6 Starożytnych historii zmartwychwstania

Według Nowego Testamentu, Jezus Chrystus został okrutnie pozbawiony życia przez Rzymian około 33 roku naszej ery. Jednak po trzech dniach w grobie, jak mówi opowieść, Jezus cudownie powstał z martwych, ukazał się swoim uczniom i wstąpił do nieba. Zmartwychwstanie Jezusa i jego triumf nad śmiercią jest tym, co chrześcijanie celebrują w Wielkanoc.

Chrześcijaństwo nie jest jedyną starożytną wiarą,oddającą cześć bogu, który umiera, a następnie powstaje z martwych, jak wyjaśnił szkocki antropolog James Frazer w swojej przełomowej pracy naukowej z 1922 roku pt. Złota Gałąź, o religiach i mitologiach świata.

W starożytnym Bliskim Wschodzie, gdzie została napisana Biblia, opowieści o boskiej śmierci i zmartwychwstaniu były ściśle związane z cyklem rolniczym, i Frazer sądził, że wcześni chrześcijanie prawdopodobnie wybrali datę wiosenną dla Wielkanocy, aby zbiegła się z istniejącymi pogańskimi świętami dla ich zmartwychwstałych bogów.

"Wszystkie te zbiegi między chrześcijańskimi a pogańskimi świętami są zbyt bliskie i zbyt liczne, aby były przypadkowe", wywnioskował Frazer.

Oto sześć przykładów historii zmartwychwstania z starożytnych kultur na całym świecie, w tym z Indii, Chin, Mezoameryki i mitologii nordyckiej.

Tammuz, bóg wiosny z Mezopotamii

W starożytnych społeczeństwach rolniczych ostatnie dni zimy oznaczały koniec miesięcy skromnego przetrwania i początek długo oczekiwanej obfitości wiosny i lata. W starożytnej Mezopotamii, jednej z pierwszych cywilizacji rolniczych, ludzie poszukiwali boskich wyjaśnień dla tych corocznych cykli uczt i głodu.

Isztar była wielką matką, boginią Mezopotamii i źródłem płodności i obfitości natury. Jej kochankiem był Tammuz, przystojny młody bóg, który umierał każdej zimy i odchodził do mrocznego świata podziemnego. Przez sześć miesięcy w roku Isztar podróżowała do krainy umarłych, aby ocalić swojego kochanka. W tym czasie świat był pozbawiony wszelkiej płodności, zdolności do rozmnażania i wzrostu.

Co wiosnę, surowa bogini podziemi, Allatu, pozwalała uwięzionym kochankom zostać oblanymi Wodą Życia i powrócić do świata żywych, przywracając życie i zieloną roślinność na ziemię. W babilońskim kalendarzu zmartwychwstanie obchodzono podczas miesiąca Du'ûzu lub "Miesiąca Tammuza", który przypadał pod koniec czerwca i na początku lipca.

Na terenach całego starożytnego Bliskiego Wschodu późniejsze cywilizacje nadały swoje własne znaczenie opowieściom o wiosennym zmartwychwstaniu. Frygowie opowiadali legendę o Atysie, który został wskrzeszony w równonoc wiosenną przez Kybele, boginię płodności. Grecy opowiadali mit o Persefonie, porwanej przez Hadesa, która może powracać każdej wiosny z podziemia, zapowiadając powrót wegetacji i produkcji zbóż.

Ozyrys, egipski bóg śmierci i rolnictwa

Podobnie jak Mezopotamia, starożytna cywilizacja egipska była uzależniona od cykli natury. Szczególnie zależna była od corocznego wiosennego zalewania Nilu, które napędzało rolniczą obfitość na terenie doliny rzeki. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że uporządkowane cykle natury są kontrolowane przez Ozyrysa, boga rolnictwa.

Według egipskiej mitologii, Ozyrys panowałkiedyś na ziemi u boku swojej królowej, Izydy, bogini płodności. Ozyrys został oszukany i zamordowany przez swojego brata Seta, który rozszarpał ciało Ozyrysa i rozproszył jego szczątki po całym Egipcie. Izyda złożyła ciało Ozyrysa z tych części, namaściła je olejem i przeprowadziła skomplikowane obrzędy balsamowania, co wskrzesiło Ozyrysa do wiecznego życia jako boga świata podziemnego.

Starożytni faraonowie mieli nadzieję na osiągnięcie nieśmiertelności dzięki tym samym obrzędom balsamowania i mumifikacji, które wykorzystała Izyda, aby wskrzesić Ozyrysa. Z czasem nawet zwykli Egipcjanie decydowali się na mumifikację w nadziei na pokonanie śmierci tak, jak zrobił to Ozyrys. Królewskie mumie, jak na przykład Tutanchamona, znajdywano w grobowcach w maskach pogrzebowych przedstawiających podobiznę Ozyrysa.

Przechytrzenie śmierci w starożytnych Indiach

Dalej na wschodzie, w Indiach, istnieje przynajmniej jedna ukochana przez ludzi historia o śmierci i zmartwychwstaniu.

Według hinduskiej tradycji, żyła kiedyś sprytna i piękna księżniczka o imieniu Savitri, która odmówiła wyjścia za mąż za każdego z zalotników ubiegających się o jej rękę. Opuściła pałac w poszukiwaniu swojej prawdziwej miłości i odnalazła Satyawana, przystojnego drwala, który dawniej był księciem.

