Grzebień z epoki brązu pokazuje starożytną frustrację związaną ze wszami

Siedmiowyrazowa inskrypcja odkryta przez przypadek na mającym 3,700 lat grzebieniu na wszy jest jednym z najstarszych zdań napisanych w alfabecie, według nowych badań.

Inskrypcja na grzebieniu z kości słoniowej jest napisana w kananejskim, najstarszym alfabecie, jest źródłem alfabetu łacińskiego, który jest używany do pisania angielskiego i wielu innych języków europejskich. Słowa te są pokorną prośbą, którą być może podzielają dzisiejsi rodzice małych dzieci: „Niech ten kieł wykorzeni wszy z włosów i brody”.

Małe grupy liter kananejskich zostały zidentyfikowane na fragmentach ceramiki i na grotach strzał, ale po raz pierwszy naukowcy znaleźli pełne zdanie zapisane w tym co, Yosef Garfinkel, profesor archeologii na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, nazwał pierwszym językiem opartym na alfabecie, czyniąc z tego przełomowe odkrycie w historii ludzkiej zdolności pisania.

„Nic podobnego nie zostało wcześniej odkryte. To nie jest królewska inskrypcja… to jest coś bardziej ludzkiego. Bezpośrednio można poczuć więź, z osobą która miała ten grzebień”. Powiedział Garfinkel, współautor badań, które zostały opublikowane w „Jerusalem Journal of Archaeology”.

Najstarszy system piśmienniczy zapoczątkowany około roku pięciotysięcznego był używany przez starożytnych Sumerów w Mezopotamii (tereny dzisiejszego Iraku). Podobnie jak egipskie hieroglify, system ten w późniejszych stadiach jako pismo klinowe, opierał się na setkach piktogramów, które reprezentowały słowa, idee i dźwięki. Garafinkel powiedział, że, Kananejczycy jako pierwsi używali liter, które reprezentowały dźwięki w ich systemie piśmienniczym, który później przekształcił się w fenicki, grecki, a ostatecznie w alfabet, który jest obecnie najczęściej używany.

„Kananejczycy wymyślili alfabet… W dzisiejszych czasach każdy na świecie umie czytać i pisać, używając systemu alfabetycznego. To jest naprawdę jedno        z najważniejszych intelektualnych osiągnieć ludzkości”, powiedział. „Kiedy piszesz po angielsku, tak naprawdę używasz kananejskiego”.

Przypadkowe odkrycie

Grzebień został wykopany w 2016 roku na izraelskim stanowisku archeologicznym zwanym Lachish, kananejskim państwie miejskim w II tysiącleciu p.n.e. Jednakże dopiero w 2021 roku Madeleine Mumcouglu, pracowniczka naukowo-badawcza Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, jako pierwsza zauważyła rycinę, gdy po zakończeniu badań nad resztkami błony na artefakcie zbliżyła obraz na iPhone.

„Zrobiłam zdjęcie moim iPhonem. I nie był on wystarczająco dobry. Więc zaniosłam to do bardzo jasnego światła i zrobiłam kolejne zdjęcie”, powiedziała.

Mumcouglu była zaskoczona zobaczeniem płytkich liter na małym grzebieniu. Po ostrożnym badaniu, zespół badaczy zidentyfikował 17 liter, które tworzyły siedem słów.

Badacze nie byli w stanie określić konkretnej daty grzebienia, pomimo dwóch prób za pomocą radiowęgla, ani wyodrębnić DNA z osadzonych na nim szczątków wszy. Zespół badawczy zakłada, że można go datować na około 1700 rok p.n.e., na podstawie porównania liter z tymi na wyrobach garncarskich lub ceramiką o znanym wieku.

Christopher Rollston, profesor północno-zachodnich języków semickich i literatury na Uniwersytecie George’a Washingtona, powiedział, że „jest miejsce do dyskusji na temat dokładnej daty grzebienia”, ale zgodził się, że napis pochodzi z pierwszej połowy drugiego tysiąclecia p.n.e. Nie był zaangażowany 
w badania.

„Fakt, że inskrypcja odnosi się do życia codziennego jest szczególnie fascynujące. W całej historii ludzkości, wszy były stałym problemem”, powiedział przez e-mail. „Możemy mieć tylko nadzieję, że ten opisany grzebień był przydatny do zrobienia tego, co miał zrobić do wytępienia niektórych z tych irytujących owadów”.

Grzebień wygląda podobnie do dzisiejszych grzebieni na wszy z tworzywa sztucznego lub metalu. Po jednej stronie ma 14 drobnych zębów do usunięcia wszy i jej jajek, podczas gdy po drugiej stronie jest sześć bardziej rozstawionych zębów, które zostały użyte do rozplątywania włosów. Wszy od dawna nękają ludzi. Najwcześniejszym dowodem jest wesz sprzed 10.000 lat na włosach brazylijskiej mumii, ale analiza DNA wskazuje, że współistniejemy 
z wszawicą znacznie dłużej.

Inskrypcja i fakt, że grzebień był zrobiony z kości słoniowej sugerują Mumcuoglu, iż możliwe, że był to prezent od kogoś ważnego. „Z mojego punktu widzenia, to był produkt elitarny”.

Była również zaskoczona niewielkim rozmiarem – mierzy 3,5 centymetra na 2,5 centymetra (1,4 cala na 1 cal)

„Może trzymali cię w kieszeni i używali dyskretnie. Może ludzie wstydzili się mieć wtedy wszy”.