Oszałamiający, zaawansowany technologicznie luksusowy pociąg w Europie

Zdjęcie: MOB

Gdy zanurzam się w pluszowym, kremowym fotelu z ekoskóry, z kieliszkiem szampana w ręku i uniesionymi butami do wędrówek, jestem gotowa na trzygodzinne widowisko, w którym natura gra pierwsze skrzypce. Ale scena nie znajduje się tylko przede mną, jest wokół mnie.

Nie jestem w teatrze; jestem w Szwajcarii, na pokładzie GoldenPass Express: nowoczesnego pociągu panoramicznego, którego okna od podłogi do sufitu odsłaniają zapierające dech w piersiach widoki szwajcarskiej wsi, od turkusowych jezior odbijających wysokie szczyty gór po zielone łąki usiane bajkowymi chatkami, które mogą konkurować z najbardziej spektakularnymi doświadczeniami filmowymi. Siedząc w dziewięciomiejscowej klasie Prestige w specjalnie zaprojektowanym, podgrzewanym, obracanym fotelu, czuję zarówno kameralność, jak i prywatność, jakbym miała tylko dla siebie ośnieżone Alpy, łąki pełne dzikich kwiatów i krowy dzwoniące dzwonkami.

Otwarty w grudniu 2022 roku i w pełni wznowiony w czerwcu 2023 roku po rozwiązaniu problemów z zużyciem torów, GoldenPass Express (GPX) to jeden z najnowszych (i najbardziej luksusowych) pociągów wysokiej technologii w Europie. Jego 115-kilometrowa trasa podąża średniowiecznym szlakiem handlowym, łączącym lodowce Interlaken z tarasowymi winnicami Montreux, a dzięki innowacji technologicznej, GPX pozwala podróżnym na pokonanie jednej z najbardziej malowniczych tras kolejowych na świecie bez konieczności przesiadek, jak miało to miejsce wcześniej.

GPX to jeden z pięciu luksusowych pociągów panoramicznych w ramach Swiss Travel System. Ceny pojedynczych biletów wahają się od 56 do 145 franków szwajcarskich (około 50-130 funtów). Jest również wliczony w Swiss Travel Pass (od 244 franków szwajcarskich – około 219 funtów – a dzieci poniżej 16. roku życia podróżują bezpłatnie), który oferuje nieograniczony dostęp do wszystkich środków transportu publicznego (pociągów, tramwajów, autobusów i promów pasażerskich), 50% zniżki na kolejki górskie i gondole oraz bezpłatny wstęp do ponad 500 muzeów.

Wnętrze pociągu w kolorze granatowej nocy zachwyca oknami od podłogi do sufitu (Zdjęcie: MOB)

Zewnętrzna część pociągu w kolorze granatowej nocy oraz klasyczny design przywołują minioną erę oryginalnego Orient Expressu, który wciąż łączy Paryż z Istambułem. Wnętrze jest nowoczesne i zaawansowane technologicznie, a fotele w klasie Prestige, zaprojektowane specjalnie przez firmę Pininfarina, znaną z projektowania dla Ferrari, to jedyne takie siedzenia kolejowe w Europie. Potrzebujesz wsparcia dla dolnej części pleców? Jest przycisk, który to umożliwia. Zmęczone nogi? Podnieś je. Jest Ci zimno? Po prostu wciśnij przycisk podgrzewania fotela. Chcesz inny widok? Po prostu obróć fotel w wybranym kierunku. Tylko nie zasypiaj!

Jednak to, co naprawdę wyróżnia GPX spośród innych luksusowych pociągów, to coś, czego nie widać: potrafi on płynnie przełączać się między torami o różnych szerokościach i napięciach.

Zbudowany przez Koleje Montreux-Oberland-Bernois (MOB) we współpracy z BLS AG (BLS) w Bernie, pociąg zjeżdża z wysokości Alp Berneńskich, mijając luksusowe miasteczko Gstaad, ukochane przez gwiazdy za swoją ekskluzywność i odosobnienie, oraz Château d'Oex, słynące z festiwalu balonów na gorące powietrze (25 stycznia-2 lutego 2025), a następnie wije się przez winnice, z dramatycznym zjazdem w kierunku Riwiery Vaudois. W końcu dociera do nasłonecznionego Montreux, gdzie palmy kołyszą się na lśniących brzegach Jeziora Genewskiego.

W 1905 roku, gdy MOB rozpoczęło budowę linii GoldenPass, celem było połączenie jedną linią kolejową frankofońskiego Montreux z niemieckojęzycznym Interlaken, dwoma dużymi ośrodkami turystycznymi i gospodarczymi. Jednak w pewnym momencie MOB zauważyło, że tory mają różną szerokość i rozstawy też są różne. Zajęło to 120 lat, aby znaleźć system, który pokonałby tę przeszkodę.

Linia GoldenPass została stworzona, aby połączyć Interlaken z Montreux (Zdjęcie: Alamy)

Koleje na świecie używają różnych rozstawów torów, głównie szerokich, standardowych lub wąskich. Rozwój kolejnictwa w XIX wieku nie miał jednolitych standardów przemysłowych, co doprowadziło do różnych rozstawów torów dostosowanych do terenu, celu transportowego i wpływów politycznych. Jest to jeden z głównych powodów, dla których często musimy zmieniać pociągi podczas podróży.

Jak mówi David Lassen, starszy redaktor magazynu Trains, w rozmowie z BBC: „kraje, które opóźniały decyzję o wyborze jednego rozstawu torów, płaciły cenę w postaci trudności operacyjnych”. Przykład? Szwajcaria.

