Dlaczego wywiad księżnej Diany dla BBC zszokował świat?

Wywiad księżnej Diany z Martinem Bashirem dla BBC został wyemitowany 20 listopada 1995 r. jako część serialu dokumentalnego Panorama. Nakręcony w salonie Diany w Pałacu Kensington, przeszedł do historii dzięki szczerości, z jaką księżna opowiadała o szczegółach swojego życia jako członkini brytyjskiej rodziny królewskiej oraz o swoim małżeństwie, w tym zmaganiach z depresją poporodową, bulimią i, co najbardziej szokujące, romansie męża z Camillą Parker Bowles. Był to ostateczny cios dla przeżywającego kryzys związku Karola i Diany. W 2021 r. na pierwsze strony gazet trafiły rewelacje dotyczące podstępnego sposobu, w jaki Bashir uzyskał zgodę na wywiad. W ten sposób Diana, 24 lata po swojej przedwczesnej śmierci, znów znalazła się w centrum uwagi. Pojawiły się również nowe pytania dotyczące roli, jaką odegrały media w tragicznie krótkim życiu „księżnej ludu”.

Problemy ze zdrowiem psychicznym

W wywiadzie Diana opowiedziała o braku wsparcia ze strony rodziny królewskiej, kiedy zmagała się z depresją poporodową: „Cóż, być może byłam pierwszą osobą w tej rodzinie, która kiedykolwiek miała depresję lub otwarcie płakała”, powiedziała. „To oczywiste, że wszyscy czuli niechęć, bo skoro nigdy wcześniej nie byli świadkami podobnego zachowania, skąd mogli wiedzieć, co zrobić w takiej sytuacji”. Dodała, że szybko spisano ją na straty: „Od tego czasu wszyscy przypięli mi etykietę niestabilnej emocjonalnie i niezrównoważonej psychicznie. I niestety, wydaje się, że taka opinia już się utrwaliła”. Diana przyznała również, że regularnie się okaleczała, a także otwarcie opowiedziała o bulimii. Za powód cierpienia podała rozpadający się związek: „To był objaw tego, co działo się w moim małżeństwie. Wołałam o pomoc, ale dawałam złe sygnały, a ludzie znaleźli własne usprawiedliwienie. Zdecydowali, że przyczyną bulimii jest moja niestabilność”. Jej szczerość była niemal rewolucyjna jak na standardy rodziny królewskiej: „Żaden członek rodziny królewskiej nigdy nie opowiadał o bulimii czy samookaleczaniu. Swoimi wypowiedziami Diana przełamała tabu”, mówi Katie Nicholl, autorka książki The New Royals Queen Elizabeth’s Legacy and the future of The Crown, która traktuje o panowaniu królowej Elżbiety II.

„W tym małżeństwie było nas troje”

Zarówno Karol, jak i Diana opowiadali o rozpadzie ich małżeństwa w prasie. Diana dostarczyła informacji na temat swojego życia Andrew Mortonowi, autorowi książki Diana: prawdziwa historia. Z kolei Karol przyznał się do romansu podczas rozmowy z Jonathanem Dimbleby’em, który napisał biografię księcia Walii. Ale to podczas wywiadu dla BBC, Diana po raz pierwszy bezpośrednio nazwała Camillę Parker Bowles „tą trzecią” w swoim małżeństwie. Jak powiedziała Bashirowi: „W tym małżeństwie było nas troje, więc było trochę tłoczno”. Następnie przyznała się do swojego romansu z oficerem Jamesem Hewittem, który był jej instruktorem jazdy konnej. Przyznała, że czuła się „bardzo zawiedziona”, gdy dowiedziała się o udziale Hewitta w wydaniu książki o ich romansie. „To był szokujący wywiad, ponieważ Diana opowiedziała o swoim życiu własnymi słowami, a wszystko, co mówiła, było kontrowersyjne”, mówi Nicholl. „Po raz pierwszy to księżna przejęła kontrolę nad tym, co pisze się o niej w mediach”.

