Tajemnicza przeszłość Kamienia Przeznaczenia poza brytyjską koronacją

Gdy Król Karol III został koronowany 6 maja w Londynie, zasiadł na starodawnym tronie, pod którym leżał owiany tajemnicą, 152-kilogramowy kamień. Kamień ze Scone o nieznanym wieku oraz pochodzeniu jest używany podczas brytyjskich koronacji od XIV wieku.

Według legendy, ta prostokątna płyta ma swój początek w Palestynie 3 tys. lat temu, jednak naukowcy uważają, że pochodzi ze Szkocji. Kamień jest jednym z najcenniejszych skarbów tego kraju, gdzie był długo wykorzystywany podczas koronacji szkockich królów. W 1296 roku został skradziony przez Anglię.

Do 1996 roku, w którym zwrócono kamień do Szkocji, znajdował się on w Opactwie Westminsterskim, gdzie powrócił na wielką koronację Karola. Zaraz po niej powróci on do swojego obecnego domu, w Zamku Edynburskim.

Turyści mogą podziwiać kamień w Pokoju Koronnym (Crown Room) w tej wspaniałej fortecy, która piętrzy się nad miastem na pagórku. Mogą również uklęknąć przed repliką w Pałacu w Scone, 50 km na północ od Edynburga, gdzie oryginalny kamień używano przez stulecia podczas szkockich koronacji.

W Edynburgu, Scone i Westminsterze, podróżnicy tworzą przelotne połączenie z nieprzemijającą zagadką artefaktu, który został dwukrotnie skradziony, wielokrotnie uszkodzony, mitologizowany bez końca i kwestionowany przez siedem wieków.

Kamień z legendy

Jeden nieprzemijający mit daje kamieniowi jeszcze dłuższą historię. Legenda mówi, że Jakub, biblijna postać, używał kamienia jako poduszki ponad trzy tysiące lat temu, zanim przeniesiono go z Palestyny do Egiptu, Włoch, Hiszpanii i Irlandii, gdzie został przechwycony przez Szkockich Celtów. 

Brytyjski archeolog i współautor książki The Stone of Destiny: Artefact and Icon David Breeze mówi, że kamień, który jest wykonany z piaskowca „nie mógł być poduszką Jakuba, ponieważ musiałby być z wapienia”, który jest skałą macierzystą Ziemi Świętej.

Gdy Król Edward I podbił Szkocję w 1296 roku, przeniósł kamień do Opactwa Westminsterskiego. Brytyjska historyczka Tracy Borman mówi, że: „Kamień został umieszczony pod tronem Króla Edwarda, na którym koronowano wszystkich brytyjskich i angielskich monarchów od końca XIV wieku.” 

Elżbieta II siedzi na tronie podczas ceremonii koronacyjnej w Opactwie Westminsterskim 2 czerwca 1953 roku. Trzy lata przed koronacją kamień ze Scone został skradziony i przeniesiony do Opactwa Arbroath na północ od Edynburga. Fot: Fox Photos, Hulton Archive/Getty Images

Kradzież kamienia

Ostatnim przypadkiem, kiedy kamień został przeniesiony, by sprawować swoją koronacyjną moc, była koronacja królowej Elżbiety II w 1953 roku. Prawie do tego nie doszło z powodu dziwnego zdarzenia, które miało miejsce 3 lata wcześniej i dotyczyło szkockiego miasta Arbroath. Kamień skradziono z Opactwa Westminsterskiego, gdzie odbyła się każda brytyjska koronacja od 1066 roku, i przeniesiono do XII-wiecznego Opactwa Arbroath, 130 km na północ od Edynburga.

To nie profesjonalni złodzieje stali za tym nadzwyczajnym napadem, jak mówi Borman. Stało się to za sprawą czterech nieudolnych studentów ze Szkocji. Włamali się do ikonicznego Westminsteru, przeciągnęli kamień po podłodze i z nim odjechali.

Kamień ze Scone spoczywa wewnątrz tronu w Opactwie Westminsterskim, gdzie był używany podczas koronacji od XIV wieku. Fot: Sean Dempsey, Pa Images/Getty Images

Borman wyjaśnia: „Po negocjacjach między szkockim i angielskim rządem, kamień przeniesiono z powrotem do Londynu na czas koronacji Królowej Elżbiety II. W 1996 roku, wśród rosnącego poparcia dla szkockiej dewolucji, premier Wielkiej Brytanii John Major obwieścił, że kamień będzie przechowywany w Szkocji.”

Profesor historii Szkocji na Uniwersytecie w Glasgow mówi, że: „Po powrocie do Szkocji badania naukowe ustaliły, że geologia kamienia jest lokalna. Zasugerowano, że może być to ten sam rodzaj kamienia, który znajduje się w pobliżu samego Scone”.

Związek z królami

Dyrektor badań i zmiany klimatu w Historic Environment Scotland (HES) Ewan Hyslop mówi, że: „Nawet nowatorskie metody badań nie mogą w pełni odkryć tajemnic kamienia.” W tym miesiącu organizacja przeprowadziła badanie używając modeli 3D i promieni rentgenowskich, które dostarczyło więcej dowodów na to, że kamień pochodzi ze Scone. Hyslop przyznał jednak, że wciąż „nie mają wszystkich odpowiedzi”.

Oprócz pochodzenia kamienia, zagadkowe są również jego wczesne użycie. Dyrektorka kolekcji i konserwacji stosowanej w HES Kathy Richmond mówi, że: „Badacze wciąż nie wiedzą, kiedy kamień został powiązany z koronacjami. Ale legendy o jego pochodzeniu wiążą go z królewskością i początkiem narodu szkockiego. Źródła takie jak kronika Scotichronicon poświadczają ceremonie inauguracyjne odbywające się w Scone od co najmniej końca IX wieku.”

Mity mówią również o przesłaniu wyrytym na powierzchni kamienia. XIV-wieczny szkocki kronikarz John of Fordoun twierdził, że zanim został zajęty przez Anglików, wyryto na nim te słowa: „Tak długo jak los będzie sprawiedliwy, tam gdzie leży ten kamień, Szkoci będą królować”. 

Przez wiele stuleci los był surowy. Obecnie jednak kamień ze Scone powrócił dumnie do najwspanialszego zamku w Szkocji, gdzie jest przechowywany, gdy nie jest skąpany w chwale koronacji w Londynie.