Sekret bycia drugim najszczęśliwszym krajem na świecie

Klienci kawiarni rozkoszują się słońcem w stolicy Danii, Kopenhadze, w czerwcu 2023 r. Ole Jensen/Getty Images

Komentarz wydawcy: Emma Firth jest dziennikarką i producentką filmową pochodzenia duńskiego i brytyjskiego, która mieszkała 
i pracowała w obu krajach. Prowadzi bloga pod adresem www.livingthedanishgene.com. Poglądy wyrażone w tym komentarzu 
są jej własnymi.

Mogłoby się wydawać, że Dania jest wiecznym wicemistrzem. Oznaczałoby to jednak, że prawdopodobnie nie rozumiesz duńskiego sposobu myślenia. 

Ludzie w Danii mają sposób na przewartościowanie sytuacji, które inni mogliby uznać za mniej niż idealne. Pisarki Jessica Joelle Alexander i Iben Dissing Sandahl poruszają ten sposób myślenia w swojej książce „The Danish Way of Parenting”, opisując Duńczyków jako „realistycznych optymistów”. Mówiąc w skrócie, Duńczycy są uczeni, aby przekształcać negatywne sytuacje w pozytywne. 

Na przykład, nagłówki dotyczące Światowego Raportu Szczęścia nie skupiają się na tym, że Duńczycy znowu zajęli drugie miejsce 
za Finlandią, ale na tym, że Dania zajęła pierwsze miejsce w kategorii osób w wieku 60 lat i więcej. A wiadomości nie rozwodzą 
się nad faktem, że Finlandia ponownie jest na czele, ale zamiast tego podkreślają, że różnica między tymi dwoma krajami była 
w tym roku mniejsza niż w poprzednim. 

Dania osiągnęła w tym roku ogólny wynik 7,586. Wynik Finlandii był tylko nieco wyższy i wynosił 7,804. Te wyniki są głównie obliczane 
na podstawie Gallup World Poll, w którym około 100 000 osób w 130 krajach proszonych jest o ocenę swojego życia w skali 
od zera do 10 – gdzie zero oznacza najgorsze możliwe życie, a 10 - najlepsze. 

Raport Szczęścia następnie bierze średnią z liczb podanych przez respondentów w każdym kraju w ciągu ostatnich trzech lat. Tegoroczne rankingi pochodzą z ankiet przeprowadzonych między 2021 a 2023 rokiem. Dane są również analizowane pod kątem PKB na mieszkańca, wsparcia społecznego, oczekiwanej długości zdrowego życia, wolności, hojności i korupcji. 

Tymczasem Stany Zjednoczone po raz pierwszy w ciągu dwunastu lat istnienia Światowego Raportu Szczęścia wypadły z pierwszej dwudziestki, lądując na 23. miejscu, głównie w wyniku spadku poziomu zadowolenia wyrażanego przez osoby w wieku 30 lat i młodsze. 

Kiedy zapytałam Catarinę Lachmund, starszą analityczkę z Duńskiego Instytutu Badań nad Szczęściem, co sprawia, że Finlandia jest szczęśliwsza niż Dania, odpowiedziała żartobliwie: „sauny”. Finlandia faktycznie ma imponującą liczbę 3 milionów saun dla swojej populacji liczącej 5,5 miliona ludzi, plus 188 000 jezior i lasy, które pokrywają 75% terytorium, według Visit Finland. A potem są jeszcze Zorze Polarne, które można zobaczyć przez około 200 nocy w roku z Laponii, przypadkowo w miejscu, gdzie mieszka Święty Mikołaj. Jest wiele rzeczy, które można polubić. 

Jednak naukowo, Lachmund powiedziała, że różnice między Danią a Finlandią „są tak minimalne, że nie można ich faktycznie wskazać”. Jest powód, dla którego Dania trzykrotnie wcześniej była uznawana za najszczęśliwszy kraj na świecie. To, co mają wspólnego Dania 
i Finlandia, to system opieki społecznej, który, jak powiedziała mi Lachmund, „pozwala ci na porażkę”. 