Diana o Karolu jako przyszłym królu

Zapytana o to, czy Karol chce zostać władcą, Diana powiedziała Bashirowi: „Zawsze kiedy o tym rozmawialiśmy, dochodziło między nami do sprzeczek”, a „Bycie królem jest trochę bardziej duszące. A ponieważ znam jego charakter, myślę, że to najwyższe stanowisko, znacznie by go ograniczyło i nie jestem pewna, czy byłby w stanie się przystosować do tej roli”. „Podawanie przez nią w wątpliwość zdolności Karola do bycia dobrym królem niezwykle zaszkodziło całej instytucji”, twierdzi Nicholl. „Istnieje cienka granica między udzielaniem się w mediach, które działa na korzyć rodziny królewskiej, a ujawnieniem zbyt wielu szczegółów na temat monarchii”.

Negatywne skutki wywiadu Diany dla BBC

Chociaż od 1992 roku Karol i Diana pozostawali w separacji, wywiad dla BBC z roku 1995 był ostatecznym ciosem dla ich małżeństwa. „Rolę odegrały zarówno czynniki osobiste, jak i polityczne”, mówi Carolyn Harris, historyczka, pisarka i królewska komentatorka. „Na poziomie osobistym było to stresujące dla wnuków królowej, książąt Williama i Harry’ego. Na poziomie politycznym, ponieważ Diana sugerowała, że Karol nie nadaje się na króla”. Miesiąc po nakręceniu wywiadu, królowa Elżbieta II wysłała do Karola i Diany pismo, w którym wezwała ich do sfinalizowania rozwodu. „Królowa widziała szkody, jakie to małżeństwo wyrządziło monarchii jako instytucji. Elżbieta II stawiała reputację i dobro monarchii ponad wszystko”, mówi Nicholl. Wywiad ten głęboko zasmucił również rodzinę Diany i jej najbliższych – w tym księcia Williama. „To był jeden z nielicznych przypadków, kiedy pokłóciła się z synem”, dodaje Nicholl. W 2021 roku książę William wydał publiczne oświadczenie na temat wywiadu, w którym stwierdził, że ten „znacznie przyczynił się do pogorszenia relacji jego rodziców i zranił niezliczoną liczbę osób”. Poprosił, aby wywiad nigdy więcej nie był emitowany.

Bashir uzyskał zgodę na wywiad w „podstępny sposób”

Rozmowa odbyła się w największej tajemnicy, sprzęt przemycono do pałacu Kensington, a zarząd BBC strategicznie nie ujawnił szczegółów na temat tego, jak zaplanowano i zrealizowano wywiad. W 2020 roku BBC zatrudniło sędziego Johna Dysona, aby ten przeprowadził śledztwo w sprawie oskarżeń dotyczących tego, że Bashir wprowadził Dianę w błąd w celu przeprowadzenia wywiadu. Raport Dysona wykazał, że Bashir w „podstępny sposób” zdobył zaufanie księżnej, w tym fałszował wyciągi bankowe, które podsyciły jej paranoję, że jest inwigilowana: „Diana uwierzyła, że pałac dokładnie kontroluje jej rozmowy i ruchy”, mówi Harris. W 2021 roku książę William skrytykował sposób, w jaki doszło do wywiadu, mówiąc: „Działania BBC znacznie przyczyniły się do pogłębienia u niej poczucia strachu, paranoi i osamotnienia”. „Chociaż zawsze chciała takiej rozmowy, nie należy zapominać o tym, że sposób w jaki do niej doszło zupełnie dyskredytuje Bashira”, dodaje Nicholl. „Nie wiemy, jak bardzo obawy, które w niej zasiał, skłoniły księżną do udzielenia wywiadu ani czy opowiedziałaby o wszystkim tak odważnie, gdyby nie została oszukana”.

Diana zginęła w wypadku samochodowym zaledwie dwa lata po wywiadzie dla BBC, co sprawiło, że jej słowa jeszcze bardziej utkwiły w pamięci Brytyjczyków. „Diana była w stanie nawiązać tak dobre relacje z ludem dzięki urokowi i wrażliwości”, twierdzi Harris. „Ludzie się z nią utożsamiali, ponieważ czuli się tak, jakby znali ją osobiście, dzięki temu, że tak otwarcie opowiadała o swoich problemach”.