Dzięki tajemniczej „mapie skarbów” sprzed 4000 lat możemy odkryć starożytny świat

INRAP 

Mapa z epoki brązu na pierwszy rzut oka to po prostu kawałek skały z wyrytymi tajemniczymi znakami. Okazuje się jednak, że tak zwana „płyta Saint-Belec” może doprowadzić archeologów do zaginionych zabytków w północno-zachodniej Francji, podaje francuska agencja informacyjna Agence France-Presse. 

„Ta kamienna mapa jest niezwykle ważna, ponieważ po raz pierwszy udało nam się statystycznie wykazać jej zawartość kartograficzną” – powiedział Newsweekowi Clement Nicolas z instytutu badawczego CNRS, który pracował nad projektem. „Dokładne przedstawienie przestrzennych części płaskorzeźby – Doliny Odety – i dalszych rzek, zwłaszcza meandrów rzeki Aulne, porównano ze współczesnymi mapami poprzez analizy siatek”. 

Zwykle do dokonywania odkryć archeolodzy korzystają z technologii, takich jak sprzęt radarowy i zdjęcia lotnicze. Jednak w tym przypadku, ta starożytna mapa może okazać się równie skuteczna. W 2021 roku, płyta Saint-Belec została uznana za najstarszą mapę Europy i od tego czasu archeolodzy próbują rozszyfrować jej oznaczenia, aby mogła doprowadzić ich do innych znalezisk archeologicznych. Po raz pierwszy odkryto ją w 1900 roku, ale historyk, który dokonał odkrycia, nie był świadomy jego wagi – podaje AFP. 

Następnie w 2014 roku Yvan Pailler, profesor na Uniwersytecie Zachodniej Bretanii, wraz z Nicolasem ponownie odkryli artefakt przechowywany w muzeum i zaczęli bliżej przyglądać się jego oznaczeniom. „Na płycie znajdowało się kilka wygrawerowanych symboli, które od razu nabrały sensu” – Pailler powiedział AFP. 

Do tej pory naukowcy odkryli, że mapa obejmuje obszar o wymiarach około 29 na 21 kilometrów. Archeolodzy uważają, że na obszarze objętym mapą mogło znajdować się kiedyś starożytne królestwo. Zanim będzie można przeprowadzić dalsze badania, trzeba będzie zbadać cały ten obszar i porównać go z płaskorzeźbą, a całkowite ukończenie tego przedsięwzięcia zajmie około 15 lat. Obszary na mapie obejmują góry Roudouallec znajdujące się w regionie Bretanii we Francji. Badacze rozszyfrowali także rzeki zaznaczone na płytach, przedstawione w postaci wybrzuszeń i linii. Kiedy porównali mapę ze współczesnymi, zgodność wynosiła 80%. 

„Na razie zrozumieliśmy jedynie przedstawienia naturalnego krajobrazu (rzek, góry). Teraz naszym zadaniem jest rozszyfrować główne części przedstawionych symboli (owale, koła, kwadraty, puchary)” – powiedział Nicolas. „Niektóre mogą odpowiadać zamkniętym osadom, kurhanom lub szczególnie ważnym punktom zainteresowania. Nasz pomysł polega na posłużeniu się wyłącznie mapą Saint-Bélec do znalezienia przedstawionych na niej miejsc. Wykorzystamy wszystkie dostępne zdjęcia lotnicze i satelitarne, a także nadchodzące badanie LiDAR w celu zidentyfikowania obiektów archeologicznych, które mogły zachować się pod ziemią lub na wzniesieniu. 

„Mamy nadzieję na zdobycie obrazów hiper- i wielospektralnych z powietrza, aby uzyskać dane o wysokiej rozdzielczości na docelowych obszarach, co umożliwi ich lepsze rozpoznanie. Na koniec przeprowadzimy prace terenowe oraz badania piesze i geofizyczne w celu lepszego scharakteryzowania planów i kultur materialnych domniemanych osad, zwłaszcza ogrodzeń, które mogły zostać przedstawione na płycie Saint-Bélec. W kilku miejscach, których kształt lub względne położenie może odpowiadać wyrytym symbolom, przeprowadzimy zaplanowane wykopaliska testowe. Na mapie znajdują się również małe wydrążone obszary, które mogą być oznaczeniem niektórych kurhanów.” 

Zanim jednak zostaną zbadane jakiekolwiek dodatkowe miejsca, badacze zaczną swoje prace od przeszukania miejsca, w którym pierwotnie znaleziono płytę – według Paillera jest to jedno z największych stanowisk z epoki brązu w Bretanii. Pailler powiedział, że przeszukanie tego obszaru w pierwszej kolejności pozwoli im „lepiej umiejscowić odkrycie w kontekście” i umożliwi „datowanie płyty”. Na razie odnaleziono kilka dodatkowych fragmentów należących do płyty. 

„Najlepiej byłoby, gdyby udało się nam zidentyfikować kilka z oznaczonych miejsc, co pomogłoby w lepszym zrozumieniu zastosowania tej mapy i jej chronologii” – powiedział Nicolas. „Jeśli uda nam się odkryć miejsca odpowiadające symbolom przedstawionym na mapie, da nam to wskazówkę co do datowania rycin i dokładniejszy kontekst wyjaśniający, w jakim celu wyryto tę mapę. Wtedy łatwiej będzie odszyfrować jej legendę i zrozumieć znaczenie pozostałych symboli, takich jak na przykład puchary.”