Czym jest Dzień Ziemi, kiedy się odbywa i co dzięki niemu osiągnięto ?

Dzień Ziemi odbywa się 22 kwietnia. Zdjęcie: Getty Images.

Wydarzenie to rozpoczęło się w 1970 roku w Stanach Zjednoczonych, a obecnie jest obchodzone na całym świecie.

Czym jest Dzień Ziemi i kiedy się odbywa?

Dzień Ziemi to globalne wydarzenie, którego celem jest podkreślenie znaczenia ochrony środowiska. Odbywa się co roku 22 kwietnia. Inicjatywa została założona  w 1970 roku przez Gaylorda Nelsona, amerykańskiego senatora i ekologa, oraz Denisa Hayesa, absolwenta Uniwersytetu Harvarda. Obaj byli coraz bardziej zaniepokojeni szkodami wyrządzonymi środowisku naturalnemu w USA, takimi jak te spowodowane dużym wyciekiem ropy naftowej w 1969 roku w Santa Barbara w Kalifornii. Wymyślili Dzień Ziemi jako sposób na zaangażowanie opinii publicznej i wprowadzenie  kwestii ekologicznych do krajowej agendy. W pierwszym Dniu Ziemi 20 milionów ludzi w całych Stanach Zjednoczonych wyszło na ulice. Wydarzenie stało się wydarzeniem globalnym w 1990 roku, a obecnie bierze w nim udział ponad miliard osób w każdym wieku w prawie 200 krajach.

"Obchody Dnia Ziemi są często pierwszym działaniem na rzecz ochrony środowiska dla wielu ludzi" – mówi prezes Earthday.org, Kathleen Rogers.

Co się dzieje z okazji Dnia Ziemi 2024?

Temat przewodni na rok 2024 "Planeta kontra tworzywa sztuczne", ma na celu podniesienie świadomości na temat szkodliwości zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi dla zdrowia ludzi i planety. Poprzednie wydarzenia obejmowały szereg zagadnień środowiskowych, od zmian klimatycznych i czystej energii po ochronę gatunków i korzyści płynące z sadzenia drzew. Tegoroczne wydarzenie koncentruje się na historycznym traktacie ONZ w sprawie tworzyw sztucznych, który ma zostać uzgodniony do końca 2024 roku. Ponad 50 krajów, w tym Wielka Brytania, wezwało do położenia kresu zanieczyszczaniu  tworzywami sztucznymi do 2040 roku. Organizatorzy Dnia Ziemi chcą jednak pójść dalej i wzywają do zmniejszenia produkcji wszystkich tworzyw sztucznych o 60% do 2040 roku. Organizatorzy zasugerowali, że ludzie mogą zgłosić się na ochotnika do akcji sprzątania lub dowiedzieć się więcej o szkodach wyrządzonych przez zanieczyszczenie plastikiem.

Co udało się osiągnąć dzięki Dniu Ziemi?

W ciągu kilku lat od pierwszego Dnia Ziemi w 1970 r. powołano amerykańską Agencję Ochrony Środowiska i ustanowiono lub znacząco wzmocniono kilka przepisów dotyczących ochrony środowiska, takich jak ustawa o czystym powietrzu. Niedawne wydarzenia obejmowały sadzenie setek milionów drzew, wspieranie rolników w stosowaniu zrównoważonych praktyk rolniczych oraz rozpoczynanie projektów związanych z  klimatem na całym świecie. Niektórzy obserwatorzy wskazują również na znaczenie Dnia Ziemi w promowaniu kwestii środowiskowych z powrotem do krajowych i międzynarodowych strategii.

"Biorąc pod uwagę, że wiele kwestii sprawia, że nasze wyzwania środowiskowe znajdują się na liście priorytetów społeczeństwa, wydarzenia takie jak Dzień Ziemi przypominają nam o długoterminowych kosztach krótkoterminowości" – mówi Yvo de Boer, były szef ONZ ds. klimatu.

W 2016 roku Dzień Ziemi został symbolicznie wybrany na oficjalne podpisanie przełomowego porozumienia klimatycznego z Paryża, które zostało uzgodnione pod koniec 2015 roku. Po raz pierwszy, kiedy kraje świata wspólnie uzgodniły cele mające na celu ograniczenie  globalnego ocieplenia.

Co krytycy sądzą o Dniu Ziemi?

Niektórzy krytycy ostrzegają, że te osiągnięcia dają fałszywe poczucie postępu. Wiele wskaźników środowiskowych – od globalnych temperatur po wymieranie gatunków – zmienia się gwałtownie z powodu działalności człowieka. Dotychczasowe wysiłki nie przyniosły oczekiwanych rezultatów w celu powstrzymania lub odwrócenia tych tendencji. Niektóre osoby i firmy zostały również oskarżone o wykorzystywanie Dnia Ziemi jako okazji do mylącego promowania swoich referencji ekologicznych, bez wprowadzania rzeczywistych zmian, które są potrzebne. Nazywa się to "greenwashingiem". Na przykład działaczka Greta Thunberg napisała na Twitterze w 2022 r., że Dzień Ziemi "stał się okazją dla ludzi u władzy, aby opublikować swoją miłość do planety, jednocześnie niszcząc ją z maksymalną prędkością".

"Wszyscy wiemy, że greenwashing ma miejsce i jest to irytujące" – powiedziała BBC News organizatorka Dnia Ziemi, pani Rogers.

"Nie jest to kwestia, którą wywołaliśmy, ale wiemy, że Dzień Ziemi jest cynicznie wykorzystywany przez niektóre firmy do (niewłaściwego) wykorzystywania etosu zrównoważonego rozwoju dla własnych korzyści".

"Rządy muszą podjąć zdecydowane działania i rozprawić się z każdą firmą lub branżą okłamującą konsumentów".