W ten sposób dochodzi do napadów na dzieci

Młodzi złodzieje: Na tej stacji metra w Oslo miał miejsce jeden z napadów. Zdjęcie zostało zrobione przy innej okazji. Fot. Monica Ruiz Biern / NRK 

„Na co się gapisz?”

Był to początek konfrontacji, która zakończyła się napadem na nieletniego chłopca na stacji metra w Oslo w październiku 2022 r., zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Oslo. Wyrok opisuje, jak pokrzywdzony został otoczony przez dwóch starszych nastolatków, gdy wyszedł na peron. Dwóch młodych chłopców zapytało go, ile ma przy sobie pieniędzy, po czym zażądali podglądu jego salda bankowego na vippsie. Następnie zabrali go do pobliskiego sklepu, gdzie poszkodowany musiał wypłacić gotówkę. Sprawcy mieli wówczas 16 lat i zostali skazani na prace społeczne i nadzór kuratora.

Sprawa nie jest wyjątkiem. W zeszłym tygodniu kilkoro dzieci i nastolatków zostało okradzionych w Oslo przez innych nieletnich.

Policja aresztowała 16-letniego chłopca, który został oskarżony w 12 różnych sprawach w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Dwóch innych sprawców poniżej wieku odpowiedzialności karnej jest również zaangażowanych w kilka spraw. Napady te zostały nazwane „napadami Vipps”. Jednak aplikacja była używana tylko do pokazywania sald bankowych ofiar, zanim zostały one zmuszone do wypłaty pieniędzy w gotówce. „To przerażające doświadczyć tego publicznie” - mówi Britt Kjelleberg, obrońca ofiar.

Duży wzrost

Nowe dane norweskiego urzędu statystycznego wskazują na wyraźny wzrost liczby dzieci, które padły ofiarą rozboju lub napadu z bronią w ręku. W 2023 r. odnotowano 234 ofiary w wieku 10-14 lat. Oznacza to wzrost o 59 procent w porównaniu z rokiem poprzednim i niemal trzykrotny wzrost w porównaniu z rokiem 2021. W przypadku osób w wieku 15-19 lat wzrost jest jeszcze większy. W 2023 r. zarejestrowano 342 ofiary rozbojów, co stanowi wzrost o 75% w porównaniu z 2022 r. i najwyższą liczbę w ciągu ostatnich 20 lat. Dane uzyskane przez NRK od Krajowej Dyrekcji Policji pokazują, że liczba napadów dokonywanych przez najmłodszych, którzy nie mogą być karani, rośnie najbardziej w okręgach policyjnych Oslo i Vest. Dotyczy to grupy wiekowej od 10 do 14 lat. W Oslo liczba oskarżeń podwoiła się z 63 w 2022 roku do 125 w 2023 roku. W zachodniej Norwegii liczba ta potroiła się z 11 w 2022 r. do 29 w 2023 r.

Zaniepokojony: Według prokuratora Joacima Paulsena nowe napady zawierają elementy przemocy i gróźb. Fot. Monica Ruiz Biern / NRK

Prokurator policyjny Joacim Paulsen z okręgu policyjnego Oslo mówi, że poważnie podchodzą do tego wzrostu. „Jesteśmy zaniepokojeni rozwojem sytuacji, ponieważ widzimy, że wzrosła liczba zgłoszeń, nie tylko dotyczących napadów, ale ogólnie przestępstw popełnianych przez młodych ludzi” – mówi.

W nowych przypadkach z ostatnich kilku tygodni ofiary mają nawet 11 lat.

„Z natury rzeczy są to przerażające doświadczenia dla małych dzieci, które padły ofiarą. Bardzo zależy nam na ochronie ofiar, a sprawy mają bardzo wysoki priorytet”. NRK znalazła kilka przykładów w poprzednich wyrokach z podobnymi metodami.

Przykładowe sposoby na napady:

Ofierze grożono pobiciem, jeśli nie pokaże swojego salda bankowego/nie wypłaci pieniędzy.

Ofiara została wciągnięta do samochodu na parkingu. Kilku sprawców groziło jej nożem i zmusiło do przelania pieniędzy za pośrednictwem Vipps. Ofiara została również zmuszona do wypłacenia pieniędzy z kilku bankomatów.

Ofiara została podstępem zmuszona do oddania swojego telefonu i dostępu do konta bankowego. Sprawca przelał znacznie wyższą kwotę niż uzgodniona.

„Policja zdaje sobie sprawę, że istnieją inne przykłady przypadków, w których zostało to wykorzystane jako modus operandi. Na przykład, sprawca mógł poprosić lub zagrozić ofierze, aby pokazała swoje saldo Vipps, a następnie poprosić ją o wypłatę pieniędzy lub zakup towarów” - mówi Paulsen. Zachęca każdego, kto padł ofiarą napadu lub próby napadu, do zgłoszenia tego incydentu.

Koncentracja na zapobieganiu

Jamal Dirye jest koordynatorem SaLTo w dzielnicy Gamle Oslo. SaLTo to model współpracy między dzielnicami miasta, policją i szkołami w celu zapobiegania nadużywaniu substancji odurzających i przestępczości wśród dzieci i młodzieży.

Dirye twierdzi, że praca prewencyjna jest bardzo ważna, zarówno dla samych młodych ludzi, jak i dla społeczeństwa.

„Naszym celem jest poprawa indywidualnej sytuacji życiowej dziecka lub młodej osoby i radzenie sobie w obszarach takich jak szkoła, praca i aktywność. Osiągamy to poprzez zindywidualizowane monitorowanie młodych ludzi w najważniejszych obszarach ich życia i ścisłą współpracę z zespołem wokół nich. Przykładowo, prowadzimy program, który zapewnia pracę młodym ludziom, a tego lata nawet 400 z nich rozpocznie pracę.

Najnowszy raport SaLTo pokazuje również wzrost przestępczości wśród młodzieży w stolicy. Diriye podkreśla, że stosunkowo niewiele jest incydentów rabunkowych, które przyciągają dużą uwagę, ale dzisiejsi młodzi ludzie otrzymują wiele wiadomości za pośrednictwem mediów społecznościowych”.

„Nie jest nie do pomyślenia, że może to wywołać strach w środowisku młodzieżowym, przynajmniej gdy czyta się o napadach na dzieci z nożem w ręku. Stwarza to niepewność nie tylko dla samych młodych ludzi, ale także dla rodziców, którzy mają dzieci w tych środowiskach”.

Jednak Diriye jest przekonany, że są dobrze przygotowani do opieki nad osobami zaangażowanymi w takie incydenty. „Mamy dobre procedury, jeśli chodzi o niebezpieczne sytuacje, w tym policyjny program bezpieczeństwa, w ramach którego dzielnica śledzi poszkodowanych. Mamy również własny zespół zasobów, który może pomóc młodym ludziom, którzy mogą być zaangażowani w poważne incydenty.