Wszystko, co musisz wiedzieć o wspinaczce na Kilimandżaro

Kilimandżaro, najwyższa góra Afryki, otoczona jest równinami, na których żyje wiele dzikich zwierząt, w tym lamparty i słonie. Zdjęcie: Juniors Bildarchiv, Alamy, 

Ten artykuł został wyprodukowany przez National Geographic Traveler (Wielka Brytania).

Wschód słońca na Kilimandżaro w Tanzanii i podziwianie panoramicznych widoków na sawannę to niezapomniane przeżycie. Wznoszący się w górę od granicy Tanzanii i Kenii Kilimandżaro jest najwyższą górą Afryki o wysokości 5000 metrów, jednym z siedmiu szczytów i najwyższą samodzielną górą na świecie. Znany również jako „Dach Afryki”, sama skala uśpionego wulkanu łączy się z intrygami geologicznymi, naturalnym pięknem i bogatą historią człowieka, aby co roku przyciągać ponad 30 000 wspinaczy.

W 1887 roku członek plemienia Chagga, Yohani Lauwo, poprowadził wyprawę, w wyniku której Hans Meyer i Ludwig Purtscheller jako pierwsi Europejczycy dotarli na szczyt. Lauwo dożył 125 lat i zasłynął jako „Stary Człowiek z Kilimandżaro”. Dziś jego wnuk Joshua Mlay podąża jego śladami jako przewodnik Intrepid Travel. „Nadal pielęgnuję dziedzictwo mojego dziadka, bo za każdym razem, gdy tam trafiam, mam poczucie przynależności” – mówi. Trasa prowadzi przez pięć stref klimatycznych – busz, las deszczowy, wrzosowiska, pustynię alpejską i wreszcie lodowaty krajobraz arktyczny. Po równinach wędruje wiele gatunków dzikich zwierząt, w tym lamparty i słonie, a Ty wędrujesz przy ścieżce dźwiękowej składającej się z nawoływań małp colobus i śpiewu tropikalnych ptaków. Na szczycie zajrzyj do kraterów i popielnika otoczonego lodowymi klifami lodowca.

Jakiego poziomu sprawności i doświadczenia we wspinaczce potrzebuję?

Kilimandżaro to bardziej długa wędrówka na dużej wysokości niż wspinaczka techniczna (nie potrzebujesz lin, czekanów ani raków), więc jest odpowiednia dla osób, które nie mają umiejętności wspinaczkowych. Posiadanie podstawowego poziomu sprawności sprawi, że doświadczenie będzie przyjemniejsze niż żmudny test wytrzymałości. Jeśli potrafisz chodzić na długie spacery, kilka miesięcy regularnych spacerów, biegów lub wędrówek zwiększy siłę i wytrzymałość Twoich nóg, a także pewność swoich umiejętności. Jeśli brakuje Ci podstawowej sprawności, dłuższy okres przygotowań powinien zapewnić Ci odpowiednią formę. Joshua zaleca konsultację z lekarzem, jeśli masz wątpliwości dotyczące swojej kondycji lub umiejętności radzenia sobie na wysokości. „Kilimanjaro jest wykonalne, ale trzeba przyjechać z pozytywnym nastawieniem i bardzo pozytywnymi wibracjami” – mówi.

Jak wybrać przewodnika i organizatora wycieczek?

Przepisy stanowią, że wspinacze muszą wspinać się z lokalnym przewodnikiem. Oznacza to, że każdy organizator wypraw spoza Tanzanii będzie organizował swoje wycieczki we współpracy z firmami na miejscu, wnosząc wkład w lokalną gospodarkę. Przy tak dużej liczbie opcji ważne jest, aby przeprowadzić rozeznanie przy wyborze dostawców wyposażenia ekspedycyjnego. „Upewnij się, że organizator wycieczek posiada licencję wydaną przez Park Narodowy Kilimandżaro i jest zarejestrowany w stowarzyszeniu organizatorów wycieczek w Tanzanii” – radzi Jon Gupta z Mountain Expeditions. Nie daj się skusić najniższym cenom — mogą one wskazywać na skąpienie i oszczędzanie poprzez dowolną kombinację pośpiechu wspinającego się, używania sprzętu niskiej jakości lub rezygnacji z kluczowych przedmiotów i/lub płacenia nieuczciwych wynagrodzeń tragarzom i personelowi. Czytanie recenzji online może pomóc w ocenie standardów.

