10 mało znanych faktów o Kleopatrze

1. Kleopatra nie była Egipcjanką.

Mimo, że Kleopatra urodziła się w Egipcie, jej rodzinne korzenie sięgały greckiej Macedonii i Ptolemeusza I Sotera, jednego z generałów Aleksandra Wielkiego. Ptolemeusz panował w Egipcie po śmierci Aleksandra w 323 r. p.n.e. i rozpoczął dynastię władców mówiących po grecku, która trwała przez niemal trzy wieki. Pomimo, że nie była etnicznie Egipcjanką, Kleopatra przyjęła wiele starożytnych zwyczajów swojego kraju i jako pierwsza członkini linii Ptolemeuszy nauczyła się języka egipskiego.

2. Była owocem kazirodztwa.

Podobnie jak wiele rodów królewskich, członkowie dynastii Ptolemeuszy często zawierali małżeństwa w obrębie rodziny, aby zachować czystość rodowodu. Wielu przodków Kleopatry zawarło związki małżeńskie z kuzynami lub rodzeństwem i prawdopodobne jest, że jej właśni rodzice byli bratem i siostrą. Zgodnie z tą tradycją, Kleopatra wyszła za mąż za obu swoich młodocianych braci, z których każdy pełnił rolę jej ceremonialnego małżonka i współregenta w różnych okresach jej panowania.

3. Piękno Kleopatry nie było jej największym atutem.

Rzymska propaganda przedstawiała Kleopatrę jako zdemoralizowaną uwodzicielkę, wykorzystującą swój seksapil jako broń polityczną, ale bardziej znana była prawdopodobnie z powodu swojej inteligencji niż wyglądu. Posługiwała się nawet dwunastoma językami i posiadała wykształcenie z dziedziny matematyki, filozofii, retoryki i astronomii. Egipskie źródła opisywały ją później jako władczynię, która „podniosła rangę uczonych i cieszyła się ich towarzystwem”. Istnieją także dowody na to, że Kleopatra nie była tak fizycznie urodziwa, jak dawniej sądzono. Monety z jej wizerunkiem przedstawiają ją z męskimi cechami i dużym, zakrzywionym nosem, choć niektórzy historycy twierdzą, że celowo przedstawiała się jako męska, co miało być przejawem siły. Starożytny pisarz Plutarch twierdził, że piękno Kleopatry było „nie do końca nieporównywalne”, a to właśnie jej melodyjny głos i „nieodparty urok” czyniły ją tak pożądaną.

4. Miała swój udział w śmierci trojga spośród swego rodzeństwa.

Grabież władzy i spiski były tak samo częścią tradycji Ptolemeuszów jak małżeństwa w obrębie rodziny, a Kleopatra oraz jej bracia i siostry nie byli wyjątkiem. Jej pierwszy małżonek-brat, Ptolemeusz XIII, wygnał ją z Egiptu po tym, jak próbowała przejąć samodzielne panowanie nad tronem, a później stanęli naprzeciw siebie w wojnie domowej. Kleopatra zyskała przewagę, współpracując z Juliuszem Cezarem, a Ptolemeusz utonął w Nilu po przegranej bitwie. Po wojnie, Kleopatra ponownie wyszła za mąż za swojego młodszego brata Ptolemeusza XIV, ale uważa się, że kazała go zamordować, aby umożliwić swemu synowi zostanie współwładcą. W 41 roku p.n.e. zorganizowała również egzekucję swojej siostry, Arsinoe, którą uważała za rywalkę do tronu.

5. Kleopatra umiała robić spektakularne wejścia.

Kleopatra uważała się za żywą boginię i często sprytnie wykorzystywała scenografię, aby oczarować potencjalnych sojuszników i wzmocnić swój boski status. Znany przykład jej talentu do dramatyzmu miał miejsce w 48 roku p.n.e., gdy Juliusz Cezar przybył do Aleksandrii w trakcie jej konfliktu z bratem Ptolemeuszem XIII. Wiedząc, że siły Ptolemeusza przeszkodzą jej w spotkaniu z rzymskim wodzem, Kleopatra została owinięta w dywan – niektóre źródła mówią o lnianym worku – i przemycona do jego prywatnych komnat. Cezar był olśniony widokiem młodej królowej w jej królewskich szatach i wkrótce stali się sojusznikami i kochankami.

Kleopatra zastosowała później podobne sztuczki w swoim spotkaniu z Markiem Antoniuszem w 41 roku p.n.e. Kiedy została wezwana, aby spotkać się z rzymskim triumwirem w Tarsie, przybyła na złotej barce ozdobionej purpurowymi żaglami, popychanej za pomocą srebrnych wioseł. Kleopatra została przystrojona na podobieństwo bogini Afrodyty i zasiadła pod pozłacanym baldachimem, podczas gdy służący przebrani za kupidynów wachlowali ją oraz spalali wonne kadzidło. Antoniusz – który uważał się za wcielenie greckiego boga Dionizosa – został natychmiast oczarowany.

