Strój znaleziony na wraku z roku 1600 pokazuje jak żył 1 procent ludzkości

Lata badań przyniosły więcej pytań niż odpowiedzi w sprawie zawartości XVII-wiecznego wraku w Niderlandach, który przewoził niektóre z najważniejszych odzieżowych odkryć dokonanych kiedykolwiek w Europie.

Ten wrak statku został odnaleziony w 2009 roku przez lokalny klub nurków w Texel, wyspie na Morzu Wattowym około 60 mili na północ od Amsterdamu i przeszukany między 2014 a 2017 rokiem. Od tamtego czasu część z 1500 artefaktów z wraku ‒ popularnie nazywanego „Wrakiem Palmwood” przez jego kosztowny ładunek drewna liściastego ‒ zostało poddanych badaniu i konserwacji przez międzynarodowy zespół badaczy.

Podziw u archeologów wzbudziło odkrycie na statku luksusowej ‒ i nadzwyczaj dobrze zachowanej ‒ odzieży w tym eleganckiej sukni wyszywanej srebrnymi frędzlami, misternej adamaszkowej sukni, damskiego zestawu toaletowego i lustra oraz aksamitu, tuniki w stylu osmańskim barwionej koszenilą, rubinowym pigmentem uzyskiwanym z insektów żyjących tylko w Amerykach. 

Dodatkowo na pokładzie znaleziono kolekcję 32 oprawionych w skórę książek datowanych na XVI-XVII wiek. Podczas gdy strony rozpuściły się dawno temu, wytłoczone okładki ujawniają tomy z kilku krajów, wliczając w to Francję, Polskę i jeden noszący godło Britain’s Royal House of Stuart.

„To byłyby bardzo drogie przedmioty w 17 wieku, a ktoś podjął wysiłek zgromadzenia ich wszystkich i transportu z A do B, dlaczego?” - pyta Alec Ewing kurator w Museum Kaap Skil muzeum marynarki w pobliżu Oudeschild. 

Bazując na stylu ubrań i informacjach z książek naukowcy na początku podejrzewali, że wrak mógł być częścią konwoju przewożącego Marię Henriettę żonę Karola I z Angli do Niderlandów. List opisuje jak statek konwojowy z orszaku królowej, który przewoził garderoby jej dwóch dam dworu i pokojówek zatonął w marcu 1642 roku.

Więcej odpowiedzi ‒ i więcej pytań

Zatonięcie w 1642 roku było teorią roboczą, gdy pierwsze ubranie z wraku Palmwood zostało wystawione na pokaz w Museum Kaap Skil w 2016 roku. Od tego czasu badacze zdobyli więcej informacji na temat pozostałości statku ‒ w tym, że statek Palmwood nie wypłynął w morze przed 1645.

Zgodnie z danymi dendrochronologicznymi drzewa, z których zbudowano statek, zostały ścięte po około 1640 roku, mówi Arent Vos duński archeolog marynarki, który pracował szczegółowo w regionie, włączając w to Wrak Palmwood. Biorąc pod uwagę czas potrzebny na zbudowanie statku i średnią długość życia w XVII wieku szacuje on, że statek pływał pomiędzy 1645 i 1660 rokiem, przez plus minus 10 lat. 

Jednak jeśli statek Palmwood nie przewoził królewskiej garderoby to co w takim razie? Różnorodność ubrań ‒ niektóre z nich mogły mieć dekady w czasie zatonięcia ‒ tak jak międzynarodowa biblioteka książek (niektóre datowane na stuletnie), srebrna zastawa stołowa i inne luksusowe przedmioty prowadzą uczonych do przypuszczeń, że artefakty mogły należeć do elitarnej rodziny, prawdopodobnie podróżując do placówki dyplomatycznej.

Jednak inni badacze zastanawiają czy ta teoria pokrywa się ze wszystkimi znalezionymi do tej pory artefaktami. Na przykład kaftan w stylu Osmańskim prawdopodobnie pochodzi z damskiej garderoby europejskiej klasy wyższej.

„Próbujemy odpowiedzieć na pytania o to, kim byli ci ludzie, ale [kaftan] w pewnym sensie to zaburza” - zauważa Ewing.

Kolejna teoria głosi, że statek mógł przewozić zespół teatralny, gdy zatonął - mówi Corina Hordijk dyrektor artystyczna Kaap Skil. „To tylko jedna z teorii. Interesująca, ale prawdopodobnie nie najbardziej wiarygodna."

Kolejny jest brak bielizny. Damskie sukienki powinny mieć wiele warstw muślinu, bawełny i wełny pod jedwabnymi kreacjami jednak naukowcy nie natknęli się jeszcze na żaden ślad bielizny poza jedwabnymi skarpetkami i gorsetami. „To strasznie dziwne” – rzekł Ewing.

Ubrania, które do tej pory zostały zakonserwowane, są obecnie na wystawie w specjalnych pozbawionych tlenu pojemnikach w Museum Kaap Skil. Jednak większość z 1500 odnalezionych na wraku artefaktów, włącznie z wyszukanym srebrnym zestawem, wciąż czekają na zbadanie i konserwację.

Podczas gdy konserwatorzy mają ręce pełne przedmiotów odkrytych na dnie morskim, większość wraku Palmwood pozostaje niewykopana na dnie Morza Wattowego owinięta zasłoną ochraniającą od destrukcyjnych prądów. „Mam całkiem dobre wyobrażenie na temat tego, które części [statku] wciąż leżą na dnie”- mówi Vos.

Podczas gdy badacze oczekują z niecierpliwością złożenia w całość historii ostatniej podróży statku, Hordijk zaznacza, że jest coś specjalnego w trwającej tajemnicy kobiety z suknią wyszywaną srebrem stojącej za wrakiem.

„Podoba mi się, że wszyscy ludzie mogą wyobrazić sobie czyja według nich, była ta suknia”, rozmyśliła się. „Każdy może mieć swoją fantazję.”