Zdaniem ekspertów starożytny tekst ujawnia szczegóły dotyczące ostatniego wieczoru i pochówku Platona

Technologiczne „spojrzenie” czyta zwęglony papirus Krajowej Rady ds. Badań Naukowych

Tak zwane zwoje papirusu Herkulanum, które zostały zwęglone po zakopaniu pod warstwami popiołu wulkanicznego po erupcji Wezuwiusza w 79 r. n.e., są nadal badane przez ekspertów wykorzystujących sztuczną inteligencję i inne technologie.

Najnowsze odkrycie wskazuje na to, że Platon został pochowany w tajemniczym, zarezerwowanym dla niego ogrodzie w pobliżu świętego sanktuarium Muz w Akademii Platońskiej w Atenach – twierdzi Graziano Ranocchia, profesor papirologii na Wydziale Filologii i Literatury i Lingwistyki na Uniwersytecie w Pizie. Wcześniej było wiadomo jedynie, że został pochowany w akademii, ale nie było informacji dokładnie gdzie, Ranocchia powiedziała we wtorek CNN. Akademia Platońska została zniszczona w 86 r. p.n.e. przez rzymskiego generała Sullę.

Tekst zawiera także więcej szczegółów na temat ostatniej nocy Platona, który nie był fanem granej muzyki. Wcześniej sądzono, że tak zwane „słodkie nuty” grane przez niewolnicę z Tracji podobają się Platonowi, stwierdzili eksperci podczas prezentacji w Neapolu w zeszłym tygodniu. Jednak obecnie z tekstów wynika, że mimo wysokiej gorączki na łożu śmierci stwierdził, że muzyka fletowa ma „skąpe wyczucie rytmu” – twierdzi Ranocchia, który powiedział, że podzielił się tymi uwagami z gościem z Mezopotamii. „Miał wysoką gorączkę i przeszkadzała mu muzyka, którą grali” – powiedziała Ranocchia.

Nowo odszyfrowany tekst daje także większą jasność co do okoliczności, w jakich Platon został sprzedany jako niewolnik. Podczas prezentacji w Neapolu Ranocchia stwierdził, że musiało do tego dojść albo w 399 r. p.n.e., po śmierci Sokratesa, lub w 404 r. p.n.e. na wyspie Egina, po podbiciu jej przez Spartan.

Tekst stanowi jedynie część z około 1800 zwęglonych zwojów odkrytych w XVIII wieku w budynku, który prawdopodobnie należał do teścia Juliusza Cezara zamieszkującego Herkulanum – nadmorskie miasteczko położone około 20 kilometrów od Pompejów.

Eksperci wykorzystują sztuczną inteligencję, optyczną tomografię koherentną, technikę obrazowania i technologię obrazowania hiperspektralnego w podczerwieni do odczytywania sekwencji wcześniej ukrytego tekstu z częściowo zniszczonych papirusów. Według Ranocchii, który 23 kwietnia przedstawił wyniki na Uniwersytecie w Neapolu, najnowsze odkrycie wynika z fragmentu liczącego ponad 1000 słów – czyli około 30% tekstu – który został odszyfrowany i ponownie rozszyfrowany w ciągu ostatniego roku. Odkrycia dokonano dzięki grantowi Unii Europejskiej (ERC – European Research Council) o wartości 2,5 miliona euro (2,7 miliona dolarów), który został przyznany w 2021 roku. Projekt, zwany projektem szkół greckich, to pięcioletnie badania z wykorzystaniem różnych technologii i metod, które mają pomóc w rozszyfrowaniu delikatnych papirusów.

„Powiększenie tekstu mniej więcej odpowiada odkryciu 10 nowych fragmentów papirusu średniej wielkości” – powiedział podczas prezentacji w Neapolu Kilian Fleischer, redaktor papirusów projektu Szkoły Greckie. „Nowe odczyty często opierają się na nowych i konkretnych faktach z Akademii Platona, literatury hellenistycznej, Filodemosa z Gadary i ogólnie historii starożytnej”.