Najstarsza kamienna tablica pokryta inskrypcją biblijnego Dekalogu sprzedana za ponad 20 milionów złotych

Najstarsza kamienna tablica pokryta inskrypcją Dekalogu, która mogła sięgnąć nawet 8 milionów złotych na grudniowej aukcji. Zdjęcie: Courtesy Sotheby’s

Według oświadczenia międzynarodowej firmie brokerskiej Sotheby’s New York, kamień, który jest datowany na około 1,5 tys. lat aż do późnej epoki rzymsko-bizantyjskiej, był w stanie wywołać ponad 10 minut „intensywnej” licytacji. Firma dodała również, że anonimowy nabywca planuje przekazać artefakt do izraelskiej instytucji.

Ten kamień jest niezwykłym artefaktem ze starożytnego świata – ale leżał zapomniany przez setki lat – ważącym 52 kg i mierzącym 60 cm długości. Został odnaleziony w 1913 roku podczas wykopalisk pod nową linię kolejową w południowej części dzisiejszego Izraela. Znajdował się w pobliżu wczesnych synagog, meczetów oraz kościołów i był pokryty Dekalogiem w piśmie paleo-hebrajskim. Mimo to znaczenie znaleziska nie zostało w pełni docenione i kamień był używany jako bruk przed czyimś domem przez trzy dekady. Inskrypcja została umieszczona twarzą do góry, a kamień był narażony na duży ruch pieszy. Na szczęście historyczne znaczenie płyty zostało ostatecznie rozpoznane oraz zachowane.

Starożytny kamień wystawiony w salonie Sotheby’s New York przed sprzedażą. Zdjęcie: Courtesy Sotheby’s

Według Sotheby’s kamień został sprzedany uczonemu w 1943 roku. Ta nieznana osoba „rozpoznała to jako ważny Dekalog samarytański zawierający boskie przykazania kluczowe dla wielu wyznań, taki, który mógł oryginalnie być wystawiony w synagodze lub prywatnym domostwie”.

Samarytanizm jest starożytną, monoteistyczną religią opartą na pierwszych pięciu księgach Starego Testamentu. Choć jest związany z judaizmem, samarytanizm uznaje górę Gerizim – współczesny zachodni brzeg Jordanu – jako miejsce zamieszkania Jehowy, a nie górę Syjon. Miejsce, w którym tablica była oryginalnie umiejscowiona, zostało prawdopodobnie zniszczone przez rzymskie inwazje w latach 400-600 n.e. lub w wyniku wypraw krzyżowych pod koniec XI wieku, wyjaśniło Sotheby’s. 

W krótkim klipie wideo (wersja angielska) na temat tej sprzedaży, dom aukcyjny opisuje Dekalog z Księgi Wyjścia jako “kamień węgielny prawa i moralności” oraz „tekst założycielski zachodniej cywilizacji”,. Kamień zawiera 20 wersów tekstu, które ściśle odpowiadają wersetom z Biblii, wspólnym dla tradycji żydowskiej, jak i chrześcijańskiej. Jednakże, tylko dziewięć z 10 przykazań z Księgi Wyjścia zostało uwzględnionych, brakującym jest: „Nie będziesz brał imienia Pana Boga swego nadaremno”. W jego miejscu jest nowa dyrektywa o oddawaniu czci na górze Gerizim.

Przed sprzedażą globalny szef działu książek i manuskryptów w Sotheby’s, Richard Austin, powiedział w oświadczeniu prasowym: “Ta niezwykła tablica jest nie tylko nadzwyczaj ważnym historycznym artefaktem, ale również namacalnym połączeniem z wierzeniami, które pomogły ukształtować zachodnią cywilizację. Zetknąć się z tym wspólnym dziedzictwem kulturowym, to jak podróż przez tysiąclecia oraz połączenie z kulturami i wiarami opowiadanymi przez jeden z najwcześniejszych, a także najtrwalszych kodeksów moralnych ludzkości.

W ubiegłym roku Biblia hebrajska licząca ponad 1 tys. lat została sprzedana za prawie 156 milionów złotych w Sotheby’s New York. Codex Sassoon, datowany na późny wiek IX lub początek wieku X, został opisany jako “jeden z najważniejszych i najbardziej wyjątkowych tekstów w historii ludzkości”.