10 Nierozwiązanych tajemnic starożytności

FIGURKA PAJĄKA NA LINIACH NAZCA. DANITA DELIMONT/GETTY IMAGES

Historia starożytna jest pełna nierozwiązanych tajemnic, z których niektóre, od zaginionych miejsc pochówku po zatopione miasta, pochłaniają wyobraźnię publiczną od wieków.

„Ludzi fascynują początki, ludzi fascynują tajemnice” - mówi Andrea M. Berlin, profesor archeologii na Uniwersytecie Bostońskim. „Jesteśmy bardzo ciekawi tego, czego nie możemy zobaczyć, tego co było wcześniej.”

Chociaż niektóre tajemnice prawdopodobnie nigdy nie zostaną rozwiązane, inne są stopniowo odkrywane dzięki pomocy nowych technologii. Jak zauważa Berlin, współczesny archeolog, który znajduje glinianą kulę, może użyć reaktora atomowego, spośród innych narzędzi, aby określić jej skład chemiczny, podczas gdy archeolog z XIX wieku polegałby jedynie na kilofie i taczce.

„Każda nowa technologia, która została udostępniona archeologom, zaczynając od datowania metodą węgla-14 w latach 50. XX wieku, radykalnie popchnęła tę dziedzinę” - mówi Berlin. „Możemy widzieć głębiej, bardziej precyzyjnie i mniejsze detale, a więc jest wiele więcej pytań, które możemy zadać i na które możemy odpowiedzieć.”

Dodaje: „Dowiedzieliśmy się wiele o tym, jak zaawansowanych było wiele starożytnych miejsc.”

W doświadczeniu Berlin profesjonalni archeolodzy zwykle unikają roli popularnego detektywa, zwłaszcza jeśli chodzi o rzeczy takie jak Arka Noego czy grobowce pełne skarbów. Niemniej jednak, dostrzega ona zachwyt, jaki takie tajemnice wywołują.

„Jesteśmy społeczeństwem zorientowanym na teraźniejszość i przyszłość” - mówi Berlin, „więc z mojego punktu widzenia, każdy, kto choć trochę dba o przeszłość, jest wspaniały.”

Oto 10 z najbardziej zagadkowych i wciąż nierozwiązanych tajemnic starożytnego świata, na które warto rzucić okiem:

1. Thonis - Heracleion

Egipskie portowe miasto nad Morzem Śródziemnym, Thonis-Heracleion, służyło jako ważny węzeł handlowy przed założeniem pobliskiej Aleksandrii około 331 r. p.n.e. Mityczny bohater Herakles oraz Helena z Troi rzekomo spędzili tam trochę czasu. Jednak około drugiego wieku p.n.e. centrum miasta runęło z powodu upłynnienia gruntu, możliwie wywołanego trzęsieniami ziemi, tsunami lub powodziami. Ostatecznie całe Thonis-Heracleion zniknęło pod wodą, gdzie trwało zapomniane przez czas, aż zostało odnalezione na początku lat 2000 przez morskich archeologów. Od tamtej pory spośród fal wydobyto wielkie posągi, sarkofagi zwierząt, ruiny świątyń, odłamki naczyń, biżuterię, monety, a nawet 2400-letnie kosze z owocami, rzucając nowe światło na tę prawdziwą Atlantydę.

2. Równina Dzbanów 

Tysiące porośniętych porostem kamiennych dzbanów z epoki żelaza, niektórych o wysokości blisko 10 stóp i ważących kilka ton, ozdabiają górski krajobraz północnego Laosu. Wyrzeźbione głównie z piaskowca i znajdywane w grupach od jednego do 400. Legenda głosi, że giganci używali ich jako kielichów do wina. Wielu archeologów uważa natomiast, że służyły one jako urny pogrzebowe, choć wiele pozostaje niewiadome na temat celu ich użytku, sposobu przemieszczania i cywilizacji, która je wykonała. Najnowsze badania datują niektóre z kamiennych dzbanów na około 1240 r. p.n.e., co czyniłoby je znacznie starszymi niż pochowane w pobliżu ludzkie szczątki. Komplikując sprawę, wiele z nich stoi na polach niewybuchów, pozostałości po masowej kampanii bombardowania USA podczas wojny w Wietnamie, dlatego nie można ich bezpiecznie badać.

