Mount Everest tętni życiem, od grzybów po motyle

Zdjęcie: J Dong Lei, Nature Picture Library | Ułar tybetański (sfotografowany w Tybecie) jest jednym z gatunków odnotowanych na Mount Everest.

Wiosną 2019 roku Tracie Seimon leżała z otwartymi oczami słuchając głębokiego dudnienia pękającego lodu. Lodowiec umiejscowiony u podstawy Mount Everest na którym spała przesuwał się pod jej namiotem.

Seimon jest biolożką molekularną w Wildlife Conservation Society w Nowym Jorku. Spędziła trzy tygodnie na pieszej wyprawie wokół owego lodowca. Miała nadzieję uchwycić wycinek bioróżnorodności w jednym z najbardziej ekstremalnych środowisk świata – górze wysokiej na ponad osiem kilometrów, na której panują temperatury poniżej zera i gwałtowne burze, a ilość tlenu jest ograniczona.

Pomimo nieprzyjaznych warunków, największy szczyt świata tętni życiem. Seimon wraz z zespołem tylko na południowym stoku Everestu znalazła 16% rzędów występujących na Ziemi – jest to klasyfikacja taksonomiczna obejmująca rodziny, rodzaje oraz gatunki. Niedawno opublikowali swoje ustalenia w dzienniku iScience.

„Czujesz się malutka zapuszczając się na wyprawę w góry „ – mówi Seimon. – „To niesamowite uczucie”.

Dodaje, że większość wędrowców nie zdaje sobie sprawy z obfitości form życia wokół nich.

Obóz bazowy na Mount Everest położony jest na lodowcu Khumbu – to ten sam, na którym zespół Seimon mieszkał w namiotach podczas części badania tuż obok dążących na szczyt alpinistów. Tą kolorową zbitkę namiotów odwiedza około 40 tys. ludzi rocznie, co może wywierać zły wpływ na okoliczny ekosystem – mówi współautor badania Anton Seimon, badacz zjawisk atmosferycznych na Appalachian State University, któremu przyznano tytuł National Geographic Explorer. 

Oprócz ruchu pieszego dodatkowym obciążeniem są zmiany klimatyczne – dlatego badacze chcą określić punkt odniesienia w zakresie różnorodności biologicznej szczytu. Zrozumienie tego, jakie formy życia istnieją na Mount Everest pozwoli naukowcom w śledzeniu przyszłych zmian.

„Było to fascynujące doświadczenie. To był zaszczyt móc wziąć udział w tej akcji” – mówi Anton, współmałżonek Seimon.

Znajdowanie życia w wodach roztopowych

Zespół wyruszył na Mount Everest w ramach inicjatywy Perpetual Planet – współpracy badawczej między National Geographic Society i firmą Rolex mającą na celu zbadanie ziemskich lasów, oceanów oraz gór. Oprócz badania bioróżnorodności, inne zespoły zainstalowały nowe stacje pogodowe oraz pozyskały rdzenie lodowe. Jak większość badaczy czy alpinistów na Evereście, wspomagani byli przez grupę szerpów, którzy zajmowali się noszeniem ekwipunku i utrzymaniem obozu oraz prowadzili naukowców po górskich ścieżkach.

Kluczem do znalezienia oznak życia były dla Seimon próbki DNA pobrane z kałuż wody roztopowej. Wszystko, co żyje pozostawia po sobie ślady w postaci eDNA, czyli tzw. środowiskowego DNA (ang. environmental DNA) w otaczającym powietrzu, wodzie i glebie. Badacze są w stanie porównać fragment nieznanego eDNA z dostępnymi danymi, aby dowiedzieć się z jakiego organizmu pochodzi – na tej samej zasadzie działają kody kreskowe w bibliotekach, dzięki którym bibliotekarze mogą uzyskać informacje na temat danej książki.

Naukowcy skoncentrowali się na najwyżej położonych sadzawkach oraz strumykach szczytu Everest na wysokości pomiędzy 4,5 kilometra a 5,5 kilometra – w strefie wysokogórskiej oraz wyżej. Zespół badaczy zebrał łącznie około 20 litrów wody z 10 zbiorników z regionu Khambu. W tych próbkach rozpoznali 187 różnych rzędów – jest to jedna szósta wszystkich znanych rzędów na Ziemi.

Rząd jest rangą taksonomiczną, która pomaga naukowcom zobrazować w jaki sposób poszczególne organizmy są dalece spokrewnione ze sobą. Na przykład człowiek jest klasyfikowany jako Homo (rodzaj) oraz sapiens (gatunek), ale należy również do rodziny człowiekowatych oraz rzędu naczelnych, do którego zalicza się również lemury, małpy oraz człekokształtne.

W niektórych przypadkach badacze umieli konkretniej rozpoznać organizmy, to jest określić ich rodzaj. Jednakże danych na temat istot zamieszkujących Mount Everest jest na tyle mało, że często brakowało informacji, aby móc tak szczegółowo porównać DNA.

Zdaniem Seimon ekosystemy Mount Everest jak i innych wysokich gór nie są wystarczająco zbadane.

„Tereny położone na wysokości powyżej 4,5 kilometra zajmują jedynie 3% powierzchni wszystkich obszarów lądowych” – mówi. – „To było bardzo ekscytujące móc odkryć tak dużą bioróżnorodność”.

Patrząc głębiej na Everest

Wśród organizmów pływających, latających oraz dreptających po pozornie pozbawionych życia zboczach Mount Everest znalazły się niesporczaki oraz wrotki – dwa rodzaje wytrzymałych mikroskopijnych stworzonek mogących przetrwać nawet w próżni kosmicznej. Stwierdzono również obecność motyli, jętek i innych latających owadów oraz rozmaitych grzybów, bakterii i roślin.

„To jest szczyt świata, czyli miejsce szczególnie niedostępne” – mówi Kristine Bohmann , biolożka z Uniwersytetu Kopenhaskiego zajmująca się zawieszonym w powietrzu eDNA, która nie brała udziału w badaniu. Mówi, że ta praca pokazuje, że badania nad bioróżnorodnością nie wymagają całego zespołu taksonomistów oraz, że czasami mogą być wykonane w prostszy i szybszy sposób, nawet w surowych warunkach.

Dalsze badania pomogą w utworzeniu rejestru różnorodności na Mount Everest oraz dokumentowaniu konkretnych organizmów. Ponadto, przeprowadzanie ich w innych porach roku może zaowocować większą bioróżnorodnością oraz pokazać, jakie rodzaje oraz gatunki żyją na stokach szczytu w różnych warunkach klimatycznych.

Po stworzeniu punktu odniesienia kolejnym celem Seimon jest porównanie danych z przyszłymi próbkami – w szczególności, aby udokumentować wpływ zmian klimatycznych na bioróżnorodność Mount Everestu. Ich praca może okazać się pomocna dla przyszłych badaczy poprzez utorowanie drogi dla dalszych badań nad Dachem Świata.