Przetrwanie udaru cieplnego wbrew wszelkim przeciwnościom

Zdjęcie: Simrin Sirur/Mongabay

W przeciwieństwie do stresu cieplnego czy innych chorób związanych z upałem, udary cieplne są stanami zagrażającymi życiu i wymagającymi szybkiej interwencji. Gdy termoregulacja organizmu przestaje działać, może to prowadzić do dysfunkcji centralnego układu nerwowego i niewydolności narządów. Wiele czynników wpłynęło na podatność Devi Prasada, w tym brak dostępu do świadczeń zdrowotnych, godziwego wynagrodzenia i bezpieczeństwa pracy. Plany działania na wypadek upałów muszą robić więcej niż tylko identyfikować grupy wrażliwe na podstawie ogólnych kategorii, takich jak płeć, i angażować instytucje w celu zwiększenia świadomości i odporności, twierdzą eksperci. Podczas przedłużającej się fali upałów tego lata, szpitale w Delhi stanęły przed brutalną rzeczywistością: kiedy pacjent z ciężkim udarem cieplnym trafiał na pogotowie, prognozy były złe. Większość pacjentów była mężczyznami, a w niektóre dni śmiertelność wzrastała do ponad 70%. Było to bardzo trudne dla Devi Prasada Ahirwara, który spędził sześć dni nieprzytomny i pod respiratorem, zanim, jak powiedziała jego rodzina, wydarzył się cud. Obudził się i przeżył najgorsze. Maksymalne temperatury, tego lata, były wyższe niż zwykle w większości Indii. Stolica kraju przeżyła najdłuższą falę upałów od 13 lat, według Indii Meteorological Department. Pracownicy fizyczni z niskimi dochodami, tacy jak Devi Prasad, byli najbardziej dotknięci. Szpitale były zalewane przypadkami nagłych udarów cieplnych do połowy czerwca, a kryzys ustąpił po zmianie pogody 20 czerwca. Niezwykłe upały i wysoka śmiertelność z powodu udarów cieplnych w stolicy kraju wywołały dyskusję na temat potrzeby skutecznych planów działania na wypadek upałów (HAPs), aby łagodzić skutki. Jednak historia 54-letniego Devi Prasada pokazuje, że podatność na stres cieplny jest spleciona z złożoną siecią czynników, które wykraczają poza centralne planowanie, a przetrwanie najbiedniejszych jest częściowo wynikiem czystego szczęścia. Było to 18 czerwca, kiedy maksymalne temperatury osiągnęły 44 stopnie Celsjusza po dwóch tygodniach nieustających upałów, kiedy Devi Prasad upadł podczas pełnienia obowiązków ochroniarskich. Był zatrudniony w zamożnej dzielnicy Noida Sector 50 i został przewieziony do pobliskiego szpitala Neo Super Specialty Hospital około 15:30. Dyszący i nieprzytomny z gorączką 106 stopni Celsjusza, szpital ogłosił „kod niebieski” zgodnie z jego opisem – nagły wypadek medyczny zwykle spowodowany zatrzymaniem akcji serca lub oddechu. Podano mu zimną kroplówkę soli fizjologicznej, przemyto ciało w celu schłodzenia, zastosowano intubację, a następnie przeniesiono na oddział intensywnej terapii. „Naprawdę nie pamiętam, kiedy straciłem przytomność ani nic z tego dnia”, powiedział Devi Prasad. 