Na czym polega logistyka podróży, zakwaterowania i wyżywienia?

Na międzynarodowe lotnisko Kilimandżaro lata wiele linii lotniczych. Wybrana trasa określi punkt początkowy, ale wielu wspinaczy udaje się minibusem lub taksówką do Moshi lub Arusha, miast-bram do Parku Narodowego Kilimandżaro. Podczas wędrówki będziesz spać w chatach lub namiotach dostarczonych przez dostawcę wyposażenia i przenoszonych przez tragarzy między obozami. Kucharze przygotowują posiłki bogate w węglowodany, bogate w energię i lekkostrawne, a także lokalne przysmaki, takie jak mandazi (afrykańskie pączki), a wszystko to popijane działającą na żołądek herbatą imbirową.

Najlepszy czas na wspinaczkę na Kilimandżaro to pora sucha, czyli od stycznia do marca i od czerwca do października. Zdjęcie: Moment R, Getty Images (po lewej) oraz Nick Mason Picpros, Alamy (zdjęcie po prawe)

Ile kosztuje wyprawa z przewodnikiem?

Dłuższa wspinaczka będzie droższa, ale ważne jest, aby rozważyć ryzyko związane z trudnościami na wysokości lub niepowodzeniem w zdobyciu szczytu podczas pośpiesznej wspinaczki w porównaniu z dodatkowymi pieniędzmi wydanymi na powolne wspinanie się i zwiększanie szans na zdobycie szczytu. Pory suche to optymalny czas na wspinaczkę, trwający od stycznia do marca i od czerwca do października. „W tych miesiącach jest najwięcej szans na czyste niebo i suche warunki, dzięki którym wspinaczka będzie łatwiejsza i przyjemniejsza” – mówi Jon. Ale nie lekceważ zmian temperatury, zarówno podczas wspinaczki, jak i w ciągu dnia. U podstawy temperatury mogą dochodzić do 30°C, natomiast na szczycie w nocy mogą spaść nawet do -20°C. „Temperatura spada o około 6 stopni Celsjusza na każde 1000 metrów wysokości” – dodaje.

Którą trasą mam się wspiąć?

Na Kilimandżaro istnieje sieć siedmiu oficjalnych tras z pewnymi kombinacjami połączeń. „Trudno wskazać najlepszą trasę wspinaczki na Kilimandżaro, ponieważ zależy to od indywidualnych preferencji i poziomu sprawności” – mówi Jon. Trasy różnią się długością, nachyleniem, popularnością i różnorodnością widoków. Twój organizator wycieczek może doradzić, która z jego tras odpowiada Twoim możliwościom (na przykład bardziej stopniowa wspinaczka) i oczekiwaniom (najlepsze widoki w porównaniu z cichszymi ścieżkami). Trasa Marangu jest najbardziej ruchliwa. Jest to jedyna trasa z chatami, do której można łatwo dotrzeć z Moshi jednym z najkrótszych podjazdów. Można to zrobić w ciągu pięciu dni, ale brak czasu na aklimatyzację wpływa na skuteczność i zejście odbywa się ponownie trasą wspinaczki, co ogranicza widoki i powoduje ruch dwukierunkowy. Dłuższym wyborem jest trasa Machame, umożliwiająca wolniejszą aklimatyzację, natomiast jeszcze dłuższa Lemosho jest spokojniejsza i ma najlepsze widoki. Obydwa mają wysoki wskaźnik sukcesu. Umiarkowana, odległa trasa Rongai jako jedyna prowadzi w górę od północy i oferuje dobre możliwości obserwacji małp. Dla doświadczonych wspinaczy Umbwe jest najkrótsza i najbardziej stroma.

Na ile dni powinienem zaplanować podróż?

Większość zespołów zdobywa szczyt i schodzi w ciągu około pięciu do dziewięciu dni. Wspinaczkę najlepiej wykonywać w stylu „pole pole”, co w języku suahili oznacza „powoli”. „Stwórz swój własny rytm i idź stałym tempem od pierwszego dnia, aby móc sobie poradzić, gdy stromość wzrośnie” – mówi Joshua. Posiadanie większej liczby dni na wspinaczkę maksymalizuje Twoje szanse na zdobycie szczytu. „Będziesz miał mnóstwo czasu na aklimatyzację, a także możliwość wspięcia się wyżej i spania nisko” – wyjaśnia. Zejście jest zwykle podzielone na dwa dni. Dodatkowe atrakcje w okolicy obejmują zwiedzanie jaskiń i wodospadów w parku narodowym, zwiedzanie plantacji bananów i kawy oraz safari.

