzega Peirce.

Ludzie, małpy człekokształtne, psy jak i koty mają łapy oraz dłonie. Jeśli chcemy coś zbadać, podnosimy to i dotykamy, czujemy, przykładamy pod nos.

„Rekin nie ma łap ani rąk, więc jeśli chce coś zbadać, jedyną możliwością jest włożenie tego do ust” – tłumaczy Peirce.

„Dlatego często dochodzi do ugryzień badawczych, które nie prowadzą do śmierci, a czasami nawet nie powodują poważnych obrażeń. Jeśli pływasz i pluskasz się w wodzie, niemal zapraszasz rekina, by cię ugryzł w celu rozpoznania lub ataku.”

Utrzymuj kontakt wzrokowy

Podczas gdy rekin pływa wokół ciebie, trzymaj głowę na obrotach i staraj się utrzymywać kontakt wzrokowy.

„Rekiny to drapieżniki zasadzkowe” – wyjaśnia Peirce. „Jeśli cały czas się odwracasz i stoisz twarzą do niego, podczas gdy on cię okrąża, nie będzie to dla niego nawet w połowie tak wygodne, jak gdyby był w stanie podkraść się od tyłu”.

Hammerschlag zgodził się, mówiąc, że powinieneś ustawić swoje ciało w kierunku rekina, aby wiedział, że go widzisz i podążasz za nim. Następnie powoli wycofaj się w kierunku brzegu lub wejścia na łódkę.

Jeśli surfujesz, śledź rekina za pomocą deski – radzi Lowe. „Niech rekin wie, że jest obserwowany.”

Biolodzy morscy i nurkowie Adriana Fragola i Kayleigh Grant pokazują, jak ta metoda kontaktu wzrokowego działa w przypadku rekinów tygrysich. W viralowym wideo w popularnej aplikacji TikTok rekin jest widziany, gdy Fragola odpływa, przyciągając jego uwagę. Odwraca się, staje twarzą do zbliżającego się rekina, pozostaje nieruchomo w wodzie i delikatnie odciąga rekina ręką.

„Zdecydowanie nigdy nie uda ci się przepłynąć ani wyprzedzić rekina, gdyby faktycznie cię gonił” – mówi Fragola w filmie.

Pozostań duży lub stań się mały

Tutaj sprawa się komplikuje. Według Peirce, jeśli rekin jest wyraźnie w trybie ataku, musisz stać się jak największy w wodzie.

„Im większy jesteś w wodzie, tym większy szacunek zyskasz” – tłumaczy.

Jeśli jednak rekin wydaje się po prostu przepływać, Peirce radzi zwinąć się w kłębek.

„Jeśli rekin postrzega cię jako konkurenta o swoje źródło pożywienia, może to być jeden z powodów, dla których cię zaatakuje” – wyjaśnia.

„Gdybym nie chciał być postrzegany przez żarłacza białego jako konkurent – i gdyby nie wykazywał on ogromnego zainteresowania moją osobą – zwinąłbym się w kłębek, aby jeszcze mniej się mną interesował.”

Jeśli jesteś atakowany

Nie udawaj martwego

To nie niedźwiedź, to rekin. Jeśli spotkasz się z agresją, odwdzięcz się pięknym za nadobne: uderzaj, kop i szturchaj w czułe miejsca – ale uważaj, gdzie celujesz.

„Tyle się mówi o uderzeniu rekina w nos. To w porządku, ale pamiętaj, że tuż pod nosem znajduje się paszcza" – przestrzega Peirce.

„To jest poruszający się obiekt w wodzie, a ty też nie pozostajesz w bezruchu, więc nie chcesz skończyć skutecznie uderzając paszczę lub gdziekolwiek w jej pobliżu”.

Żarłacz biały wypływa na powierzchnię u wybrzeży Wiktorii w Australii. Jeśli jesteś atakowany i walczysz, staraj się unikać niebezpiecznego pyska i celuj w skrzela za pyskiem w pobliżu płetw piersiowych. Fot.: Kelvin Aitken/VWPics/AP

Dobry strzał w skrzela również może załatwić sprawę: „Skrzela są bardzo wrażliwe – uderzenie rekina w skrzela nie jest złym pomysłem.”

Czy masz coś przy sobie? Jeśli tak, zamień to w broń.

„Jeśli jesteś nurkiem z podwodną kamerą, użyj jej, jeśli nurkujesz z rurką, zdejmij ją i użyj do szturchnięcia rekina” – mówi Peirce.

„Miałem wiele rekinów, które podpływały do mnie i wystarczyło użyć małego metalowego pręta o długości od dwóch do trzech stóp, by lekko szturchnąć je w nos”.

Dobrym pomysłem jest pływanie z innymi ludźmi – radzi Lowe. Nie tylko zmniejsza to szanse na atak, ale także zapewnia pomoc w dotarciu do łodzi lub brzegu, jeśli zostaniesz ugryziony.

Uniemożliwiaj atak

Żarłacz biały pływa po piaszczystej łasze u wybrzeży Cape Cod w stanie Massachusetts w sierpniu 2021 roku. Fot.: Charles Krupa/AP

Jeśli jesteś nurkiem i napotkasz kłopoty, spróbuj ustawić się w pozycji, w której rekin nie może się znaleźć za twoimi plecami – mówi Peirce.

„Trzymaj się plecami do czegoś takiego jak rafa koralowa. Wtedy masz tylko jeden kierunek do patrzenia. Jesteś chroniony na przykład od tyłu, a to pozwala ci utrzymać rekina w zasięgu wzroku przed tobą i być może powoli płynąć na szczyt rafy do miejsca, w którym znajduje się twoja łódź.”

Powoli się wycofaj

Poruszaj jak najmniejszą ilość wody. Staraj się nie rzucać i nie rozpryskiwać jej, stopniowo płynąc tyłem w kierunku brzegu.

„Musisz starać się utrzymać zwierzę w zasięgu wzroku i bardzo powoli i delikatnie próbować płynąć do tyłu i dostać się na płytką wodę. Zaznaczam, musisz być ostrożny – duże rekiny mogą atakować na bardzo małych głębokościach.”

Wykonanie powyższych czynności może w pewnym stopniu pomóc, ale Peirce twierdzi, że prawdopodobieństwo ucieczki bez obrażeń w przypadku ataku dużego rekina jest niewielkie.

„Jeśli żarłacz biały jest w pełnym trybie ataku, można wtedy niewiele zrobić" – stwierdza.

–

Ten artykuł, opublikowany po raz pierwszy w 2015 roku, jest okresowo aktualizowany, aby informować o ostatnich atakach rekinów.