Dlaczego duńska rodzina królewska jest tak popularna wśród Duńczyków

Źródło: www.kongehus.et.dk 
 

Gdy 14 stycznia Fryderyk X wkroczył na balkon Pałacu Christiansborg, by zostać ogłoszonym królem Danii, tłumy czekały na niego, by bić brawo i cieszyć się. Dziesiątki tysięcy zebrały się w Kopenhadze. Ta chwila nie tylko oznacza wydarzenie historyczne, ale także podkreśla trwałą popularność duńskiej rodziny królewskiej, pokazując niezachwiane poparcie Duńczyków. Mimo że monarchia może przywoływać skojarzenia ze staroświeckimi wierzeniami, system ten przetrwał w wielu regionach świata. Szczególnie w Europie funkcjonuje ona w ramach demokratycznych i konstytucyjnych, w których ograniczona jest jej pierwotna władza i zredukowana do roli głównie ceremonialnej. Jednakże monarchia pozostaje głową państwa, zachowując ogromny wpływ i szerokie poparcie. Od Wielkiej Brytanii, najbardziej znanej rodziny królewskiej, po Hiszpanię, która jest najbardziej nękana, w Europie pozostało dwanaście monarchii, wliczając w to rodziny królewskie państw skandynawskich, Szwecji, Norwegii i Danii.

Jeden z najpopularniejszych w Europie

Wstąpienie na tron ​​Fryderyka X w styczniu ponownie zwróciło uwagę na korony, ich role, przywileje i publiczne pieniądze wydawane na ich członków. Jeden aspekt wyróżnia się na tle Kopenhagi: rodzina królewska uważana jest za jedną z najpopularniejszych w Europie. Według sondażu przeprowadzonego przez agencję Epinion dla DR, w styczniu, jeszcze przed wstąpieniem na tron, Fryderyk cieszył się 86-procentowym poparciem Duńczyków. Jego matka, była królowa Małgorzata II, i jego żona Maria, urodzona w Australii królowa, miały 89%. Nie bez powodu Frederik wspomniał o swojej żonie w przemówieniu akcesyjnym i w późniejszym liście do parlamentu.

Małgorzata II i kobiety pracujące

Korona duńska cieszy się ogromną popularnością od kilkudziesięciu lat. Jednakże nie zawsze tak było. Sytuacja wyglądała zupełnie inaczej, gdy w 1972 roku tron ​​objęła Małgorzata II. Wówczas badanie przeprowadzone przez agencję Gallup wykazało, że 42% Duńczyków popierało monarchię, podczas gdy 40% uważało, że kraj powinien zmierzać w kierunku republiki. Małgorzacie II, która zasiadała na tronie przez 52 lata, udało się w pewnym sensie zmienić poglądy ludzi. W 2018 r. 76,7% respondentów popierało monarchię, podczas gdy liczba osób opowiadających się za republiką spadła do 14,6%. Również liczba sceptyków spadła do prawie połowy: 8,7%. Rodzina królewska cieszy się wysokim poparciem. Jak królowej udało się zmienić perspektywę? Jørgen Albæk Jensen, emerytowany profesor prawa na Uniwersytecie w Aarhus, zwrócił uwagę na okoliczności historyczne, które mają znaczenie. Małgorzata była pierwszą kobietą, która wstąpiła na tron ​​po referendum w 1953 r., w wyniku którego zmieniono Akt Sukcesji, co umożliwiło kobietom dziedziczenie tronu w przypadku, gdy nie miały braci. Fryderyk IX i królowa Ingrid mieli trzy córki i żadnego syna. Gdyby w świecie, w którym panują głęboko zakorzenione normy patriarchalne, to prawo to nie zostałoby zmienione, następcą tronu zostałby młodszy brat króla. „To był popularny przypadek, gdy na tronie zasiadała kobieta, co było dość nieoczekiwane w tamtych czasach, ponieważ było to nadal społeczeństwo zdominowane przez mężczyzn” – mówi Jensen, który specjalizuje się w prawie sukcesji tronu. „Jednak transformację łatwo przeprowadzono w drodze referendum” – dodaje. Małgorzata II została królową w okresie, gdy kobiety masowo wchodziły na rynek pracy.