Pierwsi Europejczycy, którzy dotarli na szczyt w 1887 r., byli prowadzeni przez członka plemienia Chagga. Zdjęcie: E+, Getty Images

Jakiego sprzętu potrzebuję?

Dobry operator powinien dostarczyć Ci listę zestawów i opcje wynajmu. Ponieważ trasy przebiegają przez pięć stref klimatycznych, zaczniesz w wilgotnym lesie deszczowym, a szczyt będziesz mieć wśród wietrznego arktycznego krajobrazu. Zabierz ze sobą wiele warstw, aby zapewnić sobie ciepło i suchość na każdym etapie. Zacznij od oddychającej warstwy bazowej i buduj ciepło za pomocą polaru i ocieplanej kurtki. Spakuj także ubrania wodoodporne i warstwy termiczne na noc. Inne niezbędne rzeczy to wygodne buty, czapka ochronna, krem z filtrem przeciwsłonecznym oraz ciepła czapka i rękawiczki. Kluczowe wyposażenie obejmuje kijki trekkingowe, latarkę czołową i izolowany śpiwór. Zabierz ze sobą także plecak o pojemności co najmniej 30 litrów z wbudowanym systemem nawadniania. Spakuj najpotrzebniejsze przedmioty, aby wspinaczka była jak najbardziej komfortowa (przekąski, maska na oczy, nadmuchiwana poduszka itp.)

Jakie są główne zagrożenia?

Choroba wysokościowa (AMS) jest głównym zagrożeniem i główną przyczyną zgonów w górach. Na wysokościach powyżej 2500 metrów tlen się rozrzedza, co powoduje objawy od bólów głowy, odwodnienia, nudności i braku apetytu do poważniejszych i potencjalnie śmiertelnych obrzęków płuc lub mózgu. AMS można złagodzić poprzez odpowiednią aklimatyzację, powolne przechodzenie przez nią, nawadnianie i wspinaczkę pod okiem akredytowanych, przeszkolonych w zakresie pierwszej pomocy przewodników, którzy potrafią wykryć rozwijające się objawy i szybko zareagować, podając tlen w butli, a także, jeśli to konieczne, zejść z poszkodowanym. Odpowiedzialni operatorzy będą również codziennie sprawdzać tętno i pulsoksymetr. Wspinaczka może być również trudna pod względem psychologicznym, zwłaszcza że duża wysokość pogarsza jakość snu. Aby poprawić humor, przewodnicy często uczą piosenki Jambo Bwana, co w języku suahili oznacza „cześć, proszę pana”. „To motywacyjny utwór” – mówi Joshua.

O jakich kwestiach etycznych powinienem pamiętać?

Wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Kilimandżaro jest święte dla miejscowej ludności Chagga, czczone jako źródło życia i płodności. Szanuj lokalną ludność i środowisko. Sprawdź referencje organizatorów wycieczek w zakresie zrównoważonego rozwoju. Kieruj się zasadą „nie zostawiaj śladów”: nie śmieć, w miarę możliwości korzystaj z toalet obozowych i trzymaj się oznakowanych ścieżek. Na terenie parku narodowego obowiązuje zakaz jednorazowego użytku, warto więc zabrać ze sobą butelkę wielokrotnego użytku lub system nawadniania. Ważenie zapewnia, że tragarze nie są przeciążeni, a śmieci są również ważone, aby zapobiec śmieceniu. Zmiany klimatyczne powodują zanik lodowca na szczycie Kilimandżaro. Wylesianie nasiliło swoje skutki, powodując napływ ciepłego i suchego powietrza znad zboczy. Aby zrównoważyć swój ślad węglowy, rozważ przekazanie darowizny na rzecz lokalnej organizacji zajmującej się sadzeniem drzew, aby pomóc w schłodzeniu powietrza poprzez procesy parowania i cieniu zapewnianym przez lasy.

Na szczycie nie dotykaj pozostałych lodowych klifów. „Biedni przewodnicy pozwalają klientom wspinać się po delikatnym i kruchym lodowcu, co powoduje ich zawalenie się” – mówi Joshua.