„Doświadczenie, które może zmienić życie”: Jak odkrycie własnego dziedzictwa wpływa na zdrowie psychiczne

Zdjęcie: Katherine Wang

Często myślę o swoim dziadku. Urodzony w 1915 r. w chińskiej wiosce i wychowany przez rodzinę ubogich farmerów, był pierwszą osobą w swoim miasteczku, która poszła na studia. Cudem udało mu się przetrwać pobyt w obozach masowej zagłady-gdzie odbywał karę jako więzień polityczny, ponieważ podczas swojej pracy jako dziennikarz głosił szkodliwe poglądy przeciwko ówcześnie panującemu nacjonalistycznemu rządowi Kuomintang (KMT). Przeżył także jedną wojnę na skalę światową, wojnę domową i rewolucję kulturalną w Chinach, która podzieliła naród i doprowadziła do prześladowań – podobnych do niego – wykształconych ludzi. Jednak pomimo wszystkich wymienionych wcześniej przeszkód, mój dziadek wiódł długie i satysfakcjonujące życie.

Myśląc o jego historii, zdaję sobie sprawę z tego, jak inaczej mogłoby potoczyć się moje życie, gdyby mój dziadek nie przeciwstawił się swemu ojcu przed tym jak zdecydował się wyjechać na studia. Jakże inaczej mogło się wszystko ułożyć, gdyby jego córka (a dla mnie matka) nie podjęła tej samej decyzji przed tym jak opuściła Chiny w 1989 by podjąć studia magisterskie w Wielkiej Brytanii. 

Czuję niewyobrażalną wdzięczność i dumę kiedy myślę o tym jak odważni byli by podjąć tak istotne dla nich decyzje. Ich śmiałość zapewniła mi warunki do zdobycia edukacji, o których część mojej dalszej rodziny – wciąż mieszkającej na terenach wiejskich Chin – mogła tylko pomarzyć w dzieciństwie.

Nie jestem jedyną osobą, która czerpie korzyści ze znajomości historii własnych przodków.

W dzisiejszych czasach wielu z nas z powodu życia w dynamicznie zmieniającym się świecie nie znajduje czasu na tworzenie satysfakcjonujących więzi – zarówno z innymi jak i z samym sobą. Jednak z przeprowadzonych badań wynika, że posiadanie wiedzy o naszych przodkach może być korzystne z punktu widzenia psychologii: może pomóc ludziom poprzez rozwijanie odporności emocjonalnej, zachęcać do rozwoju osobistego oraz wspierać w przezwyciężeniu traumy pokoleniowej.

Niezależnie od tego czy kierujemy się zwykłą ciekawością, czy pragnieniem odkrycia – często bolesnych – faktów, poznanie naszego dziedzictwa pozwala nam spojrzeć na to - czego doświadczamy obecnie - z zupełnie innej perspektywy. Możemy dowiedzieć się, że nawet negatywne emocje mogą być przekształcone w pozytywne narracje, które stają się skutecznym narzędziem w leczeniu traumy, a także zapobiegają przekazywaniu wzorców z przeszłości kolejnym pokoleniom.

Źródło siły

Według Susan Moore, emerytowanej profesor psychologii na Uniwersytecie Technologicznym w Swinburne, rodzinne opowieści o pokonywaniu przeciwności losu mogą "dodawać otuchy" jeśli są przekazywane nowym pokoleniom. Jej badania na temat pochodzenia i szczęśliwego życia ujawniają, że poznawanie historii naszej rodziny może przynieść znaczne korzyści psychologiczne. „Młode społeczeństwo, dzieci i nastolatkowie, którzy wiedzą więcej na temat swojej rodziny osiągają wyższy poziom satysfakcji i dobrego samopoczucia w życiu”, twierdzi Moore.

Moore przeprowadziła i przeanalizowała badania wśród blisko tysiąca Australijskich genealogów-hobbystów, aby zbadać wpływ odkrywania rodzinnej historii na czynniki psychospołeczne. Odkryła, że poświęcenie się badaniom nad swoim pochodzeniem często prowadzi do sprawowania większej kontroli nad swoim życiem, zrozumienia samego siebie oraz swego miejsca w otaczającym nas świecie – włączając w to także odczuwanie wdzięczności za trudności, jakie musieli pokonać nasi przodkowie dla swych dzieci. Inne badania pokazują także, że wiedza młodych ludzi o losach swoich przodków przyczynia się do zwiększenia naszej samoświadomości. Znajomość historii naszych przodków może być - z punktu widzenia klinicznego – wyznacznikiem dobrostanu psychicznego oraz mieć pozytywny wpływ w warunkach klinicznych i edukacyjnych. Kiedy badaczka historii mówionej i liderka kulturowa  Mi'Jan Celie Tho-Biaz zastanawiała się nad trudnościami, jakie musiała przezwyciężyć jej praprababka Emma, aby stać się wolnym człowiekiem, owe przemyślenia stały się źródłem siły i odporności, gdy mierzyła się z trudnymi uczuciami po utracie ojca.

