Wykreślenie spadku: zjawisko prawne

Zdjęcie: Westend61/Getty Images

Dla przykładu dotyczącego nieistnienia dziedziczenia ustawowego - w tym przypadku w odniesieniu do kwoty wynikającej z kredytu na rachunku bieżącym w imieniu de cuius, niebędącego przedmiotem zapisu - w obecności testamentowego postanowienia o tytule uniwersalnym, aczkolwiek w formie instytucji ex re certa, biorąc pod uwagę jego moc ekspansywną w odniesieniu do majątku pominiętego przez spadkodawcę lub który powstał, zob. kasacja cywilna, sekcja II, 11 czerwca 2015 r., nr 12158, CED Cass, s. II, 11 czerwca 2015 r., nr 12158, CED Kasacja, 2015, Rodzina i Prawo, 2016, 3, 250) lub na podstawie testamentu (tzw. dziedziczenie testamentowe, zob. ampus, rozdział dwunasty niniejszego tomu: należy jednak przypomnieć od samego początku, że wszelkie rozrządzenia testamentowe nigdy nie mogą naruszać praw zastrzeżonych przez prawo dla legitymowanych: zob. ampus, rozdział dziewiąty niniejszego tomu).

Wkład jest fragmentem książki: Praktyczny podręcznik dotyczący dziedziczenia i darowizn

1. Usunięcie dziedziczenia

Bardziej szczegółowo:

To otwarcie spadku warunkujące jego wykreślenie, tj. zaoferowanie spadku powołanemu, które może nastąpić, zgodnie z art. 457 k.c., z mocy ustawy lub testamentu;

Jednakże, dla celów nabycia przymiotu spadkobiercy, wykreślenie spadku (które następuje po otwarciu spadku) nie jest samo w sobie wystarczające, nawet w przypadku dziedziczenia zgodnego z prawem, jako akceptacja strony powołanej (w drodze oświadczenia woli lub obiektywnego zachowania przyzwolenia; zgodne: Trib. Nola, sekcja I, 20 kwietnia 2018 r.; Cass. civ., sekcja VI, 6 marca 2018 r., nr 5247, CED Kasacja, 2018).

Z tego powodu, na przykład, dla celów dopuszczalności skargi kasacyjnej, istnienie u skarżących przymiotu spadkobiercy osoby, która uczestniczyła w wydaniu orzeczenia co do istoty sprawy, nie może być udowodnione przez przedstawienie zaświadczenia dotyczącego pierwotnego stanu rodzinnego, potwierdzającego jedynie więź rodzicielską między zmarłą osobą a skarżącymi, „ani też nie można go wywieść z faktu wypłacania im rat renty niepobranej przez tę ostatnią w chwili śmierci” (wyr. SN z dnia 3 maja 2016 r., VI, nr 8677, FI, 2016, 7-8, 1, 2431).

W tym względzie należy również pamiętać, że gdy (ale oczywiście wymagana jest zgoda wszystkich współspadkobierców, sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności, jeżeli dziedziczenie obejmuje nieruchomość: Cass, sect. II, 5 czerwca 2014 r., nr 12685, GCM, 2014) beneficjenci decydują się na odrzucenie testamentu, wykreślenie zawsze pozostaje testamentowe, a umowa, skierowana w tym celu, istotnie implikująca ilościową modyfikację udziałów, zarówno po stronie aktywów, jak i pasywów, skutkuje aktem ich rozrządzenia.

Wykreślenie może być również jednoczesne, a w odniesieniu do dziedziczenia ustawowego, w przypadku wielości wskazanych spadkobierców w porządku sukcesyjnym, występuje właśnie jednoczesne wykreślenie na rzecz pierwszego powołanego i kolejnych powołanych, co skutkuje tym, że ci ostatni, w oczekiwaniu na upływ terminu do przyjęcia spadku pierwszych powołanych, są w każdym przypadku uprawnieni do przyjęcia spadku, nawet milczącego (zob. również wyrok Sądu Kasacyjnego, sekcja II, z dnia 6 lutego 2014 r., nr 2743, GCM, 2014); w odniesieniu do przypadku, w którym jeden z beneficjentów umowy ubezpieczenia na życie przedwcześnie zmarł, zob. również kasacja cywilna, dział III, 27 kwietnia 2023 r., nr 11101, w której stwierdza się, że świadczenie, jeżeli nie zostało odwołane lub ubezpieczający nie rozporządził inaczej, musi zostać zrealizowane na rzecz spadkobierców przedwcześnie zmarłego proporcjonalnie do udziału, który byłby należny temu ostatniemu; oraz, ponownie w tym samym kontekście, w wyroku z dnia 3 stycznia 2023 r., nr 39, w sprawie kasacja cywilna, sekcja I, wyjaśniono, że ustanowienie spadkobiercy w testamencie przez ubezpieczającego po wskazaniu jego prawowitych spadkobierców jako beneficjentów polisy nie ma znaczenia ani jako nowe wskazanie do przyznania świadczeń ubezpieczeniowych, ani jako odwołanie świadczenia w przypadku braku jednoznacznej woli w tym zakresie, ponieważ zamiar rozdysponowania mortis causa własnym majątkiem i przeniesienie na osoby trzecie umownego prawa do świadczeń ubezpieczeniowych działają na różnych poziomach.