Co stres cieplny robi z ciałem 

W przeciwieństwie do stresu cieplnego czy innych chorób związanych z upałem, udary cieplne są stanami zagrażającymi życiu i wymagającymi szybkiej interwencji. Udar cieplny może wystąpić, gdy wyczerpanie cieplne nie jest leczone, a limity termoregulacji organizmu są przekroczone bez możliwości pozbycia się nadmiaru ciepła. Może to prowadzić do dysfunkcji centralnego układu nerwowego i niewydolności narządów. Devi Prasad dotarł do szpitala w krytycznym momencie, ale inni nie mieli tyle szczęścia. „Widzieliśmy cztery inne osoby, które były przyjęte z powodu udaru cieplnego i zmarły w ciągu godziny od przybycia”, powiedział Vinod Kumar, zięć Devi Prasada. „Byliśmy tak przerażeni, że nasz ojciec również umrze”. Podstawowym leczeniem jest szybkie schłodzenie ciała bez zwłoki. Niektóre szpitale w Delhi dostosowały się, tworząc specjalistyczne jednostki do leczenia udarów cieplnych, aby radzić sobie z napływem pacjentów. W szpitalu Ram Manohar Lohia utworzono jednostkę ciepłową z dwoma cementowymi wannami zanurzeniowymi i dużym dystrybutorem lodu pod kierownictwem dr Ajaya Chauhana, specjalisty od ciepła, który przyczynił się do opracowania krajowych wytycznych dotyczących nagłego chłodzenia w przypadku chorób związanych z upałem. „Wczesne chłodzenie może uratować życie, ale gdy pacjenci przyjeżdżają z opóźnieniem, niewiele można zrobić. Mimo naszych najlepszych starań, widzieliśmy śmiertelność na poziomie 60-70%,” powiedział. „Kiedy ktoś upada z powodu udaru cieplnego, najważniejsze jest, aby oblać jego ciało wodą od szyi w dół”. Świadkowie, którzy zauważyli upadek Devi Prasada, mieli na tyle rozumu, aby oblać go wodą i byli zaniepokojeni, gdy nie reagował. Ten mały środek mógł przyczynić się do jego przetrwania, powiedzieli lekarze w szpitalu, do którego został przyjęty. 

Devi Prasad Ahirwar, 54-letni pracownik migrujący, zatrudniony jako ochroniarz, był jednym z setek narażonych na śmiertelne upały w Delhi w czerwcu. Jest także jednym z nielicznych, którzy przeżyli niemal śmiertelny udar cieplny. Ilustracja autorstwa Hitesha Sonara dla Mongabay

Pogarszanie złej prognozy 

Marginalizowane grupy kastowe, takie jak Ahirwar, dominują w zawodach wymagających fizycznej pracy na zewnątrz, jak wynika z niedawnego badania. Analiza roli kasty w stresie cieplnym i zatrudnieniu ujawniła, że te grupy rzadziej mają dostęp do środków adaptacyjnych i są bardziej narażone na stres cieplny i wysokie temperatury w porównaniu do innych grup. „Utrzymujące się różnice kastowe w poziomie edukacji i sieciach społecznych mogą również prowadzić do segregacji zawodowej, z marginalizowanymi kastami nadreprezentowanymi w gorzej płatnych zawodach”, mówi badanie. Okoliczności życia Devi Prasada i wydarzenia prowadzące do jego upadku ukazują, jak złożone są czynniki wpływające na podatność na upały. Pochodzący z dystryktu Tikamgarh w Madhya Pradesh, Prasad i jego rodzina pracują w regionie stołecznym jako pracownicy migrujący od dziesięcioleci, bez zabezpieczenia pracy, świadczeń zdrowotnych czy godziwych wynagrodzeń. W zeszłym roku Devi Prasad podjął pracę u pośredników dostarczających pracowników do zakładów i został zatrudniony jako ochroniarz w bungalow w Noida Sector 50. Nie było formalnej umowy, a według Prasada, jego pracodawcy rutynowo opóźniali wypłatę miesięcznej pensji w wysokości 12 000 rupii. „Tym razem, nawet do połowy czerwca, zapłacili o 5 000 mniej. Musiałem nadal pracować mimo upałów, aby zarobić swoje pieniądze. Nie mogę sobie pozwolić na utratę 5 000, zalegałem z czynszem”, powiedział. Devi Prasad wspominał o złym samopoczuciu przez dwa dni przed upadkiem, powiedziała jego żona, Binodi Ahirwar. Kiedy w końcu upadł, jego pracodawcy odmówili pomocy i nie wzięli odpowiedzialności za warunki pracy. „Po prostu odcięli rozmowę i od tamtej pory wyłączyli telefony. Odmówili pomocy w leczeniu i nadal nie zapłacili pieniędzy, które mu byli winni,” powiedział syn Devi Prasada, Sanjay Ahirwar, który pracuje jako robotnik budowlany. „Jedyny powód, dla którego sądzimy, że przeżył, to fakt, że właściciel domu, którego strzegł, był starszym urzędnikiem w rządzie centralnym, który go przyjął i zapłacił rachunek szpitalny w wysokości 1,5 lakh”, dodał. Wysoki rachunek medyczny za leczenie udaru cieplnego Devi Prasada nie był pokryty przez żadną państwową ani centralną rządową ubezpieczalnie zdrowotną, ponieważ ani Devi Prasad, ani jego członkowie rodziny nie byli świadomi przysługujących im świadczeń. Nie byli zarejestrowani w Ayushman Bharat, Employees’ State Insurance Scheme ani w żadnych innych świadczeniach zdrowotnych. „Bylibyśmy odprawieni z kwitkiem w szpitalu, ponieważ powiedzieli, że nie ma dostępnych łóżek, ale urzędnik był uprzejmy i pomógł. Jesteśmy za to bardzo wdzięczni”, powiedział Vinod Kumar. 

