Starożytni Egipcjanie mogli próbować leczyć raka 4000 lat temu

Dwie czaszki pochodzące ze starożytnego Egiptu i przechowywane na Uniwersytecie w Cambridge mogą nosić najwcześniejsze znane ślady leczenia raka. Fot. Tondini, Isidro, Camarós, 2024

Według nowych badań opublikowanych w czasopiśmie naukowym „Frontiers in Medicine”, cienkie nacięcia na jednej ze znalezionych czaszek, datowane na około 4000 lat, mogą być oznakami operacji usunięcia raka lub „pośmiertnej analizy medycznej”.

Uważa się, że czaszka należała do 30-35-letniego mężczyzny żyjącego między 2686 a 2345 rokiem p.n.e., mniej więcej w tym samym czasie, w którym zbudowano Piramidę Cheopsa w Gizie.

Drugie szczątki datowane są na lata 664-343 p.n.e. i należały do kobiety w wieku powyżej 50 lat, która przeżyła złamanie czaszki i miała guza. Naukowcy włączyli czaszkę do swoich badań, ponieważ świadczy ona o poziomie opieki, jaką Egipcjanie byli w stanie zaoferować osobom rannym lub chorym. 

Zespół odkrył ślady nacięć i przeanalizował drugą czaszkę przy użyciu mikroskopii 3D o wysokiej rozdzielczości.

Uważa się, że czaszka należała do człowieka żyjącego mniej więcej w tym samym czasie, w którym zbudowano Piramidę Cheopsa w Gizie. Fot. Tondini, Isidro, Camarós, 2024 

„Konfrontacja dwóch potencjalnych metod leczenia reprezentowanych przez dwa różne typy obrażeń stanowi (...) kamień milowy w historii medycyny” – napisali w swojej pracy autorzy Tatiana Tondini, Albert Isidro i Edgard Camarós.

Starożytny Egipt miał jedną z „najbardziej zaawansowanych baz wiedzy medycznej” w starożytności, z dobrze zachowanymi szczątkami ludzkimi i papirusami oferującymi wgląd w ówczesne praktyki opieki zdrowotnej.

Naukowcy znaleźli już dowody na istnienie protez, plomb dentystycznych i wyleczonych złamań.

Uważają również, że medycyna starożytnego Egiptu była „wystarczająco zaawansowana, aby opisać, sklasyfikować i skutecznie leczyć określone choroby i doznane obrażenia, w tym urazy kości”.

Nowotwory zostały wcześniej znalezione w ludzkich szczątkach, a najstarszy przypadek pochodzi sprzed 1,7 miliona lat, ale ta analiza rzuca nowe światło na tę chorobę.

Według autorów, odkrycia te potwierdzają pogląd, że „rak był znacznie bardziej rozpowszechniony niż wcześniej zakładano”.

Mimo to ich badania wymagają zachowania ostrożności, ponieważ podkreślają, że ich praca opiera się na „niekompletnych szczątkach szkieletowych”, obejmuje tylko dwie osoby i nie wykorzystuje analizy molekularnej.