3. Zatoka Guanabara 

Działając na podstawie wskazówek od miejscowych, kontrowersyjny badacz wraków Robert Marx ogłosił w 1982 roku, że odkrył kilka dwuuchwytowych rzymskich waz, znanych jako amfory, w brazylijskiej zatoce Guanabara. Według Marxa, pokryte małżami amfory stanowiły dowód na to, że Rzymianie byli pierwszymi Europejczykami w Brazylii, wyprzedzając Portugalczyków o ponad 1000 lat. Nie mógł jednak w pełni zbadać miejsca, ponieważ brazylijski rząd zakazał mu przebywania w kraju z powodu domniemanego rabunku i całkowicie zatrzymał eksplorację podwodną. Marx odpowiedział oskarżając brazylijską marynarkę wojenną o zasypanie amfor osadem, aby wykluczyć konieczność przepisywania historii. Do dziś obecność Rzymian na wybrzeżu Brazylii pozostaje wysoce nieudowodniona.

4. Rysunki z Nazca

Około 2000 lat temu, preinkaska cywilizacja wyryła serię ogromnych rysunków w suchym, nadmorskim obszarze Peru. Znane jako rysunki z Nazca, te geoglify pozostawały w dużej mierze nieznane, aż samoloty zaczęły przelatywać nad tym obszarem w latach 30. XX wieku. Do tej pory znaleziono ponad 1000 wzorów: większość z nich to proste linie, sięgające nawet 30 mil, lub kształty geometryczne, od trapezów po spirale, podczas gdy inne przedstawiają zwierzęta i rośliny, w tym pająka, kolibra, małpę, wieloryba, dwugłowego węża, psa oraz postać humanoidalną przezywaną "Astronautą". Niedawno, w 2022 roku, odkryto 168 nowych geoglifów, jednak badacze wciąż nie rozumieją ich celu. Jedna z głównych hipotez wiąże je z rytuałami wodnymi, chociaż pojawiają się również inne przypuszczenia.

5. Kandelabr z Paracas

KANDELABRY, REZERWAT NARODOWY PARACAS W PERU. GERARD LACZ/VW PICS/UNIVERSAL IMAGES GROUP ZA POŚREDNICTWEM GETTY IMAGES

Na północny zachód od rysunków z Nazca, wyryty na zboczu góry z widokiem na Zatokę Pisco w Peru, znajduje się Kandelabr z Paracas, kolejny ogromny geoglif, który rozciąga się na długość około 600 stóp od góry do dołu. Chociaż ceramikę znalezioną na miejscu datuje się na około 200 r. p.n.e., nikt nie zna wieku samego geoglifa. Jego cel i znaczenie pozostają równie niejasne. Jedna teoria mówi, że służył jako narzędzie nawigacyjne dla żeglarzy, podczas gdy inna twierdzi, że przedstawia trójząb boga stwórcy.

6. Sacsayhuamán 

W innym miejscu w Peru, tuż za Cuzco, stoi pozostałość twierdzy Sacsayhuamán, która została starannie wzniesiona przez Inków w latach 1400. Podobnie jak w Machu Picchu, inkascy robotnicy w jakiś sposób przenosili ogromne skały na miejsce - niektóre z nich ważyły 125 ton lub więcej - zanim kamieniarze obrobili je, używając jedynie narzędzi z brązu i kamienia, a następnie połączyli je bez zaprawy. Chociaż hiszpańscy kolonizatorzy rozebrali większość budowli na materiały budowlane, Sacsayhuamán pozostał na tyle stabilny konstrukcyjnie, że przetrwał duże trzęsienia ziemi i inne zniszczenia czasu.