Dostęp do podstawowych sieci bezpieczeństwa społecznego może pomóc w zmniejszeniu wstrząsów spowodowanych skutkami klimatycznymi, jak wynika z badań. „Podstawowe wskaźniki ubóstwa i dobrostanu - odżywianie, spożycie kalorii, konsumpcja, aktywa produktywne i nieproduktywne, zdrowie i sanitacja, piśmienność i edukacja, a w niektórych przypadkach migracja i przestępczość - nie różnią się zbytnio od tych, które używamy do mierzenia zdolności odporności na zmiany klimatyczne. Istnieją mocne dowody na pozytywny wpływ ochrony społecznej na te wskaźniki, a tym samym na wspieranie odporności, zwłaszcza zdolności absorpcyjnych i, w pewnym stopniu, adaptacyjnych”, mówi Global Centre on Adaptation. Poza lukami w ochronie społecznej i świadczeniach, luki w infrastrukturze pogarszały stan Devi Prasada. Chodził około 1,5 kilometra do pracy ze swojego wynajmowanego pokoju pod gorącym słońcem. Jego kwartał w zatłoczonej dzielnicy Barola był źle wentylowanym pomieszczeniem z betonu o niskim suficie i jednym małym oknie. Mały wentylator umieszczony na suficie zapewniał powiew powietrza, gdy była dostępna elektryczność, ale nie chłodził wystarczająco pomieszczenia, którego ściany z cegieł i betonu pochłaniało ciepło z zewnątrz. W pracy, mała kabina zbudowana z betonu, szkła i dachu z płyty wiórowej zapewniała cień z małym wentylatorem ściennym. „Ale w tej kabinie było tak gorąco, że wolałem siedzieć na zewnątrz”, powiedział Prasad. Aby się nawodnić, kupił dużą plastikową butelkę o pojemności 10 litrów, która się nagrzewała, i pił z niej, dopóki nie trzeba było jej wymienić. W pobliżu nie było żadnych zapasów zimnej wody. Mimo tych skomplikowanych czynników - w tym jego wieku i nawyku palenia bidi - Devi Prasad przeżył udar cieplny, podczas gdy wielu innych nie. W Delhi odnotowano ponad 200 zgonów z powodu udaru cieplnego. W szpitalu Safdarjung, gdzie później został przyjęty, około 50% pacjentów z nagłymi przypadkami udaru cieplnego przyjętych w połowie czerwca zmarło, jak powiedziała administracja szpitala Mongabay-India. „Jego parametry życiowe pozostawały stabilne, reagował na leki i powoli był w stanie oddychać samodzielnie,” powiedział lekarz ze szpitala Safdarjung, który nie chciał zostać wymieniony z nazwiska. Udar cieplny pozostawił go przykutego do łóżka. Nie może chodzić ani samodzielnie korzystać z łazienki. Jego mowa jest niewyraźna, a przed nim długa, żmudna i kosztowna droga do zdrowia. „Ma odleżyny na nogach, które wymagają leczenia, ale gdzie mam go zabrać? I jak za to zapłacimy?” powiedziała żona Binodi. 

