Kolekcjonowanie motyli

Jak korzystać z siatki na motyle?

Próbując złapać motyla przy pomocy siatki, przybliż się powoli, aż będzie w zasięgu. Umieść siatkę pod owadem, następnie machnij nią w górę i obróć rączkę tak, by siatka odwróciła się, a schwytany owad nie mógł uciec. Jeśli nakryjesz owada siatką, a potem sprowadzisz ją do ziemi, unieś koniec siatki, tak by owad mógł wzlecieć ku zamkniętej górze, a później podstaw słoik pod siatkę i ostrożnie przemieść motyla w dół, do niego.

Identyfikowanie motyli i ciem

Kolej na ten etap nadchodzi po tym, jak przyniesiesz okaz do domu. Pomocne jest bezzwłoczne opisanie owada, abyś był w stanie sobie przypomnieć, gdzie go znalazłeś. Przewodnik terenowy, taki jak Butterflies & Moths Golden Guide pomoże ci zidentyfikować wiele często występujących gatunków; możesz również spróbować przewodnika Audobon z kolorowymi fotografiami 600 gatunków. Z pomocą przewodnika odkryj, jaki rodzaj roślin zjada gąsienica danego gatunku, następnie sprawdź jakiekolwiek z tych roślin w okolicy na obecność malutkich motylich jaj na spodniej stronie liści. (I wróć później, by obejrzeć gąsienice!) Jeśli zdecydujesz się zidentyfikować swoją zdobycz, gdy przyjdziesz do domu, zanotuj, gdzie znalazłeś każdego osobnika i jaką rośliną lub kwiatem się żywił.

Pierwszym etapem procesu identyfikacji jest ustalenie, czy schwytany przez ciebie owad to motyl, czy ćma. Obie grupy należą do rzędu Lepidoptera. Czasami bardzo trudno jest je od siebie odróżnić, jednak zazwyczaj ćmy mają grubsze ciała pełne sierści, są mniej kolorowe, aktywne nocą oraz mają skrzydła płasko rozłożone, gdy odpoczywają. Z drugiej strony, motyle generalnie mają bardziej gładkie ciało, są w jaśniejszych kolorach, pozostają aktywne za dnia i składają swe skrzydła nad tułowiem, gdy lądują. Kolejna ważna różnica dotyczy ich czułków – motyle posiadają chude czułki, których końcówki są w kształcie koniczyny. Czułki ciem są pierzaste i tylko bardzo mała liczba gatunków będzie miała czułki zakończone koniczynowato.

Jak używać zatruwaczki i słoika do rozluźniania

W przypadku wszystkich owadów, które chcesz dołączyć do swojej kolekcji, najprościej będzie zabić je, używając zatruwaczki. Możesz ją stworzyć, umieszczając bawełniane kulki nasiąknięte alkoholem do odkażania lub octanem etylu (bardziej niebezpieczna substancja – bądź ostrożny) w szklanym słoiku. By zaś uzyskać najlepsze rezultaty, użyj octanu etylu w słoiku do zatruwania, który został do tego specjalnie stworzony. Octan etylu zadziała szybciej niż alkohol do odkażania, a zatruwaczka posiada gipsowy wkład, który pochłania płyn, tak by owady nie namokły.

Motyle, jako że są bardzo delikatne, czasami obijają się w zatruwaczce i bardzo się uszkadzają, więc lepszym pomysłem jest ich wcześniejsze ogłuszenie poprzez uszczypnięcie ich tułowia – centralnej części ciała. Zrobienie tego w odpowiedni sposób może wymagać nieco praktyki, spróbuj więc tego najpierw na pospolitych ćmach lub motylach, takich na których dołączeniu do kolekcji ci nie zależy. Po ogłuszeniu motyla, możesz także złożyć jego skrzydła ponad ciałem i włożyć go do koperty z papieru pergaminowego. 

Nie pozostawiaj motyla zbyt długo w zatruwaczce. Użyj kleszczy, jeśli takowe posiadasz, do ostrożnego wyjęcia motyla. Albo „przypnij” motyla od razu (patrz kroki opisane poniżej), albo przechowuj go ze złożonymi skrzydłami w kopercie z papieru pergaminowego.

Przed rozłożeniem motyla na rozpinadle, musisz go „rozluźnić” (chyba, że nie zdążył jeszcze zesztywnieć). Stwórz komorę do rozluźniania poprzez włożenie wilgotnej szmatki do szczelnego plastikowego pojemnika. Umieść motyla w środku, nakryj go 2-3 namoczonymi listkami papieru kuchennego (jednakże nie takimi, z których cieknie) i zamknij wieko. Możesz pozostawić motyla wewnątrz koperty z papieru pergaminowego. Jeśli dopilnujesz, by szmatka i ręcznik kuchenny pozostawały wilgotne, motyl powinien stać się miękki po dwóch, trzech dniach. Kiedy motyl zwiotczał na tyle, że jesteś w stanie delikatnie ruszać jego czułkami oraz nogami, gotowy jest do umieszczenia go na rozpinadle.

Jak używać rozpinadła?

Przy motylach i innych sporych skrzydlatych owadach powinieneś użyć rozpinadła i szpilek entomologicznych. Ostrożnie wprowadź szpilkę poprzez prawą stronę tułowia. Uszczypnij motyla za tułów, byś mógł wystarczająco rozłożyć skrzydła, aby je przypiąć. Ciało motyla umieść w rowku na desce – jest on zmiennej szerokości, by można było w nim umieścić owady różnej wielkości. Delikatnie dociśnij skrzydła, by leżały rozpostarte na płasko, a następnie nad każdym skrzydłem umieść cienki pasek papieru, a końce pasków przypnij do rozpinadła. (Uważaj, by nie przebić się przez skrzydło.) To przytrzyma skrzydła w płaskiej pozycji, póki się nie wysuszą. Proces ten może zająć do dwóch tygodni. Gdy motyl już się wysuszył, usuń papierowe paski, ale nie próbuj wyciągać szpilki z tułowia! Użyj jej, by umocować okaz w gablocie.

Jak umocować motyla?

W przypadku jakiejkolwiek kolekcji owadów, kluczowym jest znać nazwę każdego owada, którego znajdziesz! Posługując się dobrym przewodnikiem do identyfikacji, powinieneś móc odnaleźć systematyczną oraz zwyczajową nazwę każdego z nich. Wypisz lub wydrukuj małą metkę (do tego nada się brystol albo inny cienki karton) z nazwą owada i przyczep ją do szpilki, za pomocą której wpięty jest owad. Możesz również chcieć zanotować datę i miejsce znalezienia owada (np. w ogrodzie, 13 kwietnia, 2005). Jeśli możesz, zbierz dwa okazy jednego gatunku i umocuj jeden, eksponując kolorową wierzchnią warstwę skrzydeł, oraz drugi, skierowany bardziej zakamuflowaną spodnią stroną skrzydeł do góry.

Kolekcjonowanie motyli jest fajnym i satysfakcjonującym sposobem na spędzenie czasu latem, a umocowana w gablocie kolekcja posiada zarówno walory naukowe, jak i artystyczne.

Zobacz również: https://www.uwm.edu.pl/czachor/dyda/Jak%20preparowac%20motyle.pdf
czyli przewodnik Marcina Krejckanta – Jak preparować motyle