W Danii możesz stracić pracę i być wspierany przez zasiłki dla bezrobotnych. Możesz zachorować i nie martwić się o rachunek ani jakość opieki. Możesz mieć cały rok wolnego, aby opiekować się noworodkiem, a następnie wrócić do pracy, korzystając z opieki nad dziećmi finansowanej w 75% przez państwo. Edukacja jest bezpłatna, w tym studia uniwersyteckie, gdzie studenci otrzymują miesięczne stypendium państwowe na pokrycie kosztów życia. Istnieją mieszkania socjalne, prawo do aborcji i związki zawodowe na tyle silne, 
że nie ma potrzeby ustalania krajowej płacy minimalnej. 

Zaufanie do władz publicznych przekłada się na społeczeństwo oparte na wierności. Zaufanie jest tak duże, że przedszkole, do którego uczęszczała moja mała córka, nie miało zamka. Kiedy drzemała, znajdowała się na zewnątrz w wózku z monitorem. Szkolne place zabaw są ogólnodostępne, a dzieci w wieku od dziewięciu lat mogą samodzielnie dotrzeć do szkoły. 

Rodzina jest również ważna dla Duńczyków. Mój 80-letni duński krewny uważa, że to właśnie dlatego starsze pokolenie znalazło się 
na szczycie tegorocznego raportu o szczęściu. 

„Dania jest bardzo spójna pod względem rodzinnym i wśród osób starszych jest z tego wiele satysfakcji”, powiedział mi. To uczucie wspólnoty jest częścią koncepcji hygge — które można zdefiniować jako nieformalne spędzanie czasu razem z ludźmi, których kochasz. 

Innym duńskim słowem opisującym podobną koncepcję jest fælles. Bezpośrednio tłumaczone jako „wspólny,” obejmuje ideę wspólnoty 
i znajduje się w innych słowach, takich jak fællesspisning, inicjatywa „wspólnego jedzenia jako społeczność” i fællessang, „wspólne śpiewanie”. 

Są to wspaniałe, autentyczne duńskie idee, ale to nie znaczy, że Duńczycy uważają, że powinni zdobyć pierwsze miejsce w Światowym Raporcie Szczęścia — nawet jeśli mieliby 3 miliony saun. „Bardzo się cieszę, że nie jesteśmy numerem jeden, to oznacza, że nie wszyscy musimy być szczęśliwi,” powiedział mi jeden z krewnych po duńskiej stronie mojej rodziny, z charakterystycznym sarkastycznym humorem, który jest narodową cechą. 

Oto coś jeszcze, co warto wiedzieć o Duńczykach: są głęboko, słynnie samokrytyczni. Stoicznie przestrzegają niepisanego społecznego kodeksu zwanego Prawem Jante — koncepcji, która jest przestrzegana w całej Skandynawii — która zniechęca jednostki do myślenia 
o sobie zbyt pochlebnie. Niedosłowność, skromność — nawet pewna doza konformizmu — są cenione. Dotyczy to również aspiracji narodowych. Duńczycy nie potrzebują rankingu, aby pokazać, że dobrze sobie radzą, już to wiedzą. Po co drażnić swoich sąsiadów? 

Co prowadzi mnie z powrotem do Światowego Raportu Szczęścia i konsekwentnego zajmowania drugiego miejsca za Finlandią. Dania była uznana za najszczęśliwszy kraj w 2012, 2013 i 2016 roku — i może ponownie zdobyć pierwsze miejsce w przyszłości. 
Jednak do tego czasu pozwólcie, że przedstawię Wam kolejny kawałek głęboko duńskiej koncepcji. 

Chodzi o słowo pyt (wymawiane pid), które kilka lat temu zostało wybrane przez leksykografów jako ulubione słowo Danii. Przybliżone tłumaczenie mogłoby brzmieć: „nie szkodzi, różne rzeczy się zdarzają” i może być wypowiedziane z lekkim wzruszeniem ramion 
i delikatnym uśmiechem. Jest to nieco analogiczne do zwrotu „spływać jak woda po kaczce”. 

Pozwala to Duńczykom zaakceptować sytuację, taką jak zajęcie drugiego miejsca, bez nadmiernego przejmowania się tym.