Historia Psyche i Kupidyna Antonio Canova

Antonio Canova, Psyche budzona przez pocałunek Kupidyna, 1787-1793, Luwr, Paryż, Francja. Fot: Kimberly Vardeman

Piękna Psyche, czyli nieśmiertelność duszy

Przepowiednia głosiła, że młoda księżniczka Psyche będzie piękniejsza niż sama Afrodyta. Wściekła bogini rozkazała swojemu synowi, Kupidynowi, by sprawił, żeby Psyche zakochała się w najbrzydszym stworzeniu na świecie. Kupidyn, choć przygotowany wykonać misję, zakochał się w Psyche. Wysłał wyrocznię do ojca kobiety, prosząc go o bezpieczne ukrycie córki. Psyche, zamknięta w luksusowym pałacu, co noc była odwiedzana przez Kupidyna. Powstrzymywała się jednak przed spojrzeniem na jego twarz, żeby nie poznać jego tożsamości. Jednej nocy Psyche nie wytrzymała i spojrzała na śpiącego kochanka przy świetle lampionu. Gdy kropla gorącego oleju spadła na skórę młodego boga, odleciał.

Psyche szukając swojego kochanka została niewolnicą Afrodyty. Afrodyta rozkazała jej wziąć od Hadesa fiolkę, której nie może otworzyć. Psyche nie mogąc się powstrzymać otworzyła butelkę. Wdychając opary zapadła w śmiertelny sen, z którego tylko Kupidyn mógł ją uratować. Kupidyn pocałował ją i przywrócił do życia. Rzeźba Canovy uchwyciła ten moment. Kupidyn, którego rozpoznamy po kołczanie i strzałach, spoczywa na skałach gdzie leży jego nieprzytomna ukochana.
 

Antonio Canova, Psyche budzona przez pocałunek Kupidyna, 1787-1793, Luwr, Paryż, Francja. Detal.

Antonio Canova i jego sztuka

Antonia Canova cieszył się dużą popularnością w Europie jako rzeźbiarz pod koniec XVIII wieku. Urodzony we włoskiej prowincji Treviso (w tamtym czasach część Republiki Weneckiej), zapisał się do Akademii Weneckiej jako malarz i rzeźbiarz. W 1779 roku przeprowadził się do Rzymu i szybko został głową dużego warsztatu odwiedzanego przez wielu podróżnych. 

Canova rozwinął unikalny styl, na który wpłynęły jego badania sztuki starożytnej. Tworzył w neoklasycyzmie, a jego postaci miały delikatne rysy i spokojne uosobienie. Artysta przywiązywał dużą wagę do linii, których kontury widoczne są na jego rzeźbach. Tezeusz i Minotaur to pierwsza rzeźba, stworzona w 1782 roku, przy której Antonio Canova rozwinął swój styl. Zainspirowany został Torsem Belwederskim w Watykanie.
 

Antonio Canova, Tezeusz i Minotaur, 1782, Victoria and Albert Museum, Londyn, UK.

Przemyślana kompozycja

Podczas wizyty w Herkulanum Canova znalazł inspirację do stworzenia marmurowej rzeźby Kupidyna i Psyche. Skopiował tam rzymski obraz, na którym mężczyzna klęka i pochyla się nad leżącą kobietą, która wyciąga do niego ręce.

Mariaż tych dwóch pozycji pozwolił rzeźbiarzowi stworzyć stabilny kształt piramidy dla swojego bloku marmuru, gdzie nogi tworzą podstawę, a czubek skrzydła tworzy szczyt konstrukcji. Antoniemu Canovie udało się połączyć stabilną kompozycję z dynamizmem, który nadaje jego pracy wizualnej siły. Dzieło przedstawia naturalny ruch, od prawej stopy Kupidyna przez jego ramiona obejmujące Psyche do pionowego wydłużenia jego skrzydeł. 
 

Antonio Canova, Psyche budzona przez pocałunek Kupidyna, 1787-1793, Luwr, Paryż, Francja.

Canova czyli sztuka ożywiania marmuru

Temat tej rzeźby jest antyczny, ale jej forma w znaczącym stopniu odchodzi od antyku. Podczas gdy Grecy i Rzymianie rzeźbili ciała uwydatniając anatomię i mięśnie, Canova decydował się oczyścić ciało. Płynność linii, gracja i miękkość anatomii smukłych ciał zastąpiły antyczne uwielbienie muskulatury. Taki styl umiejscawia styl Canovy w neoklasycyzmie drugiej połowy XVIII wieku.
 

Antonio Canova, Psyche budzona przez pocałunek Kupidyna, 1787-1793, Luwr, Paryż, Francja. Detal.

Antonio Canova różnych technik na bloku marmuru, aby jak najlepiej oddać elastyczność i grację ciał kochanków. Żyłkowanie marmuru nie jest takie samo w całej rzeźbie; na przykład porównując materiał, którym okryta jest Psyche i kamienie. Tworząc obie postacie, Canova używał drobniejszych pilników, nadając im życie i miękkość skóry. Ślady pilników wciąż są widoczne na ich twarzach. Skrzydła Kupidyna są skrupulatnie obrobione, tak aby złote promienie słońca były widoczne przez kamień. Te techniki pokazują, że Canova był po prostu mistrzem.
 

Antonio Canova, Psyche budzona przez pocałunek Kupidyna, 1787-1793, Luwr, Paryż, Francja. Detal.