6. Kleopatra mieszkała w Rzymie w czasie zamachu na Cezara.

Kleopatra dołączyła do Juliusza Cezara w Rzymie począwszy od roku 46 p.n.e., a jej obecność wywołała spore poruszenie. Cezar nie ukrywał, że była jego kochanką – przybyła do miasta z ich dzieckiem, Cezarionem – a wielu Rzymian było oburzonych, gdy postawił pozłacany posąg Kleopatry w świątyni Wenus Genetrix. Kleopatra była zmuszona opuścić Rzym po tym, jak Cezar został zamordowany w senacie rzymskim w 44 roku p.n.e., ale do tego czasu zdążyła już odcisnąć swoje piętno w mieście. Jej egzotyczna fryzura i perłowa biżuteria stały się modnym trendem, i według historyczki Joann Fletcher, „tyle rzymskich kobiet przyjęło «look Kleopatry», że ich rzeźby często były błędnie uważane za samą Kleopatrę”.

7. Kleopatra i Marek Antoniusz założyli własny klub do picia.

Kleopatra rozpoczęła swój legendarny romans z rzymskim generałem Markiem Antoniuszem w roku 41 p.n.e. Ich związek miał charakter polityczny – Kleopatra potrzebowała Antoniusza, aby chronił jej koronę i zachował niezależność Egiptu, podczas gdy Antoniusz potrzebował dostępu do bogactw i zasobów jej państwa – ale równocześnie uwielbiali swoje towarzystwo. Według starożytnych źródeł, zimę w 41-40 roku p.n.e. spędzili prowadząc w Egipcie życie pełne rozrywki i przepychu, a nawet założyli własne towarzystwo do picia znane jako „Niezrównane Wątroby”. Grupa organizowała nocne uczty i hulanki z winem, a jej członkom zdarzało się brać udział w skomplikowanych grach i konkursach. Jedną z ulubionych aktywności Antoniusza i Kleopatry miało być wędrowanie po ulicach Aleksandrii w przebraniu i robienie sobie żartów z mieszkańców miasta.

8. Dowodziła flotą w bitwie morskiej.

Kleopatra ostatecznie wyszła za mąż za Marka Antoniusza i miała z nim troje dzieci, ale ich związek wywołał ogromny skandal w Rzymie. Rywal Antoniusza, Oktawian, wykorzystał propagandę, aby przedstawić go jako zdrajcę pod wpływem przebiegłej uwodzicielki, i w roku 32 p.n.e. Senat Rzymski wypowiedział wojnę Kleopatrze. Konflikt osiągnął kulminację w następnym roku w słynnej bitwie morskiej pod Akcjum. Kleopatra osobiście dowodziła kilkudziesięcioma egipskimi okrętami wojennymi wraz z flotą Antoniusza, ale nie były one w stanie dorównać flotylli Oktawiana. Bitwa szybko przerodziła się w ucieczkę, a Kleopatra i Antoniusz zostali zmuszeni do przebicia się przez rzymski front i ucieczki do Egiptu.

9. Nie wiadomo, czy Kleopatra zmarła na skutek ukąszenia węża.

Kleopatra i Antoniusz mieli popełnić słynne samobójstwo w roku 30 p.n.e., gdy siły Oktawiana uparcie ścigały ich w Aleksandrii. Podaje się, że Antoniusz śmiertelnie pchnął się nożem w brzuch, ale sposób samobójstwa Kleopatry jest znacznie mniej pewny. Legenda głosi, że zmarła, kusząc aspa – najprawdopodobniej jadowitego węża lub egipską kobrę – do ugryzienia jej ramienia, ale starożytny kronikarz Plutarch przyznaje, że „nikt nie zna prawdziwego przebiegu wydarzeń”. Twierdzi, że Kleopatra znana była również z ukrywania śmiercionośnej trucizny w jednym z grzebieni do włosów, a historyk Strabon zauważa, że mogła zastosować jakąś zabójczą „maść”. Z tego powodu wielu naukowców podejrzewa teraz, że użyła szpilki zamoczonej w jakiejś silnie trującej substancji – jadzie węża lub innego rodzaju truciźnie.

10. Film z roku 1963 o Kleopatrze był jednym z najdroższych filmów wszech czasów.

Królowa Nilu była portretowana na srebrnym ekranie przez aktorki takie jak Claudette Colbert i Sophia Loren, ale najbardziej znana Kleopatra (z filmu Kleopatra z 1963 roku) to ta, w którą wcieliła się Elizabeth Taylor. Film był dotknięty problemami zarówno w kwestii produkcji, jak i scenariusza, a jego budżet wzrósł ostatecznie z 2 milionów dolarów do 44 milionów dolarów, z czego około 200 000 dolarów przeznaczono na pokrycie kosztów kostiumów Taylor. Był to najdroższy film w historii w momencie jego premiery i niemalże doprowadził do bankructwa jego wytwórnię filmową, mimo że odniósł ogromne sukcesy kasowe. Jeśli wziąć pod uwagę inflację, Kleopatra pozostaje jednym z najdroższych filmów w historii, nawet dzisiaj.