7. Grobowiec Kleopatry 

Jak na starożytnego władcę, wiele wiadomo o Kleopatrze VII, zwanej ostatnią królową Egiptu, która niesławnie związała się zarówno z Juliuszem Cezarem, jak i Markiem Antoniuszem, a następnie popełniła samobójstwo w 30 r. p.n.e. po przegranej Antoniusza w Bitwie pod Akcjum. Jednak lokalizacja grobu jej i Antoniusza - podobno zostali pochowani razem - pozostaje kompletną tajemnicą. Niektórzy badacze sądzą, że znajdował się on w Aleksandrii, niegdyś kulturalnym centrum świata śródziemnomorskiego, lecz został utracony podczas tsunami, które przeszło przez miasto w 365 r. n.e. Inni podejrzewają inne miejsca w Delcie Nilu, być może w świątyni poświęconej Izydzie i Ozyrysowi, bogom, z którymi Kleopatra i Antoniusz odpowiednio się kojarzyli. Oprócz grobu Kleopatry, inne legendarne zaginione miejsca pochówku to te Aleksandra Wielkiego i Czyngis-chana.

8. Manuskrypt Voynicha 

W 1912 r. handlarz rzadkich książek Wilfrid Voynich nabył średniowieczny manuskrypt, który jak twierdził, był przechowywany w "starożytnym zamku w południowej Europie". Napisany w wymarłym języku lub kodzie, którego nikt nie rozpoznał i wypełniony dziwnymi ilustracjami fikcyjnych roślin oraz nagich kobiet, od tamtej pory zaskakiwał uczonych, w tym Alana Turinga i FBI - próbowali i nie udało im się rozwiązać zagadki. Przez lata kilka osób twierdziło, że udało im się go rozszyfrować, ale za każdym razem spotykali się z masowym chórem wątpliwości. Niektórzy podejrzewają, że cała sprawa to skomplikowany żart. Obecnie przechowywany na Uniwersytecie Yale, manuskrypt Voynicha jest dostępny do wglądu dla każdego, kto chciałby spróbować rozwiązać zagadkę raz na zawsze.

9. Monument Yonaguni

PŁETWONUREK BADA PODWODNĄ STRUKTURĘ SKALNĄ U WYBRZEŻY JAPOŃSKIEJ WYSPY YONAGUNI. HOISEUNG JUNG / EYEEM / GETTY IMAGES

Przy wybrzeżu japońskiej wyspy Yonaguni leży podwodna struktura skalna, o długości co najmniej 165 stóp i szerokości 65 stóp, przypominająca ręcznie wykonaną piramidę schodkową. Odkryta w latach 80. XX wieku i obecnie znana jako Monument Yonaguni, przez niektórych badaczy uważana jest za ruiny starożytnej cywilizacji. Jednak wielu innych naukowców twierdzi, że "Atlantyda Japonii" to nic innego jak ciekawe zjawisko naturalne kształtowane przez unoszenie się tektoniczne i prądy oceaniczne.

10. Stonehenge

STONEHENGE BADANO OD DZIESIĘCIOLECI, ALE JEGO PIERWOTNE PRZEZNACZENIE POZOSTAJE NIEUCHWYTNE.

Budowa Stonehenge, jednego z najbardziej ikonicznych prehistorycznych zabytków na świecie, rozpoczęła się około 5,000 lat temu, zanim Anglia weszła w erę brązu. Po trwających wieki badaniach, większość badaczy zgadza się, że pełnił funkcję miejsca pochówku — a obecnie wiadome jest, skąd pochodziły te masywne kamienie. Jednak inne sekrety Stonehenge, dotyczące jego możliwego znaczenia religijnego, ceremonialnego, astronomicznego i terapeutycznego, uparcie pozostają nieznane.