Obrazy Getty'ego
"Dzień po dniu czuję się jeszcze bardziej zagubiony, ale szukam światła w strugach deszczu... Oh, dajcie mi rytm chłopcy i uwolnijcie moją duszę, bo ja pragnę zatracić się w waszym Rock 'n' Rollu i odlecieć".
Natrafiłam na tę piosenkę przez przypadek na Youtube i od razu zaczęłam jej słuchać odtwarzając ją kilkakrotnie. Słowa i muzyka sprawiły, że niemal natychmiast coś we mnie drgnęło. Chwilę wcześniej odczuwałam pewną melancholię, jednak wraz z nadejściem utworu poczułam, jak mój nastrój się polepsza, przechodząc od smutku do uczucia większej nadziei. Uwielbiam tę piosenkę, odkąd byłam nastolatką i być może to niespodziewana delikatność głosu wokalisty lub tęsknota, którą odczuwałam, gdy tylko usłyszałam te słowa, sprawiły, że się wzruszyłam.
Będąc tłumaczką w amerykańskiej szkole medycznej Johns Hopkins School of Medicine, gdzie badam, w jaki sposób sztuka pomaga nam leczyć, uczyć się i rozwijać, miałam okazję przeczytać tysiące badań, które przedstawiają najważniejsze odkrycia na temat wpływu muzyki i dźwięku na szereg obszarów naszego mózgu i ciała. Tego dnia ponownie przekonałam się o potędze muzyki, która pozytywnie wpłynęła na mój komfort psychiczny. Prosta czynność słuchania ulubionej piosenki może zmienić nasz nastrój, przywołując dawne wspomnienia. A kiedy pamiętamy o wykorzystywaniu tej wiedzy w celach profilaktycznych, w praktykach związanych z dobrym samopoczuciem lub w nagłych sytuacjach, może to znacząco polepszyć jakość naszego codziennego życia.
Utwór Drift Away zapoczątkował szereg reakcji neurobiologicznych, zwiększając przepływ krwi w różnych obszarach mojego mózgu, w tym w układzie limbicznym, a także powodując napływ emocji i wspomnień. Aktywował także mój układ nagrody dzięki czemu zaczęłam czuć się znacznie lepiej. Muzyka ma na nas natychmiastowy wpływ. Przynosi nam ukojenie, daje inspirację, uszczęśliwia, prowadzi i nakierowuje, wzmacnia nasze uczucia i łączy nas z naszymi głęboko ludzkimi potrzebami oraz naturą. Struktura, rytmy, melodie, składnia, gatunki, słowa piosenek, dany instrument, a czasem nawet głos wokalisty przemawiają do nas ludzkim językiem.
Zostaliśmy stworzeni do tworzenia melodii. Poprzez zmysły przenosimy otaczający nas świat do naszego ciała i mózgu. Z biologicznego punktu widzenia, kiedy słuchałam Drift Away, to zarówno dźwięki, jak i brzmienie, aktywowały moje błony bębenkowe, co z kolei spowodowało przemieszczenie się płynu wewnątrz ucha. Płyn spowodował uginanie się włosków w komórkach, które przekształciły się w impulsy nerwowe docierające do mózgu. Następnie przemieściły się przez sieci neuronowe w głowie, wywołując we mnie intensywne odczucia i wspomnienia - i niemal błyskawicznie zmieniając mój nastrój i perspektywę.
Istotą muzyki jest jej odczuwanie.
Obecnie jesteśmy bliżej niż kiedykolwiek zrozumienia, dlaczego tak się dzieje. Jednym z powodów, dla których utwory muzyczne mają na nas tak bezpośredni wpływ, jest sposób, w jaki są one szybko przetwarzane w obrębie układu limbicznego - części mózgu, która pomaga nam odczuwać emocje.
Gdy słuchałam Drift Away, uwolniony został neuroprzekaźnik dopaminy jako reakcja na przyjemne bodźce i doszło do efektu muzycznego oszołomienia. Innymi słowy, było to dla mnie wyjątkowe przeżycie emocjonalne, które doprowadziło do reakcji fizycznej. Dopamina sprawia, że czujemy się dobrze, a ponadto pomaga ona komórkom lepiej się między sobą komunikować, jak również zwiększa koncentrację, zdolność planowania, czy też daje trzeźwe myślenie.
Na przestrzeni ostatnich 20 lat postęp technologiczny, w tym funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) i tomografia pozytronowa (PET), umożliwiły nam zobaczenie tego, co znajduje się w naszych głowach i zbadanie nadzwyczajnych form wpływu sztuki i piękna na nas, otwierając drogę do zdrowia całego umysłu. Muzyka jest jedną z najczęściej badanych form twórczości, a badacze dopiero zaczynają rozumieć niektóre ze sposobów, w jakie zmienia ona złożoną sieć fizjologiczną wzajemnie połączonych obszarów w mózgu, w tym przedczołową korę czołową, korę wzrokową, ciało migdałowate, hipokamp, korę słuchową i czuciową, a to tylko niektóre z nich.
Muzyka jako lek na chorobę
Jak się okazuje, nie tylko słuchanie utworów muzycznych, ale także ich tworzenie, przynosi znaczące korzyści. Przykładowo, matki śpiewają swoim pociechom, aby zmniejszyć symptomy depresji poporodowej i wzmocnić więź poprzez redukcję poziomu kortyzolu, czyli głównego hormonu stresu. Również osoby cierpiące na demencję śpiewają, uzyskując dostęp do zakodowanych w wielu obszarach mózgu wspomnień autobiograficznych, które nie uległy uszkodzeniu przez chorobę. W rezultacie radykalnie zwiększają swoją więź z rodziną i przyjaciółmi, nawet jeśli tylko na krótki czas.
Wbrew pozorom nie są to tylko przypadkowe zabawy muzyką lub po prostu przyjemna aktywność. Są to celowe, oparte na badaniach podejścia, które wspomagają leczenie fizyczne i psychiczne, rozwój i naukę oraz budowanie trwałych kultur i środowisk.
Być może niektórym wydaje się to zbyt proste, aby wierzyć, że pieśń jest w stanie ukoić naszą duszę. Jednak podobnie jak ćwiczenia, dieta i sen, odkrywamy, że sztuka jest kluczowa dla naszego zdrowia i dobrobytu.