Dobry mówca

Biorąc pod uwagę ten punkt wyjścia, należy wziąć pod uwagę jeszcze inne czynniki. Królowa Małgorzata II była dobra w wygłaszaniu przemówień wykraczających poza zwykłe oświadczenia, szczególnie w odniesieniu do takich tematów, jak osoby starsze, urbanistyka i ograniczenia technologiczne. Podobnie jak jej ojciec, postrzegała swoją postać jako apolityczną i starała się pielęgnować tradycje, jednocześnie akceptując nowoczesność. Anne Ingeborg Frank Sørensen, ekspertka ds. zmieniającej się roli królowej i starsza doradczyni w Wydziale Kultury i Społeczeństwa Uniwersytetu w Aarhus, podkreśla, że ​​była królowa mądrze korzystała z mediów w okresie wzrostu wpływu telewizji. „Skorzystała z okazji, by zrobić coś więcej i co roku wygłaszać noworoczne przemówienie” – mówi Sørensen i dodaje: „To nie było czymś bardzo centralnym przed jej ojcem. Teraz stało się czymś, co każdy widzi w Sylwestra. I jest czymś, o czym każdy mówi”.

Osoba, Osobiste Znaczenie 

W 1974 roku Margrethe udzieliła wywiadu BBC, która wyemitowała film dokumentalny o jej życiu. Podzieliła się tam swoimi przemyśleniami i odpowiedziała na niektóre zarzuty dotyczące jej roli. Jej zdaniem, rodzina królewska „nadaje ciało” idei kraju. „Uważam, że monarchia, moje miejsce powinno być w jakiś sposób punktem zbornym dla wszystkich, czymś, w czym wszyscy wspólnie uczestniczymy” – powiedziała. Zapytana o znaczenie monarchii w tamtym czasie, w latach 70., wolała odwrócić pytanie. „Dopóki wykonuję swoją pracę najlepiej, jak potrafię i dopóki moje najlepsze zdolności są wystarczająco dobre, to jest to istotne”. I dodała: „Nie chodzi tylko o samą osobę, ale także o samą osobę, która jest ważna”.

Poczucie jedności narodowej

W XXI wieku nadal utrzymują się te same wątpliwości co do monarchii. Niels Wium Olsen, historyk z Uniwersytetu w Aarhus, twierdzi, że głównym celem władzy królewskiej jest „poczucie narodu” i wyrażenie jedności narodowej. „To bardzo mocno osadzone w tradycji. Daje wielu ludziom pewien rodzaj pocieszenia, że ​​istnieje przywódca państwa, który przejawia się w tradycji i dziedziczna sukcesja, która symbolizuje naród duński jako całość” – mówi Olsen. Według Reutersa duńska rodzina królewska otrzymała w 2022 r. prawie 90 mln DKK (około 14 mln funtów), czyli około osiem razy mniej niż monarchia brytyjska, której budżet w tym samym roku wyniósł 86,3 mln funtów . Dotacje te pokrywają wydatki takie jak utrzymanie pałacu, koszty pracownicze i stypendia. Mimo wszystko, poza kontekstem, monarchia jest istotna i popularna w Europie. Dlaczego?

Przywiązany do sławnych ludzi

Frank Farley, profesor i psycholog na Uniwersytecie Temple oraz były prezes Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, dostrzega związek między członkami rodziny królewskiej a osobistościami medialnymi. W wywiadzie dla Time mówi, że ludzie dowiadują się o życiu celebrytów za pośrednictwem mediów. Ekspozycja wiadomości odgrywa ogromną rolę, ponieważ tworzy „pętlę sprzężenia zwrotnego”, która sprawia, że ​​ludzie zwracają na nich uwagę. Ponadto Farley wprowadził koncepcję „zachowania paraspołecznego”, która wyjaśnia, dlaczego ktoś przywiązuje się do osoby, z którą nie ma bezpośredniej interakcji. W tym przypadku królewskość wiąże się z tym, czego uczyły nas bajki od dzieciństwa: z marzeniami o bogactwie, sławie, szczęściu, stylu i wpływach społecznych. W tym sensie rodziny królewskie budzą w ludziach pragnienie heroizmu. „To zostaje z nami, w pewnym stopniu, przez całe nasze życie. Royals i inni ludzie, tacy jak gwiazdy Hollywood i Kardashian, podtrzymują to zjawisko przy życiu” – dodał.