To sprawia, że czujesz jakbyś miał supermoce – Mi'Jan Celie Tho-Biaz

Poświęcając czas na nawiązywanie kontaktu z przodkami, czy to poprzez pisanie, badania lub medytację pomogło mi głębiej „osadzić się” w życiu – poprawiając moje poczucie tożsamości i dodając sprawczości, powiedziała mi Mi'Jan. „Moje DNA składa się z ludzi, którzy przeciwstawili się przeciwnościom losu, pochodzę od ludzi, którzy pracowali, aby osiągnąć wolność i miłość” – mówi. „Ogromne przeciwności i trudności, które pokonali, tylko po to, żebym mógł istnieć... To sprawia że czujesz się, jakbyś miał supermoce”.

Przełamywanie negatywnych schematów

Łączenie się z przodkami jako forma terapii może zatem przynieść wymierne korzyści dla zdrowia psychicznego, zwłaszcza że trudności i traumy, których doświadczyli przodkowie, mogą mieć wpływ na późniejsze pokolenia. Zrozumienie, że historia może pomóc przełamać traumę międzypokoleniową. Moore opowiada historię młodego mężczyzny, którego ojciec popełnił samobójstwo w wieku 45 lat. Po rozmowie z babcią odkrył, że jego zmarły dziadek zrobił przedtem to samo w podobnym wieku. Ponieważ w przeszłości cierpiał na depresję, dowiedzenie się o swojej rodzinie zmotywowało go do poszukiwania pomocy i rozpoczęcia terapii. 

Helen Parker-Drabble, historyczka społeczna i była doradczyni, twierdzi że dla niektórych osób zaangażowanie się w poznanie historii przodków może być „niezwykle zmieniającym życie doświadczeniem” w poprawie zdrowia psychicznego. Zauważa jedną osobę, która odkryła że w jej rodzinie było więcej przypadków osób, które miały problem z uzależnieniem. „Może pomóc im przepracować swoje doświadczenia i pozbyć się części poczucia winy, wstydu i nienawiści do siebie, które nosili w sobie, i zacząć budować pozytywną relację z samym sobą” – mówi. 

Jednak zagłębianie się w czyjąś przeszłość nie zawsze jest przyjemnym doświadczeniem. „Czasami ludzie odkrywają fakty o swoich przodkach, z których nie są zadowoleni”, mówi Moore. Niektóre odkrycia, takie jak morderstwo, sekrety rodzinne lub zdrada przodków mogą być trudne do przyjęcia dla ludzkiej psychiki. Badania przeprowadzone przez Moore ujawniły, że 2/3 ludzi odkrywających rodzinną historię doświadczyło silnych negatywnych emocji - takich jak smutek lub złość – za sprawą poznawania historii własnych rodzin. Jednak patrząc na to z drugiej strony, niemalże wszystkim towarzyszyły również pozytywne odczucia takie jak radość czy duma. Poprzez właściwe zrozumienie własnej przeszłości i zaakceptowanie źródeł dysfunkcyjnych zachowań, możliwym jest przekształcenie smutku w pozytywną narrację rodzinną, która niesie odporność i siłę”, uważa Moore. 

W moim przypadku, mój dziadek, Hongren Tang zmarł gdy byłem nastolatkiem. Odseparowany od kraju, języka i kultury, dopiero po latach mogłem w pełni zrozumieć czy też docenić to, co przeżył. Był prawie w moim wieku, gdy został więźniem politycznym. Często zastanawiam się nad tym, czego mogłem się nauczyć na podstawie jego trudnych przeżyć, gdy sam byłem w stanie zwątpienia I kryzysu. Jaką radę mógłby mi dać gdy poczułem się zagubiony? Nie wiem, lecz relacja, jaką mam z moimi przodkami, stała się źródłem inspiracji I siły w momentach niepewności.

Jeśli przeżywasz chwile niepokoju lub rozpaczy i potrzebujesz wsparcia, możesz porozmawiać z pracownikiem służby zdrowia lub organizacją oferującą pomoc. Szczegóły można znaleźć na stronie Befrienders Worldwide (www.befrienders.org).