Pomysł bezpośredniego połączenia Jeziora Genewskiego z jeziorami Thun i Brienz w Interlaken sięga końca XIX wieku. Od 1916 roku trasa Lucerna-Interlaken-Zweisimmen-Montreux, znana jako linia GoldenPass, umożliwiała podróże między tymi miejscami, ale wymagała dwóch przesiadek z powodu różnych rozstawów torów. W 1928 roku rozważano dodanie trzeciego toru.

„Wymagałoby to budowy tuneli,” powiedziała Fanny Moix, menedżer produktu w MOB. Wyjaśniła, że było to „technicznie niemożliwe” z powodu kombinacji biurokracji wraz ze złożonością budowy torów o podwójnym rozstawie przez ruchliwy i skomplikowany węzeł kolejowy.

Szwajcaria od dawna używa różnych rozstawów torów na wielu swoich liniach kolejowych (Zdjęcie: Alamy)

Mimo to, jak twierdzi Celina Finger, menedżer marketingu Interlaken Tourism: „Zmiana pociągów to ogromna niedogodność dla turystów.” Jest to również powód, dla którego linia GoldenPass nie była tak popularna jak jej panoramiczni konkurenci, tacy jak Glacier Express.

Teraz, zamiast wymagać od podróżnych przesiadek w trakcie podróży, GPX może pokonać 3-godzinną i 15-minutową trasę bez przesiadek, dzięki rewolucyjnemu "wózkowi o zmiennym rozstawie torów". Ta technologia, opracowana w 2022 roku po 15 latach badań i kosztująca 89 milionów franków szwajcarskich (80 milionów funtów), była finansowana publicznie przez kantony Vaud, Berno, Fryburg i Konfederację Szwajcarską. Ta innowacja umożliwia płynne przejścia między wąskimi i standardowymi torami oraz zmianami napięcia w ciągu sekund, efektywnie pozwalając pociągowi na przeskakiwanie torów w trakcie jazdy. To przełomowy nowy standard w podróży kolejowej, nie tylko w Szwajcarii, ale na całym świecie.

„[GPX] to połączenie naszej przeszłości i przyszłości,” powiedział Frédéric Delachaux, dyrektor marketingu MOB, wyjaśniając, że realizuje to wielowiekowe marzenie o połączeniu koleją przez Alpy Szwajcarii z Europą.

Podczas mojej pierwszej historycznej podróży, zbliżając się do stacji Zweisimmen, wahałam się, by opuścić komfortowe miejsce, w którym delektowałam się lokalnymi serami (na pokładzie nie ma pełnej obsługi gastronomicznej, ale dostępne są lokalne przekąski). Wyciągnąłam nogi i zerknąłam przez okno, gdy na chwilę zatrzymaliśmy się na zmianę lokomotywy, co pozwala pociągowi dostosować się do zmiany napięcia elektrycznego. Kilka minut później podróżowaliśmy w kierunku Schönried, górskiego kurortu sąsiadującego z Gstaad, a gdy pociąg ruszył, ledwie poczułam jakąkolwiek zmianę.

GPX podróżuje z Alp Berneńskich w kierunku Riwiery Vaudois (Zdjęcie: Getty Images)

Tymczasem, gdy wysokość pociągu zmieniała się minimalnie (wzrosła o około 200 mm), aby dostosować się do zużycia torów i wysokości peronu, poniżej moich stóp działo się inżynierskie cudo, choć tylko zapalony miłośnik kolei mógłby to zauważyć.

„To wielka frustracja dla nas w marketingu, ponieważ nic się nie czuje!” lamentował Delachaux. Może inżynierowie zrobili zbyt dobrą robotę. Z tego powodu zmiana rozstawu torów jest wyświetlana pasażerom na ekranie w trakcie jej trwania.

Chociaż we Francji i Japonii istnieją inne pociągi, które mogą poruszać się kilka centymetrów, „to jedyny pociąg na świecie, który przemieszcza się 43 cm”, powiedział Delachaux.

Nie powinno dziwić, że Szwajcarzy byli w stanie zrealizować to inżynierskie osiągnięcie. Mieszkając w kraju bez dostępu do morza, który w 70% jest górzysty i ma około 1500 jezior, mieszkańcy Szwajcarii od dawna muszą radzić sobie z przeszkodami stawianymi przez trudny teren, a po drodze wykazywali się determinacją i pomysłowością, które są zdecydowanie szwajcarskie.

Pod wieloma względami szwajcarskie koleje są triumfem inżynierii (Zdjęcie: Getty Images)

Jak napisał Clarence Rook w swojej książce Switzerland and Its People z 1907 roku: „Na świecie są wyższe góry niż te, które można znaleźć w Szwajcarii. Ale nigdzie nie znajdziesz w tak małej przestrzeni tylu triumfów inżynierii. Szwajcarskie drogi i koleje są pomnikiem zwycięstwa ludzkiej zręczności nad fizycznymi przeszkodami.”

I tak się zastanawiałam, czy istnieją plany, aby połączyć całą linię GoldenPass od jej początku w Lucernie do Montreux?

„To nowe marzenie,” powiedziała Moix, śmiejąc się. „To także kwestia techniczna, ponieważ między Lucerną a Interlaken mamy kolej zębatą. Oznacza to, że musielibyśmy dodać system zębatkowy do GoldenPass Express, a to zajmuje dużo czasu, w kolejnym życiu.”