Jak wynika z badań, stres podczas ciąży może mieć negatywny wpływ na niemowlęta

Jeśli to możliwe, przyszłe mamy powinny podsumować stresujące je czynniki i zasięgnąć pomocy, która umożliwiłaby im zmniejszenie prawdopodobieństwa doświadczenia negatywnych emocji u noworodka, jak wykazują najnowsze badania.

Badania, opublikowane w czasopiśmie Infacy, mówią, że dzieci matek, które doświadczyły dużych wahań emocji, są bardziej podatne na strach, smutek i emocjonalne cierpienie w wieku 3 miesięcy niż u matek, które były mniej zestresowane. 

Kobiety z wyższymi wahaniami nastroju częściej zgłaszały, że ich dzieci często wydawały się rozzłoszczone, płaczliwe lub rozdrażnione, gdy były pozostawione w łóżeczku; okazywały cierpienie, gdy były zmęczone i przylegały do rodzica, gdy został przedstawione nieznanej osobie dorosłej, mówi badanie.

„Wiemy, że doświadczanie przez niemowlęta przewlekłej stymulacji układu odpowiedzi na stres (przewlekły podwyższony poziom kortyzolu) lub „stresu toksycznego”, bez bufora opiekuńczego dorosłego, ma wpływ na wczesny rozwój mózgu, układ odpornościowy i epigenetykę” – powiedziała dr Marian Earls, przewodnicząca Rady ds. Zdrowego Rozwoju Umysłowego i Emocjonalnego Amerykańskiej Akademii Pediatrii w e-mailu. Sama jednak nie brała udziału w badaniu.

Pomiary wykonane nad niemowlętami matek z depresją poporodową rzucają również światło na inne potencjalne skutki. Na przykład, dzieci matek z depresją są bardziej narażone na wyższy poziom hormonu stresu (kortyzolu) w wieku przedszkolnym, „a te zmiany  są związane z lękiem, ostrożnością społeczną i wycofaniem”, zgodnie z oświadczeniem politycznym AAP dotyczącym depresji po porodzie.

Te dzieci mogą mieć „słabą samokontrolę, słabe relacje z rówieśnikami, problemy szkolne i być agresywne”, a także zaburzenia z przywiązaniem, problemy z zachowaniem oraz depresję i inne zaburzenia nastroju.

Jednak badanie z 2019 r. wykazało, że jeśli dziecko ma opiekuńczą osobę dorosłą, która może zapewnić bezpieczną i stabilną relację, wiele przeciwności z dzieciństwa można zniwelować.

Zbieranie danych o stresie w czasie rzeczywistym

Badacze zlecili 72 kobietom wypełnienie ankiety na temat poziomu stresu do czterech razy dziennie w okresie 14 tygodni ciąży. Kiedy ich dzieci skończyły 3 miesiące, matki wypełniły Kwestionariusz Zachowania Niemowląt, ankietę, która mierzy temperament niemowląt.

Mierzenie wzrostów i spadków stresu w czasie rzeczywistym podczas ciąży pozwoliło naukowcom zobaczyć bardziej kompleksowy obraz poziomu napięcia u kobiet.

Wysokie wahania (nastroju) mogą oznaczać, że „osoby mają większą niestabilność w swoich obecnych okolicznościach życiowych lub że osoby te mogą mieć tendencję do postrzegania swoich okoliczności jako mniej stabilnych, lub mieć większe trudności z regulowaniem swoich emocji” – powiedziała główna autorka badania, Leigha MacNeill, adiunkt nauk medycznych i społecznych w Feinberg School of Medicine w Northwestern University w Chicago.

Te częste zmiany mogą powodować ważne implikacje dla rozwoju emocjonalnego dzieci, powiedziała MacNeill.

Kolejnym krokiem w badaniach zespołu badawczego jest przyjrzenie się, jak biologia matki zmienia się wraz ze zmianami poziomu stresu, aby naukowcy mogli dowiedzieć się więcej o tym, jak wpływa on na dziecko.

Ponadto, normalne jest doświadczanie pewnego stresu podczas ciąży, więc potrzeba więcej danych, aby określić, jakie rodzaje i poziomy stresu wpływają na matkę i jej dziecko, mówi MacNeil.

Pandemia nie wypłynęła na schematy stresowe

Chociaż naukowcy nie zamierzali przeprowadzać tego badania podczas pandemii, był to szczęśliwy wypadek, ponieważ pozwolił im sprawdzić, czy poziom stresu u kobiet w ciąży był inny przed i podczas Covid-19.

„Odkryliśmy, że uczestniczki zgłaszały podobne poziomy stresu, niezależnie od tego, czy ich pomiary zostały wykonane przed czy w trakcie pandemii”, powiedziała MacNeill.

Badanie jest jednak ograniczone, ponieważ większość badanych kobiet należała do klasy średniej i wyższej, miała partnerów i była dobrze wykształcona, co mogło uchronić je przed wieloma stresami odczuwanymi przez rodziny podczas pandemii, twierdzą autorzy.

Jak zmniejszyć stres przed i po ciąży

Odczuwanie stresu podczas ciąży jest naturalne, jednak istnieją strategie zapobiegające negatywnemu wpływowi ciąży na kobiety i ich dzieci. 

Przyszłe mamy mogą wypróbować ćwiczenia głębokiego oddychania, aby zmniejszyć stres i obniżyć tętno . Jedną z technik jest oddychanie brzuszne, które polega na tym, że wdycha się przez nos przez pięć sekund, a następnie wydycha przez nos przez kolejne pięć sekund.

Według raportu z 2019 roku opublikowanego w czasopiśmie Medicina, ćwiczenia przez co najmniej 150 minut tygodniowo mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju depresji oraz zmniejszyć lęk i stres podczas ciąży.

Według Kliniki Mayo, aktywność taka jak joga może wzmocnić mięśnie używane podczas porodu i zmniejszyć nasilenie stanów chorobowych, takich jak nudności i ból pleców. Joga jest również uspokajającą formą aktywności fizycznej, która może poprawić stan psychiczny, poprzez uwalnianie endorfin i hormonów dobrego samopoczucia.

Kobiety powinny porozmawiać ze swoim ginekologiem, aby upewnić się, że aktywność fizyczna jest bezpieczna podczas ciąży.

Angażowanie się w działania zmniejszające stres po porodzie może być również korzystne zarówno dla matek, jak i ich dzieci. Badania wykazały, że stworzenie młodym matkom więcej możliwości „związania się, karmienia piersią i po prostu głaskania dzieci” może pomóc dzieciom w „skuteczniejszym redukowaniu reakcji stresowych”, zauważył AAP w oświadczeniu dotyczącym polityki zapobiegania toksycznemu stresowi w dzieciństwie.

Zarówno pozytywne jak i negatywne wydarzenia życiowe mogą kształtować przyszłość dziecka, stwierdził AAP, dodając, że badania wykazały, że pozytywne doświadczenia, takie jak czytanie książek z „zaangażowanymi, reagującymi opiekunami”, odpowiednia do wieku zabawa z innymi dziećmi i wysokiej jakości opieka dzienna oraz edukacja przedszkolna „mają pozytywny wpływ na uczenie się, zachowanie i zdrowie”.