Identyfikacja podatności 

Analiza planów działania na wypadek upałów przeprowadzona przez Centrum Badań Politycznych na poziomie państwowym, dystryktowym i miejskim wykazała, że większość z nich była słaba w identyfikowaniu i ukierunkowaniu grup wrażliwych. Tylko dwa z 37 ocenionych HAPs przeprowadziły własne oceny podatności, podczas gdy większość identyfikowała grupy wrażliwe na podstawie wytycznych Krajowego Urzędu Zarządzania Katastrofami. W rezultacie brakuje różnicowania, co prowadzi do złego ukierunkowania zasobów, mówi raport. Wskazał również, że HAPs nie integrują technik łagodzenia upałów z istniejącymi programami i politykami, w tym świadczeniami społecznymi, takimi jak MGNREGA. „Żaden z przeglądanych HAPs systematycznie nie badał integracji polityki we wszystkich wymienionych interwencjach. Wiele działań w rolnictwie, wodzie, mieszkalnictwie, infrastrukturze i projektowaniu urbanistycznym mogłoby być powiązanych z istniejącymi politykami, aby odblokować zdolności i finanse”, mówi raport. HAPs brakuje również zaplecza prawnego i finansowego, co jest jednym z największych przeszkód w ich realizacji, według niedawnej analizy think tanku iFOREST. Żadne z miast ocenianych przez iFOREST nie zintegrowało HAPs z planowaniem miejskim. Nawet przy stosowaniu standardowych procedur operacyjnych personel medyczny był zaskoczony liczbą przypadków udaru cieplnego trafiających na oddział ratunkowy. Poprawa świadomości objawów udaru cieplnego, aby ludzie bez zwłoki szukali pomocy w nagłych wypadkach, oraz wprowadzenie obowiązkowych przerw w pracy w celu zmniejszenia stresu cieplnego to jedne z najważniejszych wniosków dla szpitali leczących pacjentów, powiedział lekarz ze szpitala Safdarjung, który nie chciał być wymieniony z nazwiska.  Praca nad skutecznym dotarciem do grup wrażliwych zaczyna się od wprowadzenia przez rząd nakazu rekompensaty za utratę godzin pracy spowodowaną stresem cieplnym, powiedział Aditya Valiathan Pillai, współpracownik i koordynator ds. adaptacji klimatycznej i odporności w think tanku Sustainable Futures Collaborative. „W każdym sektorze istnieją instytucjonalne grupy, takie jak związki zawodowe i duże firmy, za pośrednictwem których rząd może prowadzić edukację, opracować systemy ubezpieczeń i budować formy ochrony socjalnej. Identyfikacja grup wrażliwych na określonym obszarze geograficznym jest przydatna dla planów adaptacji na fale upałów (HAP), ale musi również istnieć zaangażowanie tych grup instytucjonalnych, aby zaspokoić potrzeby wrażliwych populacji”, powiedział. Nawet po pełnej rekonwalescencji, rodzina Devi Prasada twierdzi, że nie pozwolą mu wrócić do pracy jako ochroniarz. „Wyślemy go z powrotem do wioski. Może tam uprawiać rolę albo być sklepikarzem. Ale nie chcemy, aby ponownie znosił takie warunki”, powiedział Sanjay.