Ważne odkrycie archeologiczne w serbskim średniowiecznym grodzie

Zdjęcie: pixabay.com

Chodzi o podeszwy skórzanych butów, które odnaleziono w studni i przetrwały tam przez wieki.

Odnaleziono również całe naczynia ceramiczne, metalowe wiadro oraz kilka drewnianych przedmiotów, które czekają na konserwację. Zupełną ciekawostką zdaniem ekspertów jest fakt, że te dobrze zachowane przedmioty odnaleziono podczas eksploracji studni.

Rozmówcy „Novosti” podkreślają, że prace archeologiczne, które poprzedziły nagrania terenu, dopiero się rozpoczęły, a podczas tegorocznych prac terenowych zaplanowano ostateczne określenie lokalizacji murów zewnętrznych.

„Znaleźliśmy mur wschodni, jak się spodziewaliśmy, wraz z towarzyszącymi mu fortyfikacjami i obiektami obronnymi: kolejną wieżę, która łączyła mur wschodni z południowym”, opowiada „Novosti” kierownik badań archeologicznych w Kozniku dr Dejan Bulić, archeolog Instytutu Historycznego w Belgradzie.

„Prace poprzedziły badania pięciu studni na terenie cytadeli. W tej piątej, nietkniętej, mieliśmy ciekawe znaleziska: odkryto co najmniej dwie pary butów, ich skórzanych części. Jest to rzadkie i niezwykłe znalezisko, ponieważ w normalnych okolicznościach uległyby zniszczeniu. W tej studni był muł, brak tlenu, więc w takich okolicznościach zachowały się materiały organiczne, takie jak te skórzane buty”.

Choć Koznik powstał na miejscu starożytnych budowli, to „żył” za panowania Stefana Nemanji i szóstej dekady XII wieku, a jego rozkwit nastąpił w wieku XIV. Jeśli chodzi o nowo odkryte znaleziska, na razie przyjmuje się, że są one co najmniej 300 lat młodsze, pochodzą z XVII wieku.

„Wiemy na pewno, że Koznik znajdował się na terenie średniowiecznej żupy Rasina, która obejmowała tereny na południu aż do północnych stoków Kopaonika, na północy aż do doliny Zachodnich Moraw, na wschodzie do rzeki Ribarska i Rasina, a na zachodzie aż po zbocza Željiny i Gočy”, wyjaśnia historyk Dejan Radisavljević.

„Rozkwit nastąpił w drugiej połowie XIV wieku wraz z ustanowieniem Kruševca stolicą Morawskiej Serbii, ze znaczącymi zabytkami sakralnymi, wśród których znajduje się pobliski klasztor Milentija niedaleko Brusu. Najprawdopodobniej była to letnia rezydencja rodu panującego księcia Lazara Hrebeljanovicia i jego spadkobierców”.

Średniowieczne miasto, zbudowane na wysokości 922 m n.p.m., położone około ośmiu kilometrów od Brusu, czyli 11 kilometrów od Kopaonika, jest wymieniane jako „szlachetny Koznik” w dokumentach sporządzonych przez księcia Łazara z 1381 roku i przypuszcza się, że użytkował je Radič Postupovič, władca żupy Rasina za czasów despoty Stefana Lazarevicia, znany w epopei pod pseudonimem Oblačić Rade. Nawet pod panowaniem osmańskim Koznik był strategicznie ważną fortecą, która w połowie XV wieku wróciła do despoty Đurdzia Brankovicia.

Wysoko położony gród jest jednym z pięciu najlepiej zachowanych średniowiecznych w Serbii, z mocnym murem i ośmioma wieżami. W dolnym części odbywał się handel i rzemiosło, natomiast w górnej części miasta znajdowały się wieże mieszkalne i dwór z donżonem. Podczas wcześniejszych badań archeologicznych zrekonstruowano wiele cennych elementów miasta, m.in. cerkiew. Legenda głosi, że kamienie wykorzystywane do budowy Koznika nosiły kozy, stąd jego nazwa.

Niezbędna konserwacja

Konserwację na Kozniku przeprowadzono w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, jednak ze względu na widoczne pęknięcia murów konieczne jest przeprowadzenie nowej.

„Prawdopodobnie dojdzie do poważniejszych zniszczeń, jeśli nie podejmiemy poważnych prac konserwatorskich, a dużym problemem może stanowić również otwarcie kamieniołomu”, mówi dr Dejan Bulić.

„W ostatnich latach UE odnowiła Golubac, a Turcja odrestaurowała twierdzę Ram, więc dobrze byłoby, gdybyśmy sami zrobili coś dla naszego dziedzictwa kulturowego, odrestaurowali jedno miasto, a mianowicie Koznik, które z pewnością należy do grona pięciu najlepiej zachowanych średniowiecznych miast w Serbii”.