Savitri i Satyawana zakochali się w sobie i pobrali, jednak posłaniec bogów przyniósł imokrutną przepowiednię - Satyawana miał umrzeć dokładnie rok później. Jak obiecano, w pierwszą rocznicę ślubu młodej pary, Satyawana zemdlał i zmarł. Yamraj, bóg śmierci, przybyłpo duszę Satyawany.

Ale sprytna Savitri miała plan. Uporczywie podążała za Yamrajem przez płonącą pustynię aż do wejścia do podziemnego świata, błagając o przywrócenie życia Satyawanie. Yamraj zgodził się spełnić jedno życzenie Savitri, ale nie dotyczące życia jej męża.

Zamiast tego Savitri poprosiła, aby został jej dany dar wielu dzieci. Gdy Yamraj się zgodził, zapytała, jak miałaby rodzić dzieci bez męża. Ponieważ przysięgła wyjść za mąż jedynie za Satyawana, Yamraj musiał przywrócić  życie mężowi Savitri, żeby dotrzymać słowa.

Satyawana został wskrzeszony i szczęśliwe małżeństwo ponownie było razem.

Bodhidharma i jego pojedynczy but

Według buddyjskiej tradycji, człowiek znany jako Bodhidharma był wielkim indyjskim mędrcem i mógł być tym, który przeniósł buddyzm do Chin. W tradycji buddyjskiej zen, Bodhidharma często pełni rolę mądrego i sprytnego mistrza zen, wzywającego swoich uczniów do rozwiązywania zagadek, które, po rozszyfrowaniu, prowadzą na drogę do oświecenia.

Pewnego dnia, chiński dyplomata o imieniu Songyun przemierzał góry Pamir między Chinami a Indiami, gdy minął starego już Bodhidharmę, idącego w przeciwnym kierunku. Songyun zapytał dokąd zmierza Bodhidharma, a ten odpowiedział, że w końcu powraca do domu, do Indii.

Wtedy Songyun zauważył, że Bodhidharma nosił tylko jednego buta, więc zapytał o powód. Bodhidharma zasugerował Songyunowi, że powinien zapytać o to mnichów po przybyciu do Shaolin. Mężczyźni rozeszli się, ale gdy Songyun zapytał o but Bodhidharmy w Shaolin, został wtrącony do więzienia za kłamstwo. Songyun nie mógł zobaczyć Bodhidharmy, ponieważ mistrz zmarł kilka lat wcześniej.

W celu udowodnienia tego, mnisi otworzyli grobowiec Bodhidharmy, ale jedynym co znaleźli był pojedynczy but. Nawet śmierć nie mogła ograniczyć mądrości Bodhidharmy, który często jest przedstawiany bosy i niosący jednego buta na kiju.

Ofiara Odina (dla samego siebie)

W mitologii nordyckiej, Odin jest najważniejszym spośród bogów Walhalli, stwórcą, którego mądrość i czary nie miały sobie równych. Jednak Odin musiał zapłacić straszną cenę, aby osiągnąć tak potężną i ezoteryczną wiedzę.

Według nordyckiej legendy, największym źródłem mądrości w starożytnym świecie były runy, magiczne symbole, których nawet bogowie nie potrafili rozszyfrować. Odin był gotów zrobić wszystko, co konieczne - nawet stawić czoła śmierci - aby rozwikłać znaczenie run i uzyskać dostęp do ich ukrytej mocy.

Według epickiego wikingowskiego poematu Hávamál, Odin poddał się brutalnej formie samopoświęcenia. "Siebie dla siebie samego", powiedział Odin. Bóg powiesił się na wielkim drzewie Yggdrasil, przeszył swój bok włócznią i zabronił innym bogom przyjść mu z pomocą. Przez dziewięć dni Odin wisiał na drzewie, spoglądając w wodne głębiny Studni Urd, aż wreszcie, w dziewiątym dniu, ukazały mu się formy run.

W języku i wyobrażeniach Hávamál, część Odina umarła podczas tego dziewięciodniowego doświadczenia, a on został odrodzony lub zmartwychwstał jako istota o dużo większej mocy, posiadająca nowe zdolności i wiedzę.

Quetzalcóatl: Zmartwychwstanie w Mezoameryce

W starożytnej Mezoameryce najwyższym ze wszystkich bogów był Quetzalcóatl, „opierzony wąż”, czczony na przestrzeni wieków przez cywilizacje Majów, Tolteków i Azteków.

W niektórych tradycjach Quetzalcóatl był postacią podobną do Osirisa, bogiem rolnictwa i wegetacji, ściśle związanym z bogiem deszczu, o imieniu Tláloc. Podobnie jak Osiris, Quetzalcóatl został oszukany przez swojego brata, zmuszony do wypicia silnie działającego środka odurzającego i obcowania z kapłanką. Ogarnięty poczuciem winy, Quetzalcóatl popełnił samobójstwo przez samospalenie, jednak później zmartwychwstał.

W mitologii Tolteków Quetzalcóatl jest związany z Wenus, najjaśniejszą gwiazdą na starożytnym niebie, która wydawała się "wznosić" z Słońca, podobnie jak Quetzalcóatl powstający ze swojego stosu pogrzebowego. Jako uosobienie Wenus, gwiazda poranna i wieczorna, Quetzalcóatl stał się bogiem śmierci i odrodzenia. Jako bóg stwórca, Quetzalcóatl zstąpił też do podziemi, aby zgromadzić kości niezbędne do stworzenia pierwszych istot ludzkich.