Jak świat wyleczył się z Czarnej Śmierci

Teorie dotyczące przyczyny pandemii

Wśród teorii związanych z dżumą są teorie Grahama Twigga, jakoby nie chodziło o dżumę, ale o wąglik, wytwarzany przez bakterię Bacillus anthracis, chorobę powszechną u ludzi, bydła i ssaków dzikich roślinożerców w średniowieczu oraz historyka Normana Cantora, który twierdził, że zjawisko wystąpiło w wyniku połączenia kilku chorób bakteryjnych.

Najbardziej znana i akceptowana teoria dotycząca dżumy głosiła, że chorobę wywołała bakteria Yersinia pestis, która przenosiła się ze szczurów ukrywających się w naczyniach handlowych na ludzi, poprzez użądlenia pcheł żywiących się krwią obu gatunków. Najczęstszym przejawem była postać dżumy dymieniczej, poprzez pojawienie się na ciele obrzęków, w okolicy szyi, ud, a węzły chłonne zwiększały swoją objętość w wyniku zakażenia.

Innymi objawami była bardzo wysoka gorączka, pojawienie się czarnych plam na ciele i martwica kończyn, delirium, drgawki, wymioty krwią i straszny ból na całym ciele. Większość osób dotkniętych chorobą umierała po około 4 dniach cierpienia. Istnieją jednak zapisy lekarzy zajmujących się dżumą, że różne organizmy przejawiały różne objawy w zależności od stopnia zaawansowania lub stadium, jakie osiągnęła dżuma.

Oprócz formy dżumy dymieniczej istniały jeszcze dwie formy objawów, forma pneumoniczna i septyczna. Mimo że były one rzadko spotykane, śmiertelność była wyższa, ponieważ rozprzestrzeniały się bezpośrednio z osoby na osobę oraz przez kaszel lub kichanie. Na terenach bardziej odizolowanych było mniej przypadków w porównaniu z zatłoczonymi miastami, gdzie umierała prawie połowa ludzi. Szlachta i ważne osoby pozwoliły sobie na opuszczenie dotkniętych chorobą obszarów w innych regionach, a reszta ludzi pracujących w miastach była znacznie bardziej dotknięta.

Należy koniecznie zrozumieć, że mówimy o czasach średniowiecza, większość ludności nie była świadoma podstawowej higieny, co pozwoliło na bardzo łatwe rozprzestrzenianie się czarnej śmierci, która doprowadziła do natychmiastowej pandemii. Nie tylko to, ale również fakt, że ludzie nie byli świadomi jak bardzo zaraźliwe są takie choroby, jak również nie byli świadomi jak te choroby są przenoszone.

Stworzenie lekarzy od tej plagi

Ilustracja przedstawiająca, jak średniowieczni lekarze zabezpieczali się, by leczyć pacjentów cierpiących na dżumę. 

Zdjęcie: Wikimedia Commons

Ze względu na tak przerażające wydarzenie, z którym nie spotkano się wcześniej, istniało zapotrzebowanie na jak największą liczbę medyków, jednak jako że byli oni również ludźmi, musieli się zabezpieczyć, aby zająć się tymi, którzy nie posiadali wiedzy. W tym momencie szkoła medyczna nie była tak zaawansowana jak twierdzą niektórzy historycy, wielu medyków wciąż polegało na starożytnych metodach leczenia i podstawowych formach dezynfekcji takich jak sok z cebuli i cukier.

Możesz się zastanawiać, dlaczego lekarze dżumy wyglądali tak złowieszczo, cóż, to nie był ich wybór – skórzana szata, która zakrywała całe ich ciało, chroniła ich przed tymi, którzy zostali zainfekowani przez czarną plagę. Pomyśl o tym jak o średniowiecznej wersji współczesnego kombinezonu ochronnego. Maska, którą nosili, miała ich wyróżniać z tłumu, jak również (prawdopodobnie) zapewniać ochronę twarzy przed tymi, którzy zostali zarażeni.

Ci lekarze byli również nauczycielami higieny dla ludności, nawet jeśli ich zrozumienie dżumy nie było wielkie, mieli dobrą wiedzę na temat higieny i wiedzieli, że jedynym sposobem, by położyć kres pandemii było, aby każdy przestrzegał kodeksu higienicznego, takiego jak mycie rąk tak często, jak to możliwe z mydłem lub jakimś środkiem dezynfekującym (alkohol) i unikać interakcji z innymi.

Lekarstwo na dżumę

Według Stephena J. Spignesi w książce 100 Greatest Disasters of All Time, pokonanie czarnej śmierci było w dużej mierze spowodowane poprawą higieny, która uniemożliwiła pchłom przenoszącym chorobę przetrwanie. Potrzeba było jednak ponad stu lat, aby populacja Europy wróciła do poziomu sprzed pandemii. Choroba pojawiała się wcześniej kilka razy, ale nie była tak niszcząca jak za pierwszym razem. Pozostała w historii jako Wielka Plaga Wiedeńska (1679) lub Wielka Plaga Londyńska (1665-1666), pojawiając się aż do XIX wieku.