Plan ponownego pokrycia piramidy granitem wywołuje gorącą debatę

Piramida Mykerinosa była kiedyś częściowo pokryta blokami granitowymi, widocznymi w dolnej części. Plan przywrócenia ich większej liczby wywołuje debatę. Źródło: Khaled Desouki/Agence France-Presse — Getty Images

Kiedy w zeszłym tygodniu władze egipskie opublikowały film opisujący plany odnowienia Piramidy Mykerinosa, najmniejszej z trzech głównych piramid w Gizie, przy użyciu granitowych bloków, które niegdyś pokrywały część jej zewnętrznej ściany, początkowa reakcja była szybka – i ostra.

Niektórzy archeolodzy skrytykowali ten pomysł. W komentarzu internetowym, który szeroko odbił się na organizacjach informacyjnych, porównano to do próby „wyprostowania Wieży w Pizie”. Inni obawiali się, że pokrycie znanych wapiennych ścian piramidy nową okładziną spowoduje przekształcenie historycznego krajobrazu w Gizie w namiastkę Disneylandu.

Inicjatywę ogłosił Mostafa Waziri, sekretarz generalny Najwyższej Rady Antyków Egiptu, który w filmie opublikowanym 25 stycznia w mediach społecznościowych nazwał ją „projektem stulecia”. Powiedział, że przedsięwzięcie, kierowane przez koalicję ekspertów egipskich i japońskich, rozpocznie się od co najmniej roku studiów, a następnie międzynarodowy zespół podejmie decyzję, czy kontynuować próbę renowacji bloków granitowych, które niegdyś pokrywały mniej więcej 1/3 dołu piramidy.

Doktor Waziri nie odpowiadał na e-maile ani telefony z prośbą o komentarz. W wywiadzie dla telewizji satelitarnej Ten we wtorek wieczorem odrzucił krytykę, która wybuchła w Internecie, jako „dyskusję w mediach społecznościowych niemającą podstaw w prawdzie”.

Niektórzy krytycy internetowi wydawali się mieć wrażenie, że gładkie bloki granitu widoczne na filmach i zdjęciach piramidy – które ostro kontrastują z bardziej znanym teksturowanym wapieniem powyżej – są nowe. Jednak kilku egiptologów stwierdziło, że prawdopodobnie są to ocalałe granitowe bloki piramidy, które leżą tam od stuleci i które można zobaczyć na fotografiach z 1907 roku. 

Debata wokół piramidy odzwierciedla ciągłe napięcie na polu konserwacji: czy próbować przywrócić dawnym budowlom ich wcześniejszą świetność, czy też maksymalnie zminimalizować interwencje.

„Obie szkoły myślenia wnoszą coś wzniosłego” – stwierdziła Leslie Anne Warden, profesor nadzwyczajny historii sztuki i archeologii w Roanoke College, która podkreśliła, że ​​Egipt nie jest jedynym krajem, który stawia czoła tym kwestiom. „Jeden jest nastawiony nieco bardziej na turystykę. Jeśli wybierasz się do Gizy jako obcokrajowiec, możesz spodziewać się przeniesienia do starożytnego świata. Druga szkoła twierdzi, że pomijasz ogromne fragmenty tego, co się wydarzyło i priorytetowo traktujesz jedną narrację.”

Piramida została zbudowana, aby pomieścić grobowiec króla Mykerinosa, który rządził Egiptem ponad 4000 lat temu. Jest to jedyna z trzech głównych piramid w Gizie, która została pokryta wieloma warstwami granitu asuańskiego – czerwonego kamienia pochodzącego z kamieniołomów położonych ponad 850 km na południe od Gizy. Uczeni uważają, że po śmierci króla piramida nigdy nie została ukończona.

Według Morgana Moroneya, zastępcy kuratora sztuki egipskiej, klasycznej i starożytnej sztuki bliskowschodniej w Brooklyn Museum, na przestrzeni wieków wiele granitowych kamieni odpadło lub zostało usuniętych z tego miejsca z różnych powodów. Powiedziała, że ​​nawet w czasach starożytnych ludzie ponownie wykorzystywali je do budowy pobliskich pomników lub domów. Trzęsienia ziemi, erozja i wandalizm niszczyły je przez wieki.

Salima Ikram, kierowniczka katedry egiptologii na Uniwersytecie Amerykańskim w Kairze, podchodzi do nowego projektu z ostrożnym optymizmem.

„Skanowanie i dokumentowanie piramidy oraz bloków na ziemi jest bardzo przydatne” – stwierdziła. Powiedziała, że ​​gdyby zespół ułożył części, które odpadły z powrotem na miejsce w sposób odwracalny, byłoby to „wyjątkowo rozsądne”. Przestrzegła jednak przed odnawianiem jakichkolwiek bloków, jeśli ich pochodzenie jest niejasne i zasugerowała, że ​​konieczne będą dalsze badania, aby potwierdzić, że piramida może nadal utrzymać ciężar większej ilości granitowej okładziny.

Ibrahim Mohamed Badr, profesor nadzwyczajny na wydziale restauracji i konserwacji zabytków na Uniwersytecie Naukowo-Technologicznym Misr w Gizie, był sceptyczny co do tego, które znajdujące się w tym miejscu kamienie – wiele z nich niepolerowanych – można potwierdzić jako oryginalne w piramidzie.

„Starożytni Egipcjanie wypolerowali bloki podczas instalowania ich w samej piramidzie” – powiedział. „Jakakolwiek próba ich naprawienia i wypolerowania byłaby rażącą ingerencją w pracę starożytnych Egipcjan, którzy nie ukończyli tej piramidy”.

Ministerstwo Antyków nie odpowiedziało na prośbę o komentarz ani nie potwierdziło budżetu projektu. Waziri powiedział w al-Mehwar TV, że początkowa faza projektu – która rozpoczyna się w czasie gwałtownie rosnącego zadłużenia i inflacji w Egipcie – była w całości finansowana przez jego japońskich partnerów. „Nie zapłacimy ani grosza” – powiedział.

Projekt Mykerinosa stanowi część szerszej inwestycji w infrastrukturę Gizy, która obejmuje nowe restauracje i obiekty dla zwiedzających. Wielkie Muzeum Egipskie, które podobno kosztowało 1 miliard dolarów i nad którym pracowano od dwudziestu lat, zostanie otwarte jeszcze w tym roku.