Wysoki standard życia

Poziom demokracji i sytuacja gospodarcza to kolejne aspekty, które trzeba brać pod uwagę w przypadku monarchii europejskich. Kraje skandynawskie, podobnie jak inne zachodnie demokracje republikańskie, cieszą się wysokim standardem życia, który idzie w parze z poparciem społecznym. Bycie członkiem rodziny królewskiej nie gwarantuje jednak natychmiastowego poparcia społecznego. Jørgen Albæk Jensen uważa, że ​​popularność „zależy od osoby sprawującej w danym momencie władzę”. Dziadek królowej Małgorzaty, Chrystian X, angażował się w politykę i próbował nawet powołać rząd, co doprowadziło do demonstracji i zrujnowało jego reputację. Później kolejni monarchowie, król Fryderyk IX i królowa Małgorzata II, przyjęli swoją apolityczną rolę.

Modernizacja i wyzwania

W 2022 roku królowa Małgorzata podjęła decyzję o pozbawieniu tytułów królewskich czwórki dzieci swojego najmłodszego syna, księcia Joachima, chcąc w ten sposób zmniejszyć rozmiary korony i zminimalizować wydatki. Chociaż ta akcja wywołała szok w rodzinie królewskiej, zyskała akceptację społeczną. Co ciekawe, szwedzcy i norwescy członkowie rodziny królewskiej podejmowali podobne kroki w ostatnich latach. Sørensen uważa, że ​​jest to „sprytne” działanie mające na celu pomniejszenie znaczenia elit. „Myślę, że to miało wpływ. Jeśli to widzisz, to jest to mniej więcej skandynawskie podejście do bycia królewskim, w którym zmniejszasz liczbę osób otrzymujących pieniądze od państwa. Więc to trochę sprawia, że ​​jest mniejsze, bardziej efektywne i tańsze dla podatników”, mówi. Albæk Jensen uważa, że ​​jest to kolejny sposób na „unowocześnienie” systemu królewskiego. Uważa, że ​​aby utrzymać poparcie, monarchia powinna ograniczyć liczbę książąt i księżniczek korzystających z funduszy państwowych. Król Fryderyk i królowa Maria mają czwórkę dzieci, tyle samo co książę Joachim, ale mają dwie różne żony. „Rodzina królewska żyje w bardziej luksusowych warunkach niż większość ludzi. Więc jeśli chcesz utrzymać popularność systemu królewskiego, musisz wziąć pod uwagę aspekt finansowania publicznego, to znaczy, że należy to rozważyć, myśląc o ogółu społeczeństwa” – dodaje.

Transparentność w kwestii prezentów

Król Fryderyk X i królowa Maria, cieszący się wysokim poparciem, podjęli już podobne kroki. Ogłosili, że opublikują listę wszystkich prezentów otrzymanych z okazji wstąpienia na tron, takich jak ubrania, samochody i kosztowna biżuteria, podarowanych przez firmy, osoby i przedsiębiorstwa, co stanowi krok w stronę większej przejrzystości. Para królewska od lat wypracowała sobie charakterystyczny sposób nawiązywania kontaktów publicznych. Frederik jest zapalonym biegaczem, ukończył maratony i w 2018 r. zainaugurował „Royal Run”, publiczną imprezę biegową, która odbywa się w pięciu największych miastach Danii. Brał również udział w Tour de Storebælt, wyścigu kolarskim w pobliżu Kopenhagi. Zarówno Frederik, jak i Mary realizowali swoje cele, przy czym Frederik kładł nacisk na ochronę środowiska, a Mary orędowała za prawami kobiet i LGBT. Warto zauważyć, że reprezentują oni nowe pokolenie rodzin królewskich, które nie są spokrewnione z innymi koronami skandynawskimi, jak to było dotychczas. „Próbują sprostać stylowi życia ludności. Frederik i Maria są bliżej ludzi niż Małgorzata II, ponieważ była bardziej wykształcona jako elita. I myślę, że zostali wykształceni, aby być trochę bliżej ludności” – mówi Sorensen.

Unikaj skandali

Jednak, aby pozostać popularnymi, członkowie rodziny królewskiej powinni zachowywać pewien poziom kultury osobistej – dodaje – dzięki temu unikną skandali, które w pewnym momencie historii dotknęły rodziny królewskie. Dostosowanie do współczesnych norm, pielęgnowanie tradycji oraz uwzględnienie interesupublicznego, gospodarki i dystansowanie się od polityki to niektóre z powodów, które tłumaczą popularność monarchii duńskiej i utrudniają życie zwolennikom republiki. Nie jest to jednak scenariusz statyczny. „Monarchia przetrwa, dopóki osoba sprawująca władzę zachowuje się rozsądnie. Kraj mógłby bardzo łatwo przekształcić się w republikę, gdyby jakiś głupiec został królem” – zastanawia